Katalog

Osman Şahin'den öyküler Bir doğanın kollan bağlanınca Kollan Bağlı Doğan, edebi- yatımızda, bir dönemin ke- sft öyküleri biçiminde de- ğerlendirilebilir, dünya edebiyatı içinde hapishane öyküleri başlığı altında ye- rini de alabilir ancak bu şe- kilde kategoriye ayırarak incelemek öykülerin tema boyutuna indirgendiği bir yaklaşımdır. söz konusu öyküler dili, anlatım biçimi, ele aldığı kişilerinin kaygı- lanyla kişisel ve toplumsal çözümlemelere imkân ta- nıyan biçemiyle sınırlandı- rılmış yapısını aşar. O Fadime USLU I ^ ^ ^ y sman Şahin Kollan Bağlı m % Doğan 'da öfkeden besle- 1 mnen, ötekini yok etmeye ^Kmm^ yönelik sürdürülen anlayı- şın yasallaştığı bir döneme, 12 Ey- fül'ün hemen ardından gelen suçlu(!) avı sürecindcki hapishane koşulları- na içeriden bakıyor. Bunu yaparken öykünün katmanlannda öfkenin bilinçaltı- nı arar, mağdurun duyumlannda şekille- ncn algının görüntülerini, sorgu altındaki kişinin iç sesleriyle açığa çıkan dış koşullan sorgular. Böylece, söz edilcn kişiyle, kişile- şen şiddctin algılan birbirine hiç olmadığı kadar yakınlaşır. Iktidar güçlerinin yönlendirdiği kişiler aracılığıyla uvgulanan şiddede birlikte bas- kı altında bulunan kişilerin bir diğerine uy- guladığı acımasız baskılar, yaşamsal tehdit unsurlan göstcrilir. Şiddet ner türlü görün- güleriyle koğuşlarda kol gezmcktcdir. Ko : ğuşlar aynı zamanda dayanışmanın. ortak amaçla bir olmanın yaşandığı bölgedir. Aç- lık gre\'lerinde, güvenlik güçlerinin arama- larında başkaldmnanın dırenç katan zafe- riyle insanlığın onuru vurgulanır. Şahin'in öykü kişilcri güncş ışığının gir- mediği, soluk almanın bile güçleştiği or- tamlarda bile doğayı arar. "Kollan Bağlı Doğan" adlı övkünün anlatıcısı işkence al- tında bedeni dağlanmış, defalarca sorguya alınmıştır. Bu aşamadaki sözleriyle, yazar, doğayı hücreye getirerek anlattığı duru- mun gerçekliğini çarpıcı bir noktaya taşır; "Her sorgulamada bir başka ses, aynj tera- neyi soruyordu ki, inandırıcı olsun. Önem- li olan, önceki anlattıklannıla şimdiki öy- külerim arasındaki aynmı. küçücük bir manok kopukluğunu, çatlağı yakalayabil- meleriydi. Sonra da o çadaktan, zehirli ot kökleri gibi girerek, akıllarınca çeliskiye düşüreceklerdi beni. Gözlerim bağlı oldu- ğu için onlan görmem olanaksızdı, ama ro- bot da değildinı ben. Çocukluğum Toros- lar'ın zengin doğası içinde geçmişti. Kızd- derililer gibi sczgilerim güçlüydü. Eski ören ycrlcrinde, yıllar önce yakılan ateş ar- tığı küllerin kokusundan hangi ağacuı külü olduğunu bilirdim. Görevliler işkence uz- manıysalar, ben de doğa uzmanıydım ve onlann hilelerine karşı her gün biraz usta- laşıyordum" (s. 64). Şahin'in öykülerinde bir kurtancıya dö- nü§cn doğanın unsurlan kişilerin sözüne, bcÛeğinin ana hücrcsinc yerleşmiştir. "Ye- mek bitti. Naylon tabaklar tuvaletin buz gibi suyunda çalkalandıktan sonra yatakla- nn altlanna sokulup saklandı. Yemek so- nu, 'sayun var' sesleri duyuldu. Akşam sa- yımıycu bu. Kalın yüksek duvarların dibine yüzlerce kişi dizilerek ayakta beklemeye başladı. Uzaktan sayı sayan sesler duyuldu. Sesler sanki bir tepenin ufkundan gelir gibiydi" (Mu- vakkat Koğuşu, s. 87). Aynı öy- küde benzetıne- lerde karşırmza çıkan doğa, bir özlemi de çağı- rır; "Herkeska- şınıyor, devini- yor; kaşınırken bir ağaç kurdu- nun çıkardığı kart kurt sesleri çıkanyordu" (s. 89). Ortak tema ile birbirine bağlanan öykü- lerde atılan her ilmek bir diğerinde bam- başka anlamlarla çoğalıp genişler. Bir öy- küde söz edilen durum, diğcr öyküde tek- rarlanarak edciyi arttınr. "Kollan Bağlı Do- ğan"da anlatıcı,"Hava bunaltıcı, nemli ve çürünıüştü; sıcaktan ağırlaşmış, yapış ya- pıştı. Burada soluk alıp vermek bile başlı başına bir sorundu. Insan soyu böylesi ko- şullara nasıl da uyum sağlayabiliyordu?" der. Söz edilen hücrenin havalandınna de- liği bile yoktur, insanlar balık istifi gibi alt alta üst üstedir. Güneş sızdırmayan kalın duvarlara hapsedilcnlerin güncşi görebil- mek uğruna sürdürdüğü açlık grevi "Gü- neş'i Kazanmak" öyküsünde pekişerek an- lam kazanır. Yinc "Kollan Bağlı Doğan"da anlatıcı hücrenin ağır ^aıtlanndan söz ederken şu ayrıntıya değinir: "Bcyaz renk- lerin bu hücrede yaşanıa şansı kesinlikle yoktu. Giyilen beyaz bir giysi, bir saatin içinde terden sırılsıklam olup sakızlanır, ardından kara bir marsığa dönüşürdü, be- nim giysilerimde olduğu gibi" (s. 29). En terncl insani ihtiyaçjann bile başkası- nın kontrolü altuıda giderilmcye çalışıldığı, kedi büyüklüğündeki farelerle insanlann iç içc yaşadığı bir ortamda söz edilen bu ay- rıntı "Voltalar" öyküsünde, unıudun sim- gesine dönüşür. Beyaz renk özgürlüğü ara- yan tutsak insana direnç katan sevdayı çağ- nştırır. "Sabalılan mahkûmları derin bir sessizlik alır. Havalandirma kapısından pis, uyuşuk görünümünde çıkarlar (...) Ama sayundan sonra her şey normale döner. Ki- nıi tahtakurulanndan söz eder; kimi pija- masını, yorganmı asmak için çamaşır ipi gerer. Tcmiz bir yüz havlusunun yanı başı- na suları şapır şapır daınlayan pis, kara do- nunu asar. Kara donun suyu temiz yüz havlusunun üstüne düşer mi, düşmez mi diye düşünmcz hiç. Oysa o temiz, beyaz havluyu saiıa sevgilin göndenııiştir. Havlu- lardan bir havlu değildir o. Her sabah eli- ne alıp da yüzüne sürdüğün, biraz da sev- gilinin yüzüdür" (s. 126). Kollan Bağlı Doğan, edebiyatımızda, bir dönemin kesit öyküleri biçiminde değer- lendirilebilir, dünya edebiyatı içinde hapis- hane öyküleri başlığı altında yerini de ala- bilir ancak bu şekilde kategoriye ayırarak incelemek öykülerin tema boyutuna indir- gendiği bir yaklaşımdır. Coetzec, Osman Şahin öyküsünü oku- muş gibi, Kötü Bir Yıltn Gûncesı ndc , "Karanlık bir çağdayız. Bu konuda hafif bir üslupla yazmamı bckleyemezsin. Hele ki söyleyeccklerim içtense" der (s. 81). Bu koyu karanlıktan sızmaya çalışan ışıkla ay- dınlanır Şahin'in öyküleri. • Kollan Bağlı Doğan/ Osman Şahin/Can Yaymlan/176 s. POLLONİLEÖDÜLLÜVE BESTSELLER KİTAPLAR BILINMEYENE YOLCULUK Maya Rasker Hollanda'da en çok satan kitap Gouden Ezelsoor Edebiyatödülü Vrouvv & Cultuur Debuutprijs ödülü Küçük Lizzy'nin annesi hiçbir iz bırakmadan ortadan kaybolur. Babası gerçeği araştırırken bir yandan da eşiyle ilişkilerini sorgular. Bu kaybıh sebebi nedir ve kimler sorumludur?... Kİtap sadece anneliğin acılı çözümlemesi değil, aynı zamanda İmge gücüyle ilgili bir öyküdür. Krausser H- Alman işadamı biryazara hayatını anlatır, fakat ancak öldükten sonra yayınlanmasına izin verir. Ta Nazi Iktidarından 701i yıllardaki komünist yer altı örgütlerine ve Doğu Almanya'ya uzanan yaşam gizemlerle doludur... M/APOLLON www.apolfon.com.tr www.ucuzlukvadisi.com C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 105 9 SAYFA 21