Katalog

9 1-INSANIN KLONLANMASI(olası)1996yılındaDolIyadlıkoyunundünyayagelmesinden buyana,insanınüremeamaçlıklonlanmasıdakaçınılmaz- inişgibigörünüyor.Ne varki,ötekimemelilerdeeldeedilen başarıyakarşın,insanlardabusürecinçokdahazorluolduğu sugötürmezbirgerçek.Biryumurta hücresininçekirdeği yerinebirbaşkahücreninçekirdeğiniyerleştirmeksuretiyle klonlaroluşturanbiliminsanlarıbugünedekçoksayıda insandölütüklonlamışolmalarınakarşın,bunlarınhiçbiriilk aşarnadansonrasınageçıneyihaşaranıadı. Insanklonlamayaşamageçirilirse,buuygulamanın “dünyanınkısıtlıbirbölgesinde-büyükolasılıklavarlıklıve sıradışıbirkişiüzerinde”Jeneneceğidüşünülüyor.Hiç kuşkusuz,yaşamyaratmanınyeniyollarınıgeliştirmekinsanları böylesineenginbirbilimselgüçtenyararlanılmasının beniherindegetireceğisorumluluklarıdaenineboyunadüşünme. yezorlayacak. 2-EKBOYUTLAR(50-50)Kolunuzuuzayındördüncübirboyutunauzatmak müthiş birduyguolmazmıydı?0 zamankendinizisıradangeometri— nin boyunduruğundankurtarmışolurdunu:.Arapsaçına dönmüşelektrikkablolarıkolayca dişhekimleri dişini:ioyınaya,hatta ağzınızıaçmayahilegerekduymadan kanaltedavisiyapahilirlerdi. Yerçekiminingöreli görünürde birbirlerindenfarklıparçacıkvegüçlerarasındakiyakın henzerliklere,çevremizdekidünyanınçeşitligi:emleribilinenevrenin dahayüksekboyuttabirgerçekliğinyalnızcagölgesiymiş izleniminiveriyor.Eğergerçektendeöyleise,Cenevreyakının. dakiBüyükHadronÇarpıştırıcısı’nın(LHC)parçacıkları dağıtarakonlarınüçboyutlu kalmalarınanedenolanengelleri ortadan kaldırmayayetecekenerjiyisalmasıveo akıllara durgunlukverenalanaginnemi:eolanaktanıınasıda işten değil. Modemfizikkuranılarındaekboyudarlailgilitemel ge. rekçe,tüm farklıparçacıklarıtekbirgruptabirleştirmeyi hedefleyen,süperhakışımlılıkkavramıdır.Süperhakışımlılık ancakuzaytoplam10boyutasahipolursabuamaca ulaşabilir. Ekboyutlarınkeşfiyalnızcafiziğideğil,onabağlı disiplinleridedönüştürehilir.Ekboyutlarkozmikivmegibi gizemleriaydınhğakavuşturabileceğigibi, boyutlulukkavramınmyenidenelealın. masıyönündedebirilkadımoluşturup, uzayilezamanınuzamsızvezamansı:bir alandatükendiğifizikselilkelerdenortaya çıktığıduygusunudahadapekiştirehilir. 3-DÜNYADİŞİZEKA (olasıdeğil)1960yılında;29yaşındagençbir gökbilimciolanFrankDrake26metre genişliğindebirradyoteleskobunu yakındakiikiyıldı:ayönelterekoradaki olasıuygarlıklardangelebilecek yayınlarınizinisürmeyeçalıştı.Buçabasıboşa girmeklebirlikte,Drake’inOma Projesidünyadışızeka arayışı(SETİ)girişiminibaşlatmışoldu. Mayısayında80yaşınamerdivendayayanDrake halenCarlSaganEvrendeYaşamAraştırmaMerkezi’ni yönetiyor.Birzamanlargökbilimselaygıtlarlasürdürülen çnlışmalarartıkbuamaçlageliştirilmişAllenTeleskop Dizgesi(ATA)gibiaraçlarlayürütülüyor.Bugünedek gerçekleştirilenenkapsamlıkampanyalardanbiriolanve dünyanınen büyükteleskoplarıylayakınyıldızları araştıranPhoenixProjesikapsamında9 yıldayaklaşık800yıldız incelendi.Samanyolu’nunyüzdebirininmilyonda birindenannaeşitsayıdakibuyıldızlardanbilesinirbozucu sayıdaolasısinyalparaınetrelerieldeedildi.Buparametreler, dünyaüzerindekiradyogibifrekans,zaman,modülasyontürü vb. bilgileriiçeriyorlar. Ne varki, Yeryüzü-benzeridünyalardabileteknolojik, radyoyayınıyapanyaşampekyaygınolıuayahilir. Araştırmacılarınikropyadaküfgibidahabasityaşam biçimlerininbulunmasıkonusundaçokdahaumutlular. 4-NÜKLEERDEĞI TOKUŞ(olasıdeğil SoğukSavaş’ınsonaermesiveABD,Rusyavebaşka ülkelerinsilahlarındenetlenmesiyönündekigirişimleri Sonucundaküreselçaptanükleeryokoluştehlikesibüyükölçüde giderilmişoldu.Ancakbozguncuuluslarve bitmekbilmeyen gerilimleryerelnükleersilahdeğiştokuşunuyaşamınbir gerçeğidurumunagetiriyor. Gelgelelim,örneğinPakistanveHindistanarasındabir değiştokuşolmasıdurumundasözkonusuolabilecek,küresel çaptabiretkiancakdüzinelercebombanınpatlamasıyla meydanagelebilir.Biliminsanlarıbuetkileriömeklemeye çalışırlarkensözkonusuuluslarıntümsilahdepolarını boşalttıkları,böyleceHiroşimaboyutunda100kadarbombanın patlatıldığıvarsayımındanyolaçıkıyor.Böylebirsavaşta ölen20milyoninsanınyanısıra,çatışmanındışındakalan çoksayıdainsanındaüst havaküreyeyayılanyaklaşık5milyon ton is vedumannedeniyle zamanlayaşamlarınıyitirecekleri öngörülüyor.lklimseletkilerle katıparçııcıklannyaklaşıkbir haftaiçindeçevreyeyayılacağı, ikiayiçindegezegeni kaplayacağı,kararangökyüzünedeniyle bitkileringüneştenyoksun kalacaklarıvebunundabesin zincirinde10yıllıkbiretki yaratacağı,sonuçtayaklaşıkbirmilyar insanınaçlıktanöleceği düşünülü Ancakdünyayıtümdendeğiştirecekböylesineiç karartıcıbirolgununaslayaşanmamasıinsanlarınelindevede sorumluluğunda. 5-ASTEROITÇARPMASI (olasıdeğil)Yakınbirzamandatarihiyenidenyazdırmayaadaybir asteroityokgibigörünüyor.Ancakönümüzdeki200yıliçinde havaküredeküçükbiruzaytaşınınbirkentiyerlebir edebilecekbirgüçlepatlamasıolası. KısacaDYColarakbilinenDünyaya-YakınCisimler, yörüngelerigünberinoktasındaolup,gezegenimizin195 nıilyonkilometreyakınınadekgelenasternityadakuyruklu yıldızlardır.NASAçapı 1kilometreyada 1 üzerindeolan940DYCsaptadı(buhoyuttakitoplamDYC’lerin %85kadarı)vebunlarınhiçhirisinindünyayaçarpması beklenmiyor. Ancak,UlusalAraştırmaKonseyi’ninbuyılınbaşlarında yayımladığıraporagöre,asılbüyüktehlikeyidahaküçük göktaşlarıoluşturuyor.Sayıları100.000kadarolanbu asteroityadakuyrukluyıldızların,dünyanınsonunu getiremeyecekdenliküçükolsalarhile,300megatonTNT’nin yaratabileceğinedenkbiretkiyaratabileceklerinedikkatçekiliyor. 6-ÖLÜMCÜLSALGIN(50-50)Yenibirgripyadaherhangibirhastalıkvirüsü,gençve sağlıklıolanlardadahil,milyonlarcakişininölümüneyol açabilir.Böylesibirsalgındurumundabüyükolasılıklaçok sayıdaülkesınırkapılarınıkapatır.Budabireylerarasında ayrımcılığa,hüküınetlerarasındakarşılıklısuçlamalara nedenolur.Sonuçtauluslararasıticarettebirdüşüşmeydana gelirveülkeekonomilericiddiölçüdezararauğrar. Salgınhastalıktehlikesiortayaçıkarçıkmaz, politikacılarve başkameslekyöneticileriyalanyanlışyadaeksik bilgilerdenyolaçıkarakbirtakımkatıkararlaralmakzorunda -1--< Her şeyideğiştirecek12olguBilim,evrenveinsanlarınevrendekikonumlarıileilgilianlayışımızıdeğiştirdiğigibi,denetimimiz dışındakideğişimlerikavramamızavebudeğişimlereayakuydurmamızadayardımcıolur. Görelilik,doğalseçilim,tohumkuramı,günmerkezlilik(helyosantrizm)vedoğalolgularlailgili dahaniceaçıklamalar,insanların ilişkinvekültürelanlayışlarınıyenidenbiçimlendirnıiştir. Aynıduruminternet,biçimselmantık,mimarlıkvetekerlekgibifarklıbuluşlariçindegeçerlidir. Aşağıda2050yılınagelindiğindeyaşanmasımuhtemel12olguyavebunlarınmeydanagelme olasılıklarıileilgilideğerlendirmelereyerveriliyor. 1-INSANINKLONLANMASI(oıası) ± 2-EKBOYUTLAR(50-50) 3-DÜNYADIŞIZEKA(olasıdeğil) 4-NUKLEERDEĞİŞTOKUŞ(olasıdeğil) 5-ASTEROİTÇARPMASI(olasıdeğil) 6-OLÜMCÜLSALGIN(50-50) 7-YAŞAMINYARATILMASI(neredeysekesin) 8-ODASICAKLIĞINDASÜPERILETKENLER(50-50) 9-MAKİNEFARKINDAUĞI(olası) 10-KUTUPLARDAKİERİME(olası) 11-PASİFİKDEPREMİ(neredeysekesin) 12-FÜZYONENERJİSİ(oıdukçauzakbiroıasııık) c’J t-. E E (0 1— —— 1