Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 21 MAYIS 2010 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ Yeni Program, Yeni Vizyon; İlle de Örgütlenme Paralarına kıyamadılar ama madencilere kıydılar. 28 madenci iş cinayetine kurban gitti. Vicdanlar öylesine nasır bağlamış ki, Başbakan, işçilerin ölümünü madencinin kaderi gibi görüyor. Pesss!... Çürüyen kapitalizm doğayı ve insanı tahrip ederek ömrünü uzatmaya çalışırken kâr ve sermaye birikimini, insanın önüne koyan bu köhne düzene artık son verilmesi gerekiyor. Bu, uzun bir mücadeleyi gerektiriyor. Emeğin bu sömürüye son vermesi için, Gandi Kemal’in Türkiye yürüyüşünün bir başlangıç olmasına insan inanmak istiyor. CHP’nin iktidar olup olmayacağı, iktidar olursa neyi yapıp neyi yapamayacağı üstüne şimdiden müthiş bir egzersiz başladı. AKP’nin, yandaş medya kalemşorlarının ezberleri, moralleri bozuldu, panik başladı. Köşelerden, ekranlardan öyle saçma sapan kelamlar boşalıyor ki dışarıya... Her yerde siyaset satrancının bilmem kaç hamle sonrası konuşulur halde. Oysa satranç tahtası gün be gün o kadar hızlı değişiyor ki… Kapitalizmin tarihinin en ağır krizinin tozu dumanı henüz yatışmadı, daha kim bilir kaç zaman yatışmayacak. Ayağımızın altındaki toprak, her an sürprizlere gebe bir coğrafyanın toprağı. Sınıfsal mevzilenmemiz o kadar olağandışı ki… Bütün bunların kulak arkası edilip Baykal-Kılıçdaroğlu ikilisinin devir-teslimini, 1970’lerin İnönü-Ecevit bilek güreşiyle kıyaslanmasına, sadece müstehzi bir gülümseme ile karşılık verelim... Toplumsal beklentinin şimdiki adresi Yeni CHP… İşsiz iş, yoksul ekmek bekleyecek… AKP’nin İslamlaşma, muhafazakârlaştırma kuşatması ile illallah ettirdiği orta sınıf çağdaşlık bekleyecek… Kurulan korku imparatorluğunun mağdurları hesap sorulmasını bekleyecek. Kürt sorunu barış, kimliğe saygı bekleyecek. Bekleyen bekleyene... Haklılar da. Ama beklentiye cevap vermenin önkoşulu “güç”… Gücün önkoşulu ise “örgütlenme”… Örgüt yoksa, güç de olmaz. Yeni CHP’nin, “nasıl bir dünya ve nasıl bir Türkiye” algısına önce kulak kabartılacak. Yeni CHP, terk ettiği Doğu ve Güneydoğu bölgelerini yeniden kucaklayabilecek mi? Bu anlamda yeniden bir “Türkiye partisi” olabilecek mi? Kürt-Türk kutuplaşmasının yerini barış ve yeniden kardeşleşmenin alması için nasıl bir dil, ne tür araç ve yöntemler kullanacak? Kitlelerin iş-aş beklentilerine, sermayenin emeği esnekleştirme, güvencesizleştirme, kıdem tazminatı hakkını gasp niyetlerine karşı ne tür inandırıcı programlar üretilecek? AKP’nin korku imparatorluğu ile muhafazakârlaştırdığı toplumsal dokuya nasıl bir restorasyon programı önerilecek? Bütün bu beklentilere karşılık vermek, eskisinden çok farklı bir örgütlenmeye bağlı. Tabanın söz ve karar sahibi olduğu bir örgütlenmeye. Aşağıdan yukarıya güçlü bir akımın olduğu bir örgütlenmeye. Parti içi demokrasinin yeşereceği bir tüzük değişikliğine. Lider sultasına son verecek parti içi restorasyon, partinin yaslanacağı emek örgütlenmeleri için de söz konusu. Hem iktidara yürürken hem iktidar etme sürecinde, beklentileri karşılayabilmek için emek örgütlenmelerinin sıkı, diri, sahici örgütlenmeler olması şart. Yeni CHP, seçim barajlarını indirmeyi taahhüt ederek halkın iradesinin Meclis’e yansımasını sağlayarak, toplumun tüm kesimlerinin siyasi örgütlenmesinin engellerini kaldıracak mıdır? Ekonomik-demokratik mücadelenin aracı olan sendikal örgütlenmelerin önündeki barajlar, engeller kaldırılacak mıdır? Kendimizi kandırmayalım. 13 milyon ücretli nüfus var. Bu, toplam iş sahibi nüfusun üçte ikisinden fazla. İstanbul, İzmir gibi metropollerde ücretli sınıf yüzde 75-80’in üstünde. Gelin görün ki, bu emek nüfusu örgütsüz. Resmi sendikalı sayısı 3 milyonu ancak buluyor. Toplusözleşme hakkını kullanabilen emekçi sayısı ise -sıkı durun- 700 binden ibaret. Ben, örgütlü emekçi diye, toplu pazarlık hakkını bilfiil kullanana derim. Bu sayı 13’te 1 bile değilse, ortada bir emek örgütlenmesi yoktur, zor zamanlarda sırtınızı dayayabileceğiniz bir sınıf yoktur!.. Hele ki, bu sınıfın grev silahını kullananının 3 binde kaldığı bir toplumda, neye, ne kadar güveneceğinizin ve işe nereden başlamanız gerektiğinin çok farkında olmalısınız. Onun için, çok baştan almak, çok başa sarmak gibi olsa da, sabırla örgüt, örgüt, örgüt demelisiniz. Beklentisi olanlara, “Çare sizsiniz, çare sizin örgütlenmeniz” demelisiniz. Yeni CHP, bu rüzgârla tek başına ya da ana iktidar ortağı olarak iktidara gelebilir belki, ama önemli olan “değişim” iddiasıyla geldiği iktidarda değişimi icra edebilmesidir. Önemli olan, olası siyasi depremlere, darbelere karşı kendi örgüt yapılanması ile yaslandığı emek örgütlenmeleri ile direnebilmesi, ayakta kalmasıdır. Düzeni değiştirmek için gelenlerin, siyasi darbelere ve depremlere karşı yapıları, örgütleri güçlendirilmemişse, sistemin hâkim güçleri tarafından düzeni restorasyona memur edildiklerinin, zorlandıklarının, sadece bizim yakın tarihimizde, öyle çok örnekleri var ki… mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com Dubai World, 23.5 milyar dolarlõk borcunun yeniden yapõlandõrõlmasõ konusunda borç veren bankalarõn çoğunluğuyla prensipte anlaştõğõ- nõ bildirdi. Dubai World’den yapõlan açõklamada, prensipte anlaşmaya varõlan koordinasyon kurulunun şirkete borç veren bankalarõn yüz- de 60’õnõ temsil ettiği kaydedildi. Koordinasyon kurulu üyeleri ara- sõnda HSBC Holding, Royal Bank of Scotland Group ve Standard Chartered bulunuyor. Ancak anlaşmanõn müzakerelere katõlmayan diğer bankalar tarafõndan da imzalanmasõ gerekiyor. Eğer yeniden yapõlandõrma planõ ilerlerse, Dubai World 14.4 milyar dolarlõk ban- ka borcunu öteleyebilecek. IMF Dubai Emirliğinin 109 milyar dolar borcu olduğunu tahmin ediyor. Yunanistan’da kamu ve özel sektör çalõşanlarõnõn, hükümetin ke- mer sõkma politikasõ ile sosyal güvenlik yasasõ tasarõsõnõ protes- to etmek amacõyla başlattõklarõ 24 saatlik grev ülkede hayatõ felç etti. Yunanistan Kamu Çalõşanlarõ Konfederasyonu ile İşçi Sendikalarõ Federasyonu’nun çağrõsõyla yapõlan greve, kamu kuruluşlarõ ve özel sek- tör çalõşanlarõnõn yanõ sõra vergi daireleri, belediye, valilik, gümrük ça- lõşanlarõ, öğretmenler, avukatlar, devlet hastanelerinde görevli doktorlar, banka, elektrik daireleri ve toplu taşõma araçlarõ çalõşanlarõ ile liman işçileri katõldõ. Grev nedeniyle devlet dairelerinde hizmetlerde ak- samalar yaşanõrken, okullarda dersler boş geçti. Liman çalõşanla- rõnõn iş bõrakmasõyla ana kara ile adalar arasõ bağlantõ da koptu. FED’DE FİKİR AYRILIĞINA DÜŞTÜLER Başkanlõğõnõ Ben Bernanke’nin yaptõğõ ABD Merkez Bankasõ (Fed) yetkilileri, geçen ay yaptõklarõ faiz toplantõsõnda mortgage’a dayalõ 1.25 trilyon dolar tutarõndaki menkul kõymetlerin ne zaman satõlmaya başlayacağõ konusunda fikir ayrõlõğõna düştüler. Bazõ yetkililer var- lõk satõşlarõnõn bir süre ertelenmesinden yana tavõr alõrken, bazõlarõ Fed’in kõsa vadeli banka faiz oranõnõ yükselttikten sonra satõş- larõn başlamasõnõ istediler. Fed yetkililerinin, Avrupa’daki borç krizinin Wall Street’i sarsabileceği ve muhtemelen ABD ekono- misinin toparlanmasõnõ yavaşlatabileceği konusunda kaygõlan- dõklarõnõ da gösterdi. Birçok yetkili, Avrupa’daki krizin yayõlmasõnõn ABD’de ekonomideki büyümeyi yavaşlatabileceğine inanõyor. GİSDER’e göre Alkol Yönetmeliği, 2 milyon çalõşanõ, 500 bin çiftçiyi ve ÖTV gelirlerini olumsuz etkileyecek Yönetmelik alkolü yok edecek MURAT KIŞLALI ANKARA - Geleneksel Alkollü İçki Üretici- leri Derneği (GİSDER), “Alkollü içkiler sek- töründe üretim ve dağıtım ayağında 200 bin- den fazla kişinin, zincir mağazalarda ise 2 mil- yondan fazla kişinin istihdam edildiğini, yak- laşık 500 bin çiftçinin geçimini sağladığını ve devletin ÖTV gelirlerinin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturduğunu” belirterek, Tütün ve Al- kol Piyasasõ Düzenleme Kurulu’nca (TAPDK) ha- zõrlanan Alkol Yönetmeliği nedeniyle “Üretici- den perakende satıcıya kadar milyonlarca ki- şiyi etkileyen alkollü içki sektörünün ağır yap- tırımlara tabi tutularak kapanma eşiğine ge- tirilmesinin, ülke ekonomisine de ciddi zarar vereceği”ni bildirdi. Bakkal, büfe, kuruyemişçi türü satõş noktala- rõnõn cirolarõnõn yüzde 72’sinin, tekel bayisi/bü- fe tarzõndaki noktalarõn ise yüzde 88’inin tütün ve alkollü içki satõşõndan geldiğine dikkat çeken GİSDER’in, TAPDK’ye gönderdiği görüş yazõ- sõnda şöyle denildi: “Geleneksel satış noktalarının gelirlerinin çok büyük bir kısmı alkollü içki satışlarından kaynaklanmakta olup, kurumunuz tarafından, alkollü içki satışını azaltmaya yönelik yapılan mevzuat çalışmaları zaten kısıtlı sermayeler ile çalışan binlerce işyerini kapanma noktasına getirecektir.” Yazõda şu görüşlere yer verildi: 18 bin satış noktası kapandı: Nitekim son bir- kaç yõl içinde alkollü içki satõşõ yapan 18 bine ya- kõn noktanõn, bu ve benzeri mevzuat çalõşmala- rõ ve satõş kõsõtlayõcõ uygulamalar nedeniyle ka- panmak zorunda kaldõğõ da bilinen bir gerçektir. Uygulama imkânsız: Getirilen kõsõtlama- larõn başka hiçbir sektörde olmadõğõ kadar ağõr ve çoğu kez uygulanmasõ imkânsõz olduğu dü- şünülmektedir. Sektör yok olacak: Taslakta yer alan çok ağõr satõş ve reklam kõsõtlamalarõ mevcut yasalarda yer alan sõnõrlamalarõn çok üstünde olduğu gibi, bü- yük ölçüde takdire ve sübjektif değerlendirme- lere bağlõ olarak uygulanan idari yaptõrõmlar ile de satõş noktalarõ, üretici ve dağõtõcõlarõn lisan- larõnõn iptal edilebileceği, bu şekilde sektörün yok olmaya doğru gideceği açõktõr. Benzer sektörlere niye yok?: Halk sağlõğõ ile doğrudan ilgili olan ve gõda sektöründe faaliyet gösteren hiçbir toptancõ veya perakendeciye benzer satõş ve dağõtõm kõsõtlamalarõ getirilme- miş iken sadece alkollü içki sektöründe faaliyet gösterenlere özel olarak getirilen ve ticari faali- yetin doğal gereği olan uygulamalarõ dahi ya- saklayan bu tür yaptõrõmlarõn kamu sağlõğõ ve- ya gençlerin korunmasõ ile izah edilemeyeceği düşünülmektedir. Yasalara aykırı: Yeni yönetmelik tasla- ğõnda yer verilen hükümlerin büyük çoğun- luğu, bir önceki taslak çalõşmasõnda olduğu gibi, alkollü içkilerin satõş ve reklamõnõ ne- redeyse imkânsõzlaştõracak yasaklar ve yap- tõrõmlar içermekte olup bu haliyle 4250 ve 4733 sayõlõ yasalar ile yapõlan düzenlemele- re de aykõrõlõk teşkil etmektedir. Son birkaç yõl içinde alkollü içki satõşõ yapan 18 bine yakõn nokta, mevzuat çalõşmalarõ ve satõş kõsõtlayõcõ uygulamalar nedeniyle kapõsõna kilit vurdu. GİSDER yönetmelikle sektörün yok olmaya doğru gideceğini vurguladõ. Kanser yapõcõ siklamata izin Kadõn çalõşan sayõsõnõn düşük olmasõ Türkiye’nin rekabet gücünü törpülüyor Ekonomi Servisi - Başta Amerika ve İngiltere olmak üzere birçok ülkede za- rarlarõ kanõtlandõğõ için yasaklanan ‘siklamik asite’ ithalat izni verildi. Vücuttaki dönüşümü ve metaboliz- ma ürünlerinin kanser yapõcõ etkisi ol- duğu bilimsel olarak kanõtlanan bir tat- landõrõcõ olan siklamatõn, migren ve di- ğer reaksiyonlara neden olduğu bili- niyor. E952 kodlu yapay bir tatlandõ- rõcõ olan ‘sikmalik asit’, sodyum ve kalsiyum tuzlarõ ‘siklamat’ adõ altõn- da yapay tatlandõrõcõ olarak kullanõlõ- yor. Renksiz ve kristal toz halinde ek- şi-tatlõ tada sahip olan siklamik asit, su- da ve etanolde çözülüyor. Türk Şeker Kurumu’nun yaptõğõ açõklamada ise yüksek yoğunluklu tat- landõrõcõlarõn ithaline ilişkin düzenleme kapsamõndaki yüksek yoğunluklu tat- landõrõcõlara “siklamik asit”in ilave edilmesinin siklamik asitin ithalatõna izin verilmesi anlamõna gelmediği kay- dedildi. Açõklamada, siklamik asit it- halatõ için Sağlõk Bakanlõğõ veya Tarõm ve Köyişleri Bakanlõğõ’ndan kontrol belgesi alõnmamasõ halinde Şeker Ku- rumu’ndan uygunluk belgesi alõnmasõ zorunluluğu getirildiği belirtildi. A N K A R A (Cumhuriyet Bü- rosu) - Et ve Balõk K u r u m u ’ n u n (EBK) açtõğõ 8 bin ton kasaplõk canlõ sõğõr ithalatõ ihalesine 6 firma teklifte bulundu. Bunlardan 5’inin teklifi kabul edildi. Güney Ameri- ka’dan da Macaristan’dan da getirile- cek sõğõrlar için aynõ sürelerin (30 ila 50 gün) tanõnmasõ dikkat çekti. Teklifler- deki fiyatlar kiloda 6 lira civarõnda ger- çekleşti. İhalede Ürdünlü ve daha ön- ce iptal edilen ihaleye de katõlmõş olan Khaled Hijazi&Ghosheh Ltd. Co. fir- masõ 8 bin tonluk hayvan alõmõ için tek- lif veren tek firma oldu. Diğer firmalar Yunan Kreata-Dermata Konotinis E.P.E, Danimarkalõ Mb Food A/S, Avusturyalõ Altõntern Handels Gmbh, Slovak Dituria-S Sro ve Alman Hacõ- lar Helal Et olarak gerçekleşti. Mb Fo- od A/S teminatõ olmadõğõ gerekçesiy- le elendi. Khaled Hijazi&Ghosheh Ltd. Co, teklif tutarõnõ 31 milyon 450 bin dolardan 29 milyon 730 bin dola- ra çekti. 10 bölüme ayrõlan sõğõr teslim ihalesinde firmanõn teklifleri bölümle- re göre 1 milyon 750 bin dolar ile 3 mil- yon 750 bin dolar arasõnda değişti. Hijyen korkusu Konya Kõrmõzõ Et Yetiştiricileri Bir- liği Başkanõ Nazif Karabulut, et ithali halinde 1 kg. etin 13.5 liraya mal ola- cağõnõ belirterek, “Konya’dan 13 li- raya EBK’ye mal vermeye hazırız” dedi. Kõrmõzõ Et Üreticileri Merkez Üst Birliği Başkanõ Mustafa Demir de it- hal hayvanlarõn hijyen koşullarõnõn İs- lamiyete uygun olmadõğõnõ savundu. Ekonomi Servisi - Türk Sana- yicileri ve İşadamlarõ Derneği (TÜSİAD), Türkiye’nin reka- bet sõralamasõnda bir önceki seneye göre genel perfor- mansta 47. sõradan 48. sõraya düştüğünü kaydetti. Yönetim Kurulu Baş- kanlõğõ’nõ Ümit Boyner’in yaptõğõ TÜSİAD, Dünya Rekabet Gücü Yõllõğõ ile ilgili yaptõğõ açõkla- mada, demografik ya- põyõ oluşturan faktörler uluslararasõ kar- şõlaştõrmalarda Türkiye ekonomisine üs- tünlük sağlasa da, işgücünün nüfusa ora- nõ ve toplam işgücü içinde kadõn oranõnõn düşük olmasõnõn ülkenin rekabet gücünü törpülemeye devam ediyor. Reformları acilen yapın Açõklamada, nüfus ve işgücü piyasasõ ile bağlantõlõ olarak, yüksek işsizlik oranõnõn da Türkiye’nin rekabet sõralamasõndaki yerini aşağõya çektiği ifade edildi. Türkiye’nin ekonomik performansta 4 basamak ilerle- yerek 50. sõraya yükseldiği ifade edildi. Açõklamada, “Türkiye özel sektör ve- rimliliğinde 6 basamak düşerek 37. sıra- ya geriledi. Altyapı kategorisinde ise geç- tiğimiz yıla göre yerinde sayan Türkiye, bu kategoride 45. sıradaki yerini korudu” denildi. TÜSİAD 2010’a ilişkin öncelikleri ise şöyle sõraladõ: “İşsizlikle savaşmak için gerekli iş- gücü piyasası reformları yerine geti- rilmeli. Enflasyonu düşük seviyelerde tutmaya çalışırken TL’nin değer ka- zanmasının ve faizlerin tırmanmasnın önüne geçilmeli. AB müzakere süreci hızlandırılmalı. Bütçe disiplini tesis edilmeli ve 2011’de güçlü bir Mali Ku- ral uygulamasına geçilmelidir.” Dünya Rekabet Yõllõğõ’nda ülkelerin rekabet gücü performansõnõn 327 kriter bazõnda ayrõntõlõ olarak incelendiği ve uluslararasõ karşõlaştõrmalara olanak ver- diği belirtilerek, “Küresel rekabet gü- cü sıralamasında Türkiye, AB ülkele- rinden Romanya, Bulgaristan, Slo- venya ve Slovakya, AB aday ülkele- rinden Hırvatistan, Rusya, Ukrayna, Ürdün, Arjantin ve Venezüella’yı ge- ride bırakmış durumdadır.” denildi. Almanya dolarõn ateşini yükseltti Ekonomi Servisi - Almanya’da açõğa satõş yasağõnõn (elde hisse olmadan satõş yapmak) getirdiği endişelerin ve bu yasaklarõn diğer AB ülkelerinin de benzer önlemler alabileceği kuşkusu piyasalardaki panik havasõnõ daha da tetikledi. Bankalararasõ piyasada en iyi dolar alõş kotasyonlarõ 1.60 TL ile son bir yõlõn en yüksek seviyesine çõktõ. Borsada düşüş hõz kazandõ. Yüzde 4.44 oranõnda değer kaybeden borsa günü 54 bin 444 puan seviyesinden kapattõ. Borsadaki düşüşün, 19 Mayõs tatili nedeniyle hõzlõ olduğu düşünülüyor. Yabancı satışta Borsanõn tatilde olduğu 19 Mayõs günü uluslararasõ borsalar, Almanya’nõn açõğa satõşlara ilişkin kararõ nedeniyle ciddi bir çöküş yaşamõştõ. 19 Mayõs tatilinin hemen ardõndan yabancõ yatõrõmcõlarõn piyasalarda ciddi bir satõşõ gerçekleşti. Uzmanlar borsada satan yabancõ yatõrõmcõlarõn dolara koştuğunu söylüyor. Öte yandan dün öğleden sonra ABD’den gelen kötü veri de piyasalarda ciddi etki yaptõ. ABD işsizlik maaşõ başvurularõ 15 Mayõs’ta sona eren haftada 471 bin ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Başvurularõn 440 bin olmasõ bekleniyordu. Dolar dün içeride son 12 ayõn en yüksek seviyesi olan 1.60’õ geçti, borsadaki kayõplar yüzde 4’ü aştõ. Ekonomi Servisi - Türkiye’de 100. yõlõnõ kutlayan Bosch özel yõl olarak değerlendirdiği 2010 için başta otomotiv teknolojileri ve be- yaz eşya olmak üzere 100 milyon Avro yatõrõm yapacak. Kriz nedeniyle geçen yõl 150 ki- şilik istihdam eksilten şirket, bu ya- tõrõmlarla birlikte yeniden işe alõm- larõ da başlatacak. Yeni yatõrõmlarõnõ anlatmak için düzenlenen basõn toplantõsõnda ko- nuşan Bosch Sanayi ve Ticaret AŞ Genel Müdürü ve Bosch Türkiye Temsilcisi Hermann Butz, “Oto- motiv ve sanayi teknolojilerini ciddi oranda etkileyen kriz, ci- romuzun yüzde 16 oranında düş- mesine ve 1.4 milyar Avro olarak gerçekleşmesine sebep oldu. Bu yıl bu açığı kapatmayı hedefliyo- ruz. 2010 kolay bir yıl olmayacak. Ancak iyimseriz, ciromuzda ve ihracatımızda yüzde 15 oranında büyüme bekliyoruz” dedi. Bugün itibarõyla tüm dünyada 30 milyondan fazla aracõn Türki- ye’deki Bosch tesislerinde üretilen dizel teknolojiler ile üretildiğini anlatan Butz, “1999 yılından bu yana 56 milyon Common Rail dizel enjektörü Türkiye’de üre- tildi. Servislerimiz her yıl 350 bin araca hizmet veriyor” diye konuştu. TÜSİAD: Nüfus ve işgücü piyasasõ ile bağlantõlõ olarak, yüksek işsizlik oranõ Türkiye’nin rekabet sõralamasõndaki yerini aşağõya çekiyor. İşsizlik Türkiye’yi dibe çekiyor Bosch’tan 100. yılda 100 milyon Avro yatırım Toplam 8 bin 250 kişiye istihdam sağlayan Bosch, Türkiye’de üretilmiş 150 milyondan fazla enjektörün dünya çapında tedariğini yapıyor. Yedi üretim tesisiyle faaliyet gösteren şirket ayrıca son 10 yılda 10 milyonu aşkın beyaz eşya satışı gerçekleştirdi. YUNANİSTAN’DA HAYAT FELÇ OLDUDUBAI WORLD BORÇLARINI YAPILANDIRIYOR Ümit Boyner Hermann Butz Et ihalesine beş teklif