Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 4 HAZİRAN 2010 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ Halkın Enflasyonu Direniyor… Mevsimsel etkilerle, gıdadaki görece fiyat düşüşleri, mayıs enflasyonunu gerilemiş gösterse de alt sınıfların mutfağına giren birçok üründe ucuzlama olmadı. Ette, birçok sebzede, kahvaltı- lıkta fiyatlarda dişe dokunur bir gerileme olmaz- ken AKP, tiryakilerin tükettiği alkol-sigara fiyatları ile mali teröre devam ediyor. Mayıs ayında tüketici fiyatları genelde binde 4 gerilemiş göründü. Ancak bu mevsimlik düşüş, özellikle alt-orta sınıflar için çok müjdeli haber değil. Hele ki temel maddelerin analizi, farklı bir fotoğraf ortaya koyuyor. Alt-orta sınıfın bütçesinin üçte birini oluşturan gıda ve içecek maddelerinde mayısta yüzde 4.4 düşüş görünüyor. Ama ilk 5 ay itibarıyla bakıl- dığında yüzde 2.8 artış var, yıllıkta da artış yüz- de 6.7. Bu görüntüye de aldanmamalı. Madde bazında çok çarpıcı örnekler var. Detaylara, son- ra gireceğim.. Tiryakiler, mayısta zam görmediler ama ilk 5 ayda alkol ve sigaraya yüzde 27 zam cepleri yak- mış zaten. Bu kalemde yıllık artış yüzde 43 gibi dudak uçuklatıcı, genel TÜFE’nin 5 katı arttırılmış. Muhafazakâr AKP iktidarının alkol-tütün gibi keyif verici maddeleri kullananlara uyguladığı mali terör çok ortada. Alt-orta sınıf bütçesinde yüzde 25 dolayında payı olan kira-konut harcamalarında mayıs fi- yat artışı binde 4, ilk 5 ay artışı yüzde 2.6, yıllık da yüzde 8.6, yani genel enflasyona yakın. Belli ki, ev sahipleri, kiracıların çok üzerine gidemi- yor. Kira artışları insaflı, aksi takdirde konutlar boş kalıyor. Yine mayısta ulaştırma harcamaları zam gör- memiş ama yıllık bazda yüzde 14 zamla zaten yü- künü almış ulaştırma fiyatları. Benzindeki yıllık ar- tış yüzde 20, mazotta yüzde 30. Bunlar yüzde 9’luk TÜFE’nin çok üstünde fiyat artışları… En insaflı fiyat artışı ise haberleşmede. Yıllık artış bile yüzde yarım. Bunda da iletişim şirketleri- nin rekabeti etkili. Keza, mobilya, eğitim, sağlık, eğlence endüstrisi ürünlerinin fiyatlarının da hem yıllık, hem 5 aylık artışları, genel TÜFE artışlarının gerisinde. Bunda, ailelerin hanelerine giren gelirin düşmesine bağlı olarak, söz konusu sektörlerde talebin düşmüş olmasının etkisi önemli. Lokanta ve otel fiyatlarında ise turizm sezonu- nun açılmasıyla birlikte bir fiyat canlanması var. İlk 5 ayın enflasyonu bu kesimde yüzde 5.5’e yak- laşırken yıllık bazda yüzde 10’u geçerek genel TÜFE’nin üstüne çıkmış görünüyor. Alt ve orta sınıf açısından en önemli kalemi oluşturan gıda-içecek, alkol-tütün madde bazında incelediğimizde, mayısta façası bozulanın soğan olduğunu ve yüzde 44 fiyat gerilemesi yaşadığını görüyoruz. Yine de kuru soğanın 5 aylık fiyat artışı yüzde 28’i, yıllık artışı yüzde 56’yı geçmiş. Sarmı- saktaki yıllık artış da yüzde 51… Peki, et fiyatları ne oldu? Dana eti fiyatları yüzde 7 düşse de ilk 5 ayda fiyat artışı yüzde 14’ü, yıllık artışı yüzde 44’ü bulmuş. Koyun eti ise ucuzlamadı mayısta, binde 4 de olsa zam gördü ve yıllık artışı yüzde 44’e yaklaştı. Et fiyatlarına bağlı olarak ilk 5 ay itibarıyla sa- katatın yüzde 38 ile en fazla fiyatı artan kalem ol- duğu görülüyor. Sakatatta yıllık artış yüzde 64’e ulaşıyor. Balık fiyatlarındaki 5 aylık artış yüzde 21’i bu- lurken tavuk fiyatlarının ucuzladığı ve yıllık ar- tışının yüzde 6’nın altında kaldığı görülüyor. Hayvansal besinlerden beyaz peynirde mayıs zammı binde 2’de kalmış olsa da yıllık yüzde 25’e yakın zam görmüş. mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com SÜPER ZAMLI MADDELER, % MADDE ADLARI İLK 5 AY AYLIK YILLIK Sakatat 38.5 -1.4 63.8 Samsun Sigarası 31.3 0.0 59.6 Kuru Soğan 27.9 -44.8 56.6 Patates 21.7 -6.6 8.7 Balık 21.1 5.1 0.4 Mazot 15.0 -0.9 30.0 Bira 14.9 -0.1 16.0 Dana Eti 14.1 -6.7 44.1 Sucuk 14.0 2.5 27.8 Telefon (Sabit) 11.7 0.0 11.7 Benzin 10.0 -1.4 20.0 Koyun Eti 8.9 0.4 43.6 Rakı 7.6 0.0 11.7 Beyaz Peynir 7.1 0.2 24.8 Tereyağı 6.2 0.6 11.1 TÜKETİCİ ENFLASYONU NEREYE? Nisan /Mayıs-10 İLK 5 AY,% YILLIK,% GENEL -0.4 4.2 9.1 GIDA VE İÇECEK -4.4 2.8 6.7 ALKOL VE TÜTÜN 0.0 26.6 43.0 GİYİM VE AYAKKABI 11.2 7.7 3.8 KONUT. SU. ELEKTRİK. GAZ 0.4 2.6 8.6 MOBİLYA. EV ALETLERİ 0.1 1.0 3.6 SAĞLIK 0.0 0.6 0.4 ULAŞTIRMA 0.0 4.7 13.8 HABERLEŞME -1.3 -3.3 0.5 EĞLENCE VE KÜLTÜR -0.5 -1.1 5.3 EĞİTİM 0.6 1.0 5.9 LOKANTA VE OTELLER 0.9 5.4 10.2 ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER 2.0 3.1 10.8 TZOB: Buğdayda rekolte düşük. Çiftçilerimizi uyarõyoruz, acil ihtiyaç dõşõnda ürününüzü elden çõkarmayõn ‘Buğdayõnõzõsatmayõn’ Ekonomi Servisi - Türkiye Ziraat Odalarõ Birliği (TZOB) Başkanõ Şem- si Bayraktar, buğday fiyatlarõnõn açõklananõn altõna düşmemesi gerek- tiğini söyledi. Bayraktar, çiftçilerin yüzde 85’ini il- gilendiren hububat müdahale fi- yatlarõnõn açõklandõğõnõ ha- tõrlatarak hasat döne- minin yeni başladõğõ- nõ ve önümüzdeki günlerde tüm böl- gelerde artarak de- vam edeceğini kay- detti. Müdahale fiyatõ- nõn, ürün fiyatlarõ açõklanan fiyatõn altõ- na düşmesi halinde piyasayõ denge- lemek için kullanõlan bir piyasa ara- cõ olduğuna işaret eden Bayraktar, bu nedenle açõklanan fiyatlarõn piyasalarõ regüle etmesi ve artan hasatla birlik- te fiyatlarõn düşmemesinin, açõklanan fiyatõn piyasada korunmasõnõn önem- li olduğunu söyledi. Bayraktar, TMO’dan alõm merkez- lerinin arttõrõlmasõ, çiftçilerin günler- ce kuyrukta bekletilmemesi, sürekli ve hõzlõ alõm yapõlmasõ ile ürün bedelle- rinin daha erken ödenmesini istedi. Bayraktar, yaptõklarõ araştõrmalarõn bu yõl rekoltenin beklenenin aksine ge- çen yõldan biraz daha düşük olacağõ- nõ, yaklaşõk 19-20 milyon ton sevi- yesinde gerçekleşeceğini gösterdiği- ni belirterek şu değerlendirmeyi yap- tõ: “Dahilde işleme rejiminin kap- samında buğday ithalatının bir yıl süreyle yasaklanmış olması, ayrıca TMO satış fiyatının da açıklanma- sı nedeniyle, tüccarın TMO’dan düşük fiyatla buğday alması müm- kün olmayacaktır. Ayrıca, rekolte- nin de düşük gerçekleşeceği göz önüne alınarak çiftçilerimiz ürün- lerini satmak için acele etmemelidir. Üreticiler, tüccar ve aracının yan- lış yönlendirmesine kapılmamalı ve piyasaları takip ederek ürünle- rini pazarlamalıdır.” Ç A Y C I F İ Y A T T A N Ş İ K Â Y E T Ç İ Doğu Karadeniz’de yaş çay hasadõnõn yoğunlaştõğõ son günlerde üreticiler, fiyatõn düşüklüğü ve özel sektörün taban fiyatõn altõnda alõm yapmasõndan şikâyet ediyor. Yaş çayda fiyat bu yõl 88.5 kuruş taban fiyat, 11.5 kuruş da destekleme primi olmak üzere 1 lira olarak açõklanmõştõ. Rize Ziraat Odasõ Başkanõ Nevzat Paliç, “Özel sektör taban fiyat olan 88.5 kuruştan yapacağını peşin alımların ödemesini de bir iki hafta içinde, normal alımların ödemesini ise 2-3 ay içinde yapacağını duyurmuştu, ancak ÇAYKUR’un kontenjanlı alım yapmaya başlaması ile verilen sözler unutuldu. Üretici mağdur edilmeye başlandı” dedi. P İ Y A S A L A R Enflasyonverisi borsayı uçurdu Bakan Zafer Çağlayan “Merkez Bankasõ bildiğim bildik, çaldõğõm düdük” diyor İşsizliğin sorumlusu MerkezEkonomi Servisi - Yurtdõşõndaki olumlu verileri takiben yükselişle açõ- lan İstanbul Menkul Kõymetler Borsasõ (İMKB) içerde enflasyon verilerinin olumlu etkisiyle günler sonra yeniden 56 bin puanõn üzerine çõktõ. ABD’den gelen olumlu ekonomik verilerle artan yatõrõmcõ güveni yakla- şõk bir aydõr süren düşüş dalgasõndan sonra küresel piyasalarda toparlanma getirdi. ABD’de konut sektöründe beklenenden iyi gelen veriler, Asya ve Avrupa piyasalarõnõ da sürükledi. Wall Street’teki yükselişler yüzde 2’yi aşarken, Japonya’da Nikkei 225 Endeksi yüzde 3.2 yükseldi. Avrupa borsalarõnda da yaklaşõk yüzde 2 ora- nõnda artõş görülürken, İMKB de yük- selişten etkilendi. Güne yukarda baş- layan ilk seansõ yüzde 1.7 artõda kapattõ. Faiz yüzde 9’un altında Enflasyon verisi sonrasõ 25 Ocak 2012 itfalõ gösterge tahvilde bileşik fa- iz işlem bazõnda yüzde 8.66’ya kadar geriledi. Faizin yüzde 9’un altõna in- mesinden sonra İMKB’de alõmlar güç- lendi. Ancak ABD’de fabrika sipariş- lerinin beklenti altõnda gelmesiyle gün içindeki kazanõmlarõnõn bir kõsmõnõ geri veren endeks günü yüzde 0.35 yük- selişle 55 bin 407 puandan tamamladõ. TCMB kapanõş kurlarõna göre lira, dolar karşõsõnda yüzde 0.47, Avro kar- şõsõnda yüzde 0.11 değer kazandõ. Y U N A N İ S T A N Borçlar zamanında ödenecek Şemsi Bayraktar, dahilde işleme rejimine göre buğday ithalatõnõn 1 yõl yasaklandõğõnõ belirterek, çiftçiler, tüccar ve aracõlarõ, yanlõş yönlendirmeye kapõlmamalarõ ve piyasalarõ takip ederek ürünlerini pazarlamalarõ konusunda uyardõ. Merkez Bankasõ’nõn politikasõnõ eleştiren Çağlayan, bankanõn Türkiye’yi ithalat cennetine çevirdiğini ve istihdamõ azalttõğõnõ savundu. TİM’de ‘popülizm atõşmasõ’ Goldaş Kuyumculuk ve iştiraki Goldaş Kõymetli Maden- ler AŞ, haklarõnda yapõlan iftiralar nedeniyle telafisi mümkün olmayan maddi ve manevi zarara uğradõklarõnõ belirterek Fransõz Societe General Bank’a iflas davasõ aç- tõ. Goldaş’õn yaptõğõ yazõlõ açõklamada şunlar kaydedildi: “İcra İflas Kanunu’nun 156. maddesi, Societe Genera- le’in itirazõna karşõ, Goldaş’õn mahkemeye giderek bankanõn iflasõnõ istemesine hak tanõyor. Yasanõn ken- dine verdiği hakkõ kullanan Goldaş, bu son dava ile Fransõz bankasõnõn iflasõna giden yolu açmõş oldu.” ÇELEBİ HİNDİSTAN’DA HİZMETTE Çelebi Ground Handling Delhi Private Limited, Hindistan’õn Yeni Delhi şehrindeki Uluslararasõ İndra Gandhi Havali- manõ’nda yer hizmeti vermeye başladõ. Çelebi Hava Ser- visi’nden yapõlan açõklamada, “Şirketimizin İndra Gand- hi Havalimanõ’nda 10 yõl süreyle havaalanõ yer hizmetle- rinin yürütülmesi için kazandõğõ, Hindis- tan’daki yüzde 74 oranõnda iştirakimizin bulunduğu Çelebi Ground Handling Del- hi Private Limited, havayolu müşterileri- ne yer hizmeti vermeye başladõ” denildi. Mersin Limanõ’na zam tepkisi ABİDİN YAĞMUR MERSİN - Mersin Limanõ’nõn işletme hakkõnõ 36 yõl- lõğõna devralan Mersin International Port’un liman ücret- lerine zam yapmasõ, bölgedeki ihracatçõlar ve ithalatçõla- rõn tepkisini çekti. Deniz Ticaret Odasõ, Ticaret ve Sanayi Odasõ, Akdeniz İhracatçõ Birlikleri, Mersin Sanayici ve İşa- damlarõ Derneği, Gümrük Komisyoncularõ Derneği ortak toplantõ düzenleyerek zammõn geri alõnmasõnõ istediler. Zam kararõnõn ‘oldubittiye’ getirildiğini ve ‘ben yaptım oldu’ mantõğõyla yapõldõğõnõ belirten iş çevreleri, TCDD dö- neminde 85 dolar olan konteynõr maliyetinin bugün 120 do- lara ulaştõğõnõ kaydettiler. İş çevreleri, limana yük indirmeme, başka limanlara yönelme de dahil çeşitli eylemler yapma- yõ gündeme aldõ. TCDD’ye bağlõ Mersin Limanõ 2007’de imzalanan özelleştirme anlaşmasõyla 36 yõllõğõna Türk-Singapur or- taklõğõndaki Mersin International Port’a devredilmişti. GOLDAŞ’TAN SOCIETE GENERAL’E İFLAS DAVASI TİM Genel Kurulu’nda Başbakan Erdoğan ve CHP lideri Kılıçdaroğlu ilk kez bir araya geldi. TİM’in yeni dönem başkanlığını tek liste ile giren mevcut başkan Mehmet Büyükekşi kazandı. Ekonomi Servisi - Yunanistan Ma- liye Bakanõ Yorgo Papaconstanti- nou, piyasalardaki spekülasyonlarõ ya- lanlayarak Yunanistan’õn borç geri ödemelerini yeniden takvimlendirme- yeceğini söyledi. Papaconstantinou, Japonya’nõn Nik- kei gazetesine yaptõğõ açõklamada, özel- leştirmenin desteklenmesi, vergi ar- tõşlarõ ve harcamalarõn kõsõlmasõ yoluyla borçlarõ aşağõ çekme hedefine ulaşõla- cağõnõ belirterek, Yunanistan bütçe açõğõnõ indirdiğini gösteren sonuçlar or- taya koyana kadar piyasalarda borç so- runu endişelerinin süreceğini ifade et- ti. Borçlarõn yeniden yapõlandõrõlmasõ- nõn söz konusu olmadõğõnõ belirten Pa- paconstantinou, Yunanistan ekonomi- sinin beklenenden daha önce toparlan- ma işaretleri gösterdiğini de ekledi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Devlet Bakanõ Zafer Çağlayan, bugün Türkiye’yi ithalat cennetine çeviren, Türkiye’de üretimi, istihdamõ azaltan sorumlunun Merkez Bankasõ (MB) ve uyguladõğõ yanlõş faiz politikasõ olduğunu söyledi. Çağlayan, Türkiye İhracatçõlar Mec- lisi’nin (TİM) 17. Olağan Genel Ku- rulu’nda yaptõğõ konuşmada, faiz po- litikasõnõn döviz kuru üzerinde baskõ ya- rattõğõnõ, bunun Türkiye’yi ithalat cen- netine çevirdiğini, kendisinin de TİM Başkanõ’nõn da, bütün başkanlarõn da söylediğini kaydetti. Çağlayan, “Bu ko- nuda MB bildiğim bildik çaldığım düdük demeye, uygulamayı devam etmeye çalışıyor” dedi. Bir şeyler yapalõm dendiğinde Merkez Banka- sõ’nõn bağõmsõzlõğõnõn ortaya kondu- ğunu kaydeden Çağlayan, Merkez Bankasõ’nõn faiz politikasõnõn yanlõş ol- duğunu kaydetti. TİM Başkanõ Mehmet Büyükekşi de, Türkiye’nin kendisine yönelik ser- maye akõşõnda regülasyon mekaniz- malarõnõ devreye sokmasõ gerektiğini belirterek Kur İstikrar Fonu kurulma- sõnõ istedi. Büyükekşi, bu fonun kay- nağõnõn kõsa vadeli yabancõ sermaye gi- rişi kazançlarõndan alõnacak yüzde 1 oranõndaki stopaj geliri olabileceğini ifade etti. Büyükekşi “İhracatçının yüzde 68’i döviz kurunu temel engel olarak görüyor. Talebimiz, reka- betçi bir seviyede, öngörülebilir ve is- tikrarlı bir Türk Lirası’dır. Bizim ta- lebimiz öngörülebilirliktir” dedi. Başbakan Recep Tayyip Er- doğan ile CHP Genel Başkanõ Kemal Kılıçdaroğlu, ilk buluş- malarõnda birbirlerine “popü- lizmle” yüklendi. Kõlõçdaroğlu’nun işsizlik sorununu çözecekleri yö- nündeki açõklamalarõnõ “popü- lizm” olarak niteleyen Erdoğan, “Yapamayacağınızı vaat etme- yeceksiniz. Yok öyle 25 kuruşa si- mit” dedi. Kõlõçdaroğlu ise Erdo- ğan’a “Tunceli’de Allah’ın kı- şında buzdolabını ben mi dağıt- tım?” diye yanõt verdi. Erdoğan TİM’in genel kurulun- da yaptõğõ konuşmada, isim ver- meden işsizlik sorununu çözecek- lerini söyleyen Kõlõçdaroğlu’nu eleştirdi. Erdoğan, “Popülizmin ciddi bir siyaset hastalığı oldu- ğunu ve etkisinin de hiçbir za- man lokal kalmadığını” söyledi. Para yerinde değerlidir Erdoğan’õn ardõndan kürsüye çõ- kan Kõlõçdaroğlu da Erdoğan’õn po- pülizmle ilgili sözlerine aynen ka- tõldõğõnõ belirterek şöyle konuştu: “Ama Allah aşkına söyler mi- siniz, Tunceli’de Allah’ın kışın- da buzdolabını ben mi dağıt- tım? Sayın Başbakan diyor ki, ‘Paramõz çok değerli. Paramõz de- ğerli olduğu için şikâyet ediyorlar. Bunlar zaten böyledirler, tuvalette bile milyonersin...’ İnsaf, insaf para yerinde ise değerlidir, doğ- ru ise değerlidir. Olduğundan fazla değerli kılarsanız cezayı önce siz çekersiniz. Elbette ül- kemizin parası değerli olmalı, ama paraya değer katan üre- timdir, sıcak para değildir. Üre- tim, istihdam varsa o zaman pa- ra değerlidir. Bir tuzağa düş- mememiz gerekiyor: Sıcak pa- rayla beslenen bir ekonominin sağlıklı geleceği olamaz. Ben is- tihdam yaratmayan büyüme kavramını AKP hükümeti ile gördüm.” Erdoğan’dan ‘vur-kaç’ taktiği FIRAT KOZOK ANKARA - Türkiye İhracatçõ- lar Meclisi’nin (TİM) 17. Olağan Genel Kurulu, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile CHP Genel Başkanõ Kemal Kılıçdaroğlu’nun ilk buluşmasõ oldu. TİM’in 17. Olağan Genel Kurulu’ndan göze çarpan bazõ notlar şöyle:  Kõlõçdaroğlu, saat 10.00’da başlamasõ öngörülen programa za- manõnda gelirken Erdoğan yakla- şõk 10 dakika geç kaldõ.  Daha sonra salona giriş ya- pan Erdoğan, Kõlõçdaroğlu ile to- kalaştõ ve kendisine “hayırlı ol- sun” dedi. Erdoğan, Kõlõçdaroğlu ile de hõzlõca tokalaşõrken gazete- cilerin tekrar tokalaşmalarõ isteği- ne yanõt vermeyerek oturacağõ ye- re doğru yöneldi.  Kõlõçdaroğlu’nun toplantõya CHP’nin “gölge kabinesi” olarak adlandõrõlan Faik Öztrak, Akif Hamzaçebi ve Umut Oran ile katõlmasõ dikkat çekti.  Erdoğan ise toplantõya 12 ba- kanla birlikte katõldõ.  Konuşmasõnõn bir bölümünde Kõlõçdaroğlu’nun CHP iktidarõnda işsizlik sorununa çözüm bulacakla- rõ yönündeki konuşmasõnõ eleştiren Erdoğan, isim vermeden CHP’ye “Bu konuda çözüm öneriniz var- sa sunun” diye seslendi. Ancak konuşmasõnõn ardõndan Kõlõçda- roğlu’nun kendisine vereceği yanõ- tõ beklemeden salondan ayrõldõ...  Kõlõçdaroğlu, “Sayın Baş- bakan sizden reçete istedi ama reçeteyi dinlemeden gitti, ne diyorsunuz?” sorumuz üzerine “Sayın Başbakan bir randevu- su olduğunu, o nedenle ayrıl- mak zorunda kalacağını söyle- di” dedi.  Başbakan Erdoğan’a yöne- lik “Recep Bey” çõkõşõyla dikkat çeken Kemal Kõlõçdaroğlu, bu kez Erdoğan’dan “Sayın Başba- kan” diye söz etti.