Katalog

İMÜZİK I S TA N II III, 01 li ZI K VlîST I V A bir dönemde yaşamış olmalıyım. Glazunov'un Ruslan Ludmilla operası gibi halk karakterini yansıtan operalar, ya da Rimski- Korsakov'un masal opereaları gibi yapıtlar yazıyor olmalıyım". Bestelerini değişik zamanlarda yeniden ele alıp gözden geçiren Tura, eski yapıtlardan yenilcrini tü- retir ve bu nedcnle bestelcrinin be- lirli döneınlcrc aynlmasını doğru bulmaz. lstanbul Müzik Festivali'nin açılışmda çalınacak olan Anadolu'dan adlı süiti de elli- beş yıl önce yazılmış ve daha hiç çahnmamış bir yapıt. Yapı Kredi Bankası'mn lO.yılı yanşması için bestelemiş ama yarışmaya yetiştire- nıemiş. O yarışmada Bülent Tarcan'ın Bale Süiti birinci olnıuş. Uzun yıllar dosyada bckleyen yapıt bilgisayar çağıyla tcmize çekilmiş ve ilk kez de bu yılki festivalle bir- likte gün yüzüne çıkıyor. Yalçın Tura uzun yıllar Türk ses sistcmini incclemiş. 1970'tenbu yana bu araştırmalardan yola çıka- rak yapıtlarına yeni bir "mikroto- nal" anlayış getirmiştir. Tarihi de- ğerde çeviriyazınlar yaparak nice dcğerli kaynağı günüınüze kazan- dırmıştır. Önıeğin, Kantemiroğlu'nun "Kitabu İlmi'l- Mûsikî a lâ Vechi'l-Hurûfat"ı ve Nâsır Abdülbâkî Dedc'nin "Tedkîk ü Tahkîk" adlı cseri, gi- bi. Ve oııun yaptığı çahşmalar bu- gün Jordi Savall'ın inceleınelerine ışık tutmuş, Kantemir'in sesi lstanbul adh CDde dünyanın dört bir yanına yayılmıştır. Yalçın Tura ayrıca müzikbilim dalında yurt içinde ve dışmda pck çok tcbliği sunmuş ve Türk müziği- nin sorunlan konusunda bir kitap yazmıştır. Karacaoğlan Operası... Y alçın Tura'nın Karacaoğlan operası geçen hafta Antalya Opera vc Balesi sanatçılan tarafmdan sahnelendi. Bu yapıtı Toros yürüklerinin yaşama tarzmı yıl- larca incelediktcn sonra ortaya çıkartmış. Komo, eski Yunan korolan özelliğinde. Dansçılann halay bilmesi gercktiğini vurgulu- yor. Aryalar, duolar ensemble'lerle bir opera- da gerekcn tüm etmenleri katmış. Leitnıotiiler yerleştinniş. Folklor özelliklerine sadık kalnı- masını ve dönem giysilerinin seçilmesini ge- rckli görmüş. Stilize bir folklordan söz ediyor Tura. 1909'da Saadettin Arel'in Şehban Mecmuasmda çıkan bir yazısmdan esinlenıniş: Arel sonıyormuş: Niçin Türk makamlanyla bir opcra yazıla- maz? Tura da aryalarda ve koroda ınakam ya- pısını içiçe kullanarak farklı bir yapı yaratmış. Librettoyu da kendisi yazmış. Çevreden gelen "çok uzundu" eleştirisinc son derece scrt bir yanıt veriyor: "Ben yapılabilecek bütün ke- sintileri yaptım, artık çıkartacak hiçbir yer yok, cscrin bütünlfiğü bozulur. Bundan sonra da nıutlaka böylc oynamnalıdır," di- yor. Ortaya çıkan reji bestccinin kafasmdaki opcrayla ne kadar benzeşmiş, onu bilemiyoruz ama müzikal açıdan solistlerin, koronun ve or- kestra sanatçılannm çok iyi bir icra sergiledi- ğini söylüyor. Bundan sonra Sevmck Nedir adlı müzikli oyununa resitatiflcr ekleyip tam bir opera hali- ne dönüştürmeyi, Leyla ile Mecnun başlıklı salıne müziğini de bir operaya dönüştürmeyi planhyor. "Yıllardır Bayczit üstüne çalışıyo- rum. Bu Sultan Bayezit değil, Sultan 4.Murat"ın erkek kardeşi, boğdurulan Bayezit. Racine'in metni. Racine, o zaman- lar İstanbul'da clçilik yapanlardan duya- rak yazmış. O metni kısaltarak Fransızca'dan Türkçe'ye çevirdim". lnce ince araştırmalar yapnıaya devanı edi- yor Yalçın Tura. Örneğin 4.Murat'ın bestekar olduğu söylenir ama besteleri bilinmezmiş, ilk kez Tura onlan meydana çıkartmış: "Yücel Çakmaklı'nın 4.Murat müziklerini ben yapmıştım. İlk defa senfonik orkestra için- de kanun kullandım. 4.Murat'ın bestekar olduğu iddia ediliyor ama ona ait besteler bilinmiyordu. Onları ben ortaya çıkarrtım. Bir taraftan Ali Ufki'dcn (Semaiyi Sultan Murat, Fatih-i Bağdat) öte yandan Kantemir'dcn alınmış temlerden yararlan- dım, sonradan Şah Murat Süiti olarak or- kestra yapıtı haline getirdim. Bayczit operasında da aynı temlerden ya- rarlanıyorum. Kantemir'dc benim beğendiğim çok eser var. Kantemir bizc referans olarak bırak- mış, bugünkü notaya ben çevirdim. Hem Alif Ufki'nin hem Kantemir'in de yazdığı bir peşrev var: Scyfül Mısri'nin. O kadar güzel ki. Onu orkestra için yazdını. Daha çahnmadı. Bunun gibi baştan sona kullana- bileceğim şeyler de var, tem olarak alınabi- lecekler de. Özel olarak Murad'ın temlerini dc böyle işledim." Bugün gelenekscl müziğimizin en önemli hazinesi olan Kantemir vc Ali Ufki üstüne Tura'nın incelemcleri hem kcndi yapıtlanna hem de müzik tarihimize yeni açıhmlar getir- miş. Ama Tura'nın kafasında hep sorular var. Örneğin: "Benim hala çözcmediğim şeyler - var: Kantemir Istanbul'a geldikten sonra Fener Patrikanesiyle çok yakın ilişkisi var- mış, oradaki hocalardan ders almış. Ama niçin Bizans notasım öğrenmcmiş, ya da kullanmamış? Batı notasım biliyor da Bizans notası için hiçbirşey söylemiyor." Evet, Yalçın Tura bir besteci, öğretmen ve araştırmacı olarak çağdaş müzik tarihimizde gelenekscl konumuııu koruyor. • PESTİVALDE CHOPIN CECELERİ Mutlu yıllar Chopin Romantik dönemin önde gelen Polonyalı bcste- cisi Frcderic François Chopin'in 200. doğum yılı dolayısıyla, dünyanın pek çok yerinde dü- zenlenen "2010 Dfinya Chopin Yılı" kutlamaları, "38. Uluslararası lstanbul Müzik Festivali"nde de yer bu- luyor. Festivalde Chopin temalı ilk etkinlik, 14 Haziran'da Süreyya Operası'nda gerçekleşririlecek olan "Chopin Ronıanti/mi - Baladlar & Noktürnlcr" konseri ola- cak. Konscrde, ünlü bestecinin en yüksek seviye yapıt- lan olarak nitelendirilen şiirsel baladlan vc "gecc mü- ziklcri" noktünıleri, iki genç piyanistin çağdaş yorum- lanyla sunulacak. 10 yaşındayken seslendirdiği Chopin'in piyano konçertosuyla ltalya'da IBLA Yanşması'nda "En İyi Konçerto" ödülünü alan Ayşe Deniz Gökçin ve 2006 Asya Uluslararası Chopin Yanşması bronz madalya sahibi Furkan Özyazıcı, Chopin'in zor ve bir o kadar da ustalık isteyen yapıtlan- nı seslendirecckler. Konser öncesinde ise Ayşe Deniz Gökçin ile "Chopin Romantizmi" başlıklı bir söyleşi gerçekleştirilecek. Festivalde Chopin'i ağırlayan ikinci etkinlik olan, 18 Haziran'da lstanbul Arkeoloji Müzcleri Avlusu'ndaki buluşmada, Chopin cazla bulu- şacak. Andrzej Jagodzinski, Adam Cegielski ve Czeslavv 'Maly' Bartkowski'nin oluşturduğu "Andrzej Jagodzinski Trio", Chopin'in etüt, mazurka, Polonez, vals, noktünı ve prelütlerinin caz uyarlamalarmı seslen- direcek. Polonya cazınuı öncülük ettiği "Chopin akımf'nm en önemli temsilcilerinden olan üçlü, beste- cinin eserlerini kendi yorumlanyla doğaçlayarak mü- zikseverlere keyifli dakikalar yaşatacak. Festivalin Chopin temalı son etkinliği ise, ünlü beste- cinin doğum günü kutlaması olacak. 19 Haziran'da Süreyya Operası'nda gerçekleştirilecek "Mutlu Yıllar Chopin - Scherzolar & Polonezler" konserinde, 2000 yılı Los Angeles Liszt Yanşması'nda aldığı ödüllerle adını duyuran piyano virtüözü Zeynep Üçbaşaran, Chopin'in yurt özlemini vc bestecinin başkaldırısını di- le getiren Polonezleri ile yoğun duygularla yüklü tüm ' 'scherzo'lannı seslendirecek. Konser öncesinde Aydın Büke ile "Chopin'in Scherzo ve Polonezleri" başlıklı bir de söyleşi gerçekleştirilecek.