Katalog

ASTRONOMİ Haziranda gök olayları günlüğü Hasan H. Esenoğlu, Istanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Böliimü, esenoglu@istanbul.edu.tr GÜNEŞ MEZKEZLİ OLAYLAR: Merkür'ün 20 Haziran'da yörünge düğümünde bulunacağı şekilsel anlatım bu sayfada verildi. GOn 1 3 3 5 6 6 6 6 9 11 12 15 15 16 17 19 19 19 21 25 25 26 28 Saat 05 20 21 01 14 14 18 22 13 06 14 10 18 05 22 01 07 14 14 22 22 15 15 1Neptiin sabit görünümde % *> 1 Ay Yer'e en uzak Neptün Ay'ın 5 derece güneyinde SON DÖRDÜN Jüpiter Ay'ın 7 derece güneyinde Uranüs Ay'ın 6 derece güneyinde Mars Regulus'un 0.9 derece kuzeyinde Jüpiter Uranüs'ün 0.5 derece güneyinde Venüs Pollux'un 5 derece güneyinde Merkür Ay'ın 5 derece güneyinde YENİ AY Venüs Ay'ın 4 derece kuzeyinde Ay Yer'e en yakın Merkür Aldebaran'ın 5 derece kuzeyinde Mars Ay'ın 6 derece kuzeyinde Ceres-Yer-Güneş dizilişi ile karşı konumda İLK DÖRDÜN Satürn Ay'ın 8 derece kuzeyinde Yaz gündönümü Ceres Ay'ın 1 derece güneyinde (örtülmede) Plüto-Yer-Güneş dizilişi ile karşı konumda DOLUNAY ve parçalı Ay tutulması Yer-Güneş-Merkür dizilişi ile Merkür Güneş'in tam arkasında Ay'ın görünen yüzü (f) Ay'ın diğer yüzü (J>) Gezegen Merkür Venüs Gün Yörünge Çıkış Düğümü 20 Güneş'ten En Uzak 25 En Büyük Enlemde 1 (güney) 7(kuzey) Ay Yer'e En Yakın Gün 15 Saat 18 Uzakhk(km) 365935 AyYer'eEnUzak Gün 3 Saat 20 Uzaklık(km) 404235 Gündönümü, yılda iki kez tekrarlanan ve Güneş'in Yer'e (ekvator çizgisine) en uzak mesafede olduğu ana verilen isim- dir. Günlerin ve gecelerin kısalmaya veya uzamaya başla- dığı andır. Yaz Gündönümü'nde (yaklaşık 21 Haziran), güneş ışıklan Yengeç Dönencesi'ne dik gelir. Kuzey yankürede gün- ler kısalmaya, güney yankürede uzamaya başlar. Bu tarih ba- zı ülkelerde kuzey yankürede yazm, güney yankürede kışın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışm tam ortası kabul edilir. Güney yankürede en kı- sa gün, kuzey yankürede en kısa gece yaşanır. Yengeç Dönencesi, yeryüzünün kuzey yan yuvarlağın- da Ekvator'un 23 derece 27 dakika kuzeyinden geçtiği var- sayılan enlemdir. Yengeç Dönencesi'nin üzerinden geçti- ği ülkeler, doğudan batıya sırasıyla, Meksika, Bahamalar, Batı Sahra, Moritanya, Mali, Cezayir, Nijer, Libya, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Hindistan, Bangladeş, Miyanmar, Çin ve Tayvan'dır. Dönenceler (güneydeki Oğlak ve kuzeydeki Yengeç) ile ortalanndaki Ekvator resimde verildi. AYEVRELERİ AY OLAYLARI Ar-YerUzakhğı Ay sallantısı: Gökbilimde sallantı, çeşitli gök cisimlerin yöriingesel özellikleri sebebiyle bir başka gökcisminden bakan gözlemciye "sallanı- yormuş" gibi görünmeleridir. Dünya'dan Ay'm hep aynı yüzü görünse de, sallantı sayesinde gö- riinen dolunay küre Ay'ın toplam yüzölçümünün yansmdan biraz daha fazladır; yaklaşık %59. Sallantı yukan-aşağı (boylamsal), sağa-sola (enle- msel) veya ileri-geri (irtifaya) bağlı olarak ger- çekleşebilir. Ay'ın sallantısını etkileyen faktör- ler arasında; (1) Yer'in kendi ekseni etrafında dönmesi, (2) Ay'ın Yer etrafındaki yörüngesinin eksantrik olması, (3) Ay'ın kendi etrafındaki dönüş ekseninin Yer etrafındaki yö- rüngesinin çizdiği düzleme göre biraz eğimli olması göste- rilebilir. Bir ay boyunca Ay'ın enlem ve boylamsal sallan- tısı http://tr.wikipedia.org/wiki/Librasyon adresinden izle- nebilir. Ay'ın yasal durumu: Günümüzde Ay yüzeyi üzerinde hiç bir ulusun hak iddiası yoktur. Uzay hukuku konulannda sağ- lanan Dış Uzay Anlaşması, Ay'ın yalnızca barışçıl amaçlar için kullanılmasını emreder ve askerî üsler ile kitle imha si- lahlarını yasaklar. Ay ile ilgili geniş bilgilendirmeler için ad- res: http://tr.wikipedia.org/wiki/Ay. Parçalı Ay tutulması: 26 Haziran 11:55:30 Ay Yangölge konisine giriyor; 13:16:30 Ay Gölge konisine giriyor; 14:38:30 Tutulma ortası; 16:00:18 Ay Gölge konisinden ay- rılıyor; 17:21:24 Ay Yangölge konisinden ayrılıyor. Görüleceği yerler Amerika'nın bazı kısımlan, Pasifık Okyanusu, Antartika, Asya'nın doğusu ve Avustralya. Gezegen, Parlak Yıldızlar Ve Ay: 25 Haziran akşam sa- at 22'de küçük gezegen Ceres, Ay tarafından örtülecek. Görülebilecek yerler: Doğu Avrupa, Ortadoğu'nun büyük bir kısmı, Orta Asya, Hindistan'm kuzeyi, Çin'in kuzeyba- tısı ve Moğolistan. Gelecekteki Ay örtül- meleri için http://lunar-occultations.com/io- ta sitesine bakılabilir. Sanal örtülme resmi de bu sayfada verildi. YER MEZKEZLİ OLAYLAR: Yer'den Bakıldığında Gezegenler 25/22:00 Merkür Güneş'in tam arkasında (Yer-Güneş-Merkür) Merkür O Neptün U dönüşünde (stationary) Gün 28 01 Saat 15 05 Son Dördün Ay'ın Dünya'dan sol ya- rısının aydınlık gözüktüğü evre. Gün Saat 01:13 YeniAy Ay'ın aydınlık olmayan tarafı Dünya'yı kaplamıştir. Ay Dünya'dan açıkça gö- rülemez. Fakat Güneş tu- tulması süresince görüle- bilir. Gün Saat 12 14:15 llk Dördün Ay'ın yeniay evresin- den bir hafta sonra yarım daire biçiminde (D) görün- düğü evre; Güneş'e göre açısal uzaklığı 90 derece ol- duğu andaki görünüşü. Gün Saat 19 07:29 Dolunay Ay'ın tam bir daire ola- rak dolgun, parlak görül- düğü evre. Gün Saat 26 14:30 2010'UN OLAYLARI Parlak Gezegenlerin Güneş'tenAçısal Uzaklıklan ve Parlaklıklan (gece saat 03 için) (D: doğu, B: batı; Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) Tarih (Haziran) 3 13 23 Merkür Uzakhk B 23 B 17 B 7 Par. -1.0 -0.7 -1.7 Venüs Uzakhk D 34 D37 D 39 Par. -3.9 -4.0 -4.0 Mars Uzakhk D 75 D 71 D 67 Par. +1.1 +1.2 +1.3 Jüpiter Uzaklık B73 B 81 B 90 Par. -2.3 -2.4 -2.4 Satüm Uzaklık D 105 D96 D 87 Par. +1.0 +1.1 +1.1 13 Haziran'da Küçük Gezegenlerin Parlaklıklan (Kadir) Ceres Pallas Juno Vesta 7.9 9.7 9.8 8.0 Gökcisimlerin Doğuş-Yükseliş-Batış Saatleri (saat:dakika) Gökcisimlerin - Doğuş püMmMBBÜÜB Isfa *y Merkür Vtnûs GSMS Mn Jöpiler SaNm Uranüs Nrtün 23:30 04:34 07:53 05:34 11:31 02:27 14:07 02:27 01:13 bYftsAlt 0426 11:26 15:30 13.-02 1833 0825 20:20 08:27 06:30 hrtH 0*28 18:20 23:07 20:30 01:15 14:22 02:32 14:27 11:48 • Yükseliş - Batış Saatleri •••«•••••8İHI 08:3i 04:39 0820 05:31 11:14 01:37 13:13 01:33 00:17 EaYükMktı 15:58 12:01 15:44 13:05 17:54 07:37 19:25 07:33 05:35 Bch, 23:09 19:23 23:11 20:38 00:37 13:37 0138 13:34 I0-İ3 22:29 05:40 08:52 05:35 10:58 00:41 12:17 00:35 23:17 (Saat: dakika) •pmım EıMseklı 03:50 13:18 15:57 13:08 1728 06:43 1828 06:35 04:35 09:18 20:57 nm 20:40 23:57 12:44 00:40 12:35 09:53 Akşam Venüs Mars Satüm Gece Satüm Neptün Sabah Merkür (1-18) Jüpiter Uranüs Neptün GEZEGENLER NEREDE? Haziran ayı bo- yunca gezegenlerin ne- rede oldukları bu say- fadaki çizelgeden iz- lenebilir. Merkür'ün sadece Güneş doğma- dan önce doğuda veya battıktan sonra batıda ufka yakın görülebil- diğini hatırlatalım. GÜNCELGÖKBİLİM HABERLERİ 1- İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü'nce, yenilenen İstanbul Üniversitesi Gözlemevi çerçevesinde 11 Haziran'da "Güneş ve Güneş Benzeri Yıldızlar" sempozyumu düzenlenecek: http://as- tronomi.istanbul.edu.tr/sempozyum2010 2- Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü'nce 21-23 Haziran 2010'da "Yakın Çift Devamı arka sayfada