Catalog

ürkçeGünlükleri FEYZAHEPÇILINGIRLER Atış 12 AĞUSTOSPERŞEMBE Mustafa Ege,önce örneklerisıralamış: öykücükonumundaanılabiliyor...” “...sonraromanveıimliyor...” “...öykülerindegörüldüğügibiromanlarınıda apayrıbirdille örgüleyebilmişmibu yazarlar?” “Buyazarlarınkimiverimleriüzerineönesürüşlergetirmiş- timçeşitliyazılarımda.” “Romanlarındaiçdökmeeylernleıindenuzakduranöykü yazarlanmıztoplumsalsorunlaryumağıylada yoğunilişkileniş halindekalemealıyoryapıtlarını...” .andığımbu grubunyaklaşırnına,çalışmayörıtemine,bu konudakiuygulayımlarınabakarak...” “Romandakievrenlekarakterler,bunlararasındaki ilişkilenişler...” “Buifadelerve benimyazmadığımdaha çoğu,Cumhuriyet Kitap’dayeralanKitaplarAdası(M.SadıkAslankara) yazılanndan(sonsayı:1045)alıntı.Bualıntılardakikelime kullanımlaıındabenirahatsızeden seslervar.Okurkenbiran duruyorveo kelimeyitekrarokuyorum.Alışmayaçalışıyorunısöyleyişe. “‘Konumunda’yerine,‘olarak...’ Verimlemek’yerine,yazmak,yayımlamak,üretmek...’ ‘Orgüleyebilmiş’yenne, işlemek’ ‘Önesürüşlergetimiiştim’yerine,‘fikir,teklif...’ Ilişkileniş’yerine,‘ilişki’ ‘Uygulayım’yerine,‘uygulama...’kelimelerikullanırsa,daha akıcıvedoğalbiryazıdiliolacakmışdüşüncesioluştubende. Acaba,buıılardanbazılarıdizgihatasımıdiyebiledüşündüm.” demişveeklemiş:“Bukonudakidüşünceniziöğrenmek istiyorum.” Alışılmamışkullanımlaro yazıüzerindeyoğunlaşmayı sekteyeuğratır,algılamayızorlaştırır,doğallığızedelerbelki;ama hiçbiryazaıao sözcüklerikullanma,bunlarıkullandeme hakkımızda yetkimizde yok.Aslankarada sözcüklerinibelliki bilerekve seçerekkullanıyor.“Yerine”denerekönerilen sözcükleri(yazmak,üretmek,işlemekvb.) varsayamayacağımızagörebu kullanım,biryeğlemeyedaya’-) nıyor.Ayrıcaşunu da sormakzorundayız:Alışılmadıkher kullarıımyanlışmıdır?Bende geçen haftalardanbirinde “Istanbul’dançantadolulankitabıAyvalık’ataşıdım.”demişim. ÖzbekIncebayraktar,bununyerine,“‘Çantadolusu(yada çanta- lardolusu)kitabıIstanbul’danAyvalık’ataşıdım.’denilse doğruolmazmı?”diyesormuş.FatmaSenyücel“çanta dolularıkitabı’kullanımınailkdefarastlıyorum.Benbunu‘çantalar dolusukitap’olarakbilirdim.Aydınlatırsanızsevinirim.”demiş. Anlamaktazorlandığıkonununbu olduğunusöyleyerek,“Siz Ayvalık’açanta dolularıkitabımıyoksaçantalardolusukitabı mıtaşıdınız?”diyesoranHüseyinMeşeci,“33yıldanbu yana ara vermeksizindiş hekimliğimesleğiniuygulayanbirmeslek insanıolarak,‘köprülemeifadesinibugünedekhiç duymamıştım.”diyerekbirde buyandanfirçalamışbeni.(“Fırçalama” ifadesiniduymuşolduğunuvarsayıyorum.)Birkaçhaftaönce TürkDilKurumu’nun“bypass”yerine“köprüleme”sözcüğünü önerdiğini;amabuteıirnindişçiliktekullanıldığıiçin“bypass” yerinebenimsenmesinirızorolduğunuyazmıştım.Yoksatıp teriıııiolarakkullanılmıyormuymuş“köprü”sözcüğü;yanılmış mıyımdiyeTDK’ninTürkçeSözlük’ünebaktım.“Köprü” maddesinin6. anlamıolarak,“Olmayandişlerinyerinitutmakveya takmadişleriağızdakidişleresağlamtutturmakamacıyla yapılarıdişprotez?diyeyazıyor.Buproteze“köprü”deniyorsa, yapılanişleme“köprüleme”denmesiçokda yanlışolmasa gerek.“Öteyandan‘dişçilik’nasılbiruğraşıalanıdır,pek anlayamadımdoğrusu...”demesindende anlıyoruzki“dişhekimliği” yerine“dişçilik”dememdende hiçhoşlanmamışHüseyinBey. Resmibirsöyleyişdeğilbelki;ama kullanılmıyorda değil. Meslekadlarındabutür kısaltmalarhepyapılır.Bütünedebiyat öğretmenleri“edebiyatçı”diyeanılırsözgelimi.Dahabeteride bedeneğitimiöğretmenlerine“bedenci”denmesi. 14 AÖUSTOSCUMARTESİ İyi izlediğimyazarlardanbiridirKemalAteş.Yazdıklannın tümünüdeğilsede çoğunuokudum.Türkçekonusunda yazdıklarınıise kaçımıamayaözellikledikkatederim.Hembirçok şeyöğrenirimo kitaplardanhemde kendisöylediklerimin sağlamasınıyaparım.Düşüncelerimizinçakışması,güvenimi pekiştirir,cesaretimiarttınr.Yineöyleoldu.“DilHurafeleri’ni okurken(InıgeKitabevı)içimserinledi,yüreğiniferahladı: Profesörlerinde inandığıdilhurafelerini,‘Türkçedeuzuncümleyok mu?”,“Rakamlacümlebaşlamazmı?”,“‘Ve’ilecümlebaşlar mı?”gibisorularhalindesıralamışAteş. Yalnızsözcüklerin değil,kimieklerinde yitipgideceğindenhaklıolarakkaygılanıyor. Köylülükleeşleştirilen“-gıl,-gil”ekinide bunlarınbaşında sayıyor.“Birdileheryılonlarcasözcükkatılabilirancakbeş yüz yıldatekbirekkatılmaz.”saptamasıçokönemli.“Bunedenle eklerinyokolmasısözcüklerinyokolmasındançokdaha büyük birkayıptır.”diyor.Osmanlıcasözcükleringiderekkullanımdan düşmesineüzülenleryerine,“Yabancısözcüklerindeğil,kendi sözcüklerimizinyokolmasıkaygılandırnıalıbizi.”diyorKemal Ateş;bunuderkende gençlerin“kuytu”,“sağn”,“değirmi”gibi sözcükleribilmemelerineüzülenOrhanSeyfiOrhon’untanıklığına başvuruyor.KemalAteş’egöre Türkçeninzenginleşmesininbiryolu, AnadoluTürkçesindenyazıdiline sözcükkazandırılması;bunuzaten yapmışolanyazarlarınyapıtlannın taranarakoradakisözcüklerin sözlüğegeçirilmesi. 15 AĞUSTOSPAZAR Kıta adlannın,Asya,Avrupa, Amerika,Afrika,Avustralya, Antartikanın‘a”harfiilebaşlamasıylailgili birşeylerduyduğumuyada okudugumuanımsıyorgibiyim;ama başka hiçbirşeyyokaklımda.KaldıkiAli Durmaz’ınsorularıyalnızkıtaadları- -,_________ nıkapsamıyor.Sağ - sol’un,sağlık- sıhhat’ın,“s”harfiile başlamasınısoruyor.Tarh,tahakkuk,tahsil’in‘t”harfiile,itilaf, ittifak’ın“i”harfiile,fitne,fesat’ın‘T’harfiilebaşlamasının nedeniniöğrenmekistiyor.“Azami,asgari’nin‘a’harfiilebaşlaması; yıl,yordam,yöntem’iny’harfiilebaşlaması:ne, neden,nasıl, niçin’in‘n’harfiilebaşlaması,tesadüfmüdür?”diyesoruyor. SorduklannınarasındayeralankimiArapçasözcükleraynı kalıplaçekimlendiğiiçinaynıharfleritaşıyor;ama doğrusu,öteki- lereverilecekyanıtımyok. 16 AĞUSTOSPAZARTESİ 2Temmuz 1993Sivaskıyımıiçinçokşeysöylendi,çokşey yazıldı.Söylenmeliveyazılmalıda. Unutulmaması, unutturulmamasıgerekenbirkaralekeo olay;biryolkazasıgibi algılanıptarihinderinliklerineitilmemeli.HidayetKarakuş’un,2010 OrhanKemalRomanArmağanınıkazananson kitabı‘Şeytan Minareleri”nin(CumhuriyetKitapları)de ana eksenindeSivas kıyımıvar,ama buolayıntoplumsalolarakne büyüksarsıntılar yarattığıdeğil,tektek kişilerinyaşamındanasılderinyanklar oluşturduğu,ne büyükacılarayolaçtığıanlatılmışromanda. Yaşanmışlığınhakikiliği,pınlpırılbirTürkçeyebürününce MeserretMasalcısıBeybaba’nınanlattıklarınınyarattığıdüşsel havadaIzmir’inKemeraltısı’nda,AnafartalarCaddesi’nde dolaşırkenbirsevdadünyasınıniçineçekiliyorinsanvebudünyadao yangınıyaşamanınnasılbiracıolduğunuyüreğindeduyuyor.. www.feyzahepcilingirler.com/ feyzahep©gmail.com YıldızTeknikÜniversitesi,TürkDiliBölümü ÇukursarayBinasıKat:2,Baıl)arosBulvarı-34349Yıldız/Ist. BU LMACA Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleribulmayaçalışınve her birharfi biryatayçizgiüzerinegelecek biçimde yazın.Sonraçizgilerinaltlanndaki sayılaragöre bu harfleribulmacadakiaynı sayılıkarelereaktann.(Karakareleriki sözcükarasınıgösterir.Birsatınnsonunda kara kareyoksa bu, sözcüğün aittaki satınn başına sarktığınıgösterir.) Bulmacatamamlanınca,sorulan tanımlarınkarşılığıolansözcüklennilk harfleriyukandanaşağıya doğru bir SefaKaplan’ın,ÖykülerSeniSöyleradlı kitabındakibiröykününadını oluşturacakbulmacakarelenndeyseaynıöyküden biralıntıortayaçıkacaktır. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. “Sami...“ (tanınmışgazeteci). 63 10 42 35 65 B. YılkiAtı’nınyazan. 528237653 586184551 C. “...etecrübedirnikü bed nedirbilmez” (Nabi). Hazırlayan: ILKER MUMCUOĞLU 1.“... BöyleYazdı”(EceAyhan’ıntanınmış birşiiri). 321514728026 J. Plerre Loti’ninbirromanı. K.Türkalfabesinin9.harfi(üç kere yazacaksınız). 793620 1. “Gideceksin... çalkantısında/ Balıklar çıkacakyolunakarşıcı/ Sevineceksin.” (OrhanVeliKanık). - ..-..-. -9 1070. sayının çözümü: A. OĞULLARIM,B. KELKİT,C. UMDE,D. YF, E. ADIVAR,F. NECDET,G. UCUBE,H.SEGHERS,1.ÖDEMEK,J. YELVE,K.KASAVET,L ÜÇ HALKAYİRMİBEŞ. Metln: uBelkide her kadınla0 vardı,belki herşefkatligöğüstesuçluayetlerve yasak meyve.- CemMumcu” 1 7602944523419 59 22 37 57 55 81 17 11 41 40 16 21 77 D. EtikÜzerineDersler,PratikUsun EleştirisiveArıUsunEleştinsiadlıyapıtlanda olanfelsefeci. 6 50 67 46 E.“... Mahfuz”(Miramarve MidakSokağı adlıromanlanda olanMısırlıyazar). 544966134743307462 7533183125 F. Şifre. 37856 G. Büyükerkek kardeş. 4873699381 H.Izmir’deyaşayantanınmışşairimiz. 702471124 682276439 CUMHURİYET KİTAP SAYI 107 SAYFA 35