Catalog

CMYB C M Y B 8 TEMMUZ 2010 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 13dishab@cumhuriyet.com.tr SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU Doğu-Batı Trapezinde Türkiye’nin Ekseni “Yüzyılı aşkın zamandır Türkiye, Doğu-Batı trapezinde karşı tarafın elini arıyor” diyor İtalyan akademisyen-yorumcu yazar Vittorio Parsi; “El veren bulamayınca, geldiği yer Doğuya Doğru yeniden sallanmaya başlıyor!” “Eksen kayması” üzerinde değerlendirmelerini sorduğum Parsi’den bu yanıtı aldım. Metrelerce yükseklikte tehlikeli akrobasi hamleleri yapan bir “trapezci” gözümde canlanınca; “Nasıl yani?” dedim: “Bize ‘Çok dikkatli olun! İpten düşecek olursanız, altınızda ağ bulunsun...’ uyarısı mı yapıyorsunuz?” “Hayır” diyerek sözlerini sürdürdü Parsi: “Türkiye düşmez! En fazla geldiği yöne geri döner... Elini; 120 yıldır sallandığı trapezden, Batı’ya uzattı. Tutmayı beklediği el AB’nin eliydi. ‘Ekseni’ Batı’da ancak AB garantileyebilirdi. Ama el boşta kaldı. Türkiye şimdi sallandığı ipin üzerinde başlangıç noktası, Doğu’ya geri dönüyor...” “Trapezci” benzetmesi, baştan itibaren “eksenin” hep “kırılgan” ve “oynak” olduğunu vurguluyor. Hiçbir zaman “oturmamış, sağlam olmayan bir Batı eksenini” ima ediyor. “Türkiye’yi Batı’ya ‘tutturan/demirleyen’ başlıca dayanak; soğuk savaş döneminde Doğu-Batı ekseninin mimarisini çizen NATO üyeliği oldu” şeklinde konuşuyor Parsi; “Soğuk savaşın ardından NATO önemini yitirince, ekseni tutturan ‘demir’ gevşedi. Türkiye’yi yeniden Batı’ya demirleyecek olan AB de gereken hamleyi yapmakta ayak sürçünce, süreç akamete uğradı...” Mavi Marmara sabahı Brüksel’de öfke... Vittorio Parsi ile bu konuşmayı yapmamızın nedeni; bundan bir süre önce İtalya’nın “La Stampa” gazetesi için (1 Haziran) kaleme aldığı bir yazıydı. “Kavşaktaki Ankara” başlığı ile birinci sayfadan yayımlanan yazı, “Mavi Marmara” krizinin zihinlerde; “Türkiye’nin AB’ ye kabul edilmeyeceği kesin de... Bundan sonra NATO’da ne kadar barınabilecek?” sorusunu tetiklediğini yazıyordu... Geçtiğimiz hafta Lütfi Kırdar’daki bir Türkiye- Avrupa forumunda yüz yüze gelince, yazara ilgimi çeken çarpıcı yorumunu sordum. Konuşmaya böyle girdik... İtalyan TV’lerinde de Türkiye uzmanı olarak sık sık görüşlerine başvurulan yazar, bana “Mavi Marmara krizinin olduğu gün Brüksel’deydim” diyerek yanıt verdi: “Brüksel’e hâkim olan hava İsrail’den ziyade Türkiye’ye yönelik bir rahatsızlıktı. ‘İttifak’ üyeleri, İsrail yerine Türkiye’ye kızgınlık duyuyordu. Neden? derseniz... Malum. Gerek NATO, gerek AB’nin Ortadoğu’da stratejik çıkarları var. Buna karşın ne NATO, ne AB.. Ortadoğu’ya fazla bulaşmak istemiyor. Türkiye’nin sonuçta Ortadoğu meselesine bu kadar müdahil olması ‘sıkıntı’ yaratıyor. ABD fiilen Ortadoğu’da kontrolünü elden kaçırmış durumda. Washington’ın müttefikleri -İsrail ile Türkiye- ise at koşturuyorlar. Tüm bunlar tepkilere yol açıyor. Mavi Marmara kaldı ki, Ortadoğu’yu baştan sona tutuşturmak potansiyeline sahipti...” İHH olayı ve ‘lambadan çıkan cin’ “Baştan sona bölgeyi tutuşturmak potansiyeline sahip olan olayın”; ilaveten resmi kimliği olmayan “sivil toplum örgütleri/özel aktör/şahıslar” tarafından fitillenmesi duyulan rahatsızlığı katlamış... İsrail-Türkiye arasında kalıcı hasar verebilecek bir gelişmenin böyle kontrol dışı “aktörler” tarafından fitillenebilmesi ve bunun hükümet politikalarını şartlayabilmesi, bölgedeki en önemli iki ülke Türkiye ve İsrail’i karşı karşıya getirmesi.. “Soğuk duş etkisi” yapmış. Parsi; “bölgeyi tutuşturulabilecek STK’lerle” birlikte “lambadan bir cinin çıktığını” söylüyor. “Lambadan çıkan cin”le... bir paradigma değişikliğini anlatmaya çalışıyor ve denetlenmesi zor bir “İslamcılığı” kastediyor. İHH’nin yönlendirdiği/yönettiği operasyon için; “dini kimlik, bir kez böyle siyasi aidiyet faktörü olarak kullanılmaya başlandığında; er ya da geç bunun önlenemez sonuçları olur” diyor: “Ortadoğu gibi bir bölgede cin bir kez lambadan çıktığında, onu tekrar içeri sokmak zordur. Bu fevkalade tehlikeli bir şey. Çünkü soğukkanlılıkla bunu, bu dalgayı kontrol altında tutmak isteyenler bile.. tüm çabalarına karşın ilerde dalganın altında kalabilirler. Benim edindiğim izlenim budur: Türkiye’de lambadan çıkmakta olan bir cinin uyandırılması...” Vittorio Parsi’nin -özetle- “Gün gelir, lambadan çıkardıkları cini; ordan çıkaranlar bile kontrol altına alamaz” diye anlattığı şey aklıma Şerif Mardin’in 2007 seçimlerinin ardından dolaşıma soktuğu “mahalle baskısı” geliyor... Ne diyordu Şerif Hoca: “Türkiye’de ‘mahalle baskısı’ diye bir şey var. ‘Mahalle baskısı’ bilinmeyen ve sosyal bilimce ifade edilmesi çok zor olan bir havadır. Bu havanın gelişmesine müsait şartlar oluşursa, AKP de bu havaya boyun eğmek zorunda kalacaktır...” İHH olayına, bir de bu yönden, bu “mahalle baskısı” yönünden bakacak olursak; “mahalle baskısıyla” “lambadan çıkan cin”in Türkiye’nin artık uluslararası ilişkilerini etkilediğini, yönlendirdiğini söyleyebiliriz. Çok korkutucu... nilgun@cumhuriyet.com.tr İran eylülü bekliyor Dış Haberler Servisi - İran’õn ilk nükleer santralõ ülkenin güneyindeki Buşehr kentinde eylül ayõnda hizmete açõlõyor. İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanõ Ali Ekber Salihi dün nükleer santraldaki son testin de başarõyla yapõldõğõnõ ve böylece aralõklõ olarak 37 yõl süren yapõm çalõşmalarõndan sonra santralõn elektrik üretmek için hizmete açõlabilir hale geldiğini duyurdu. Dansçı askerlere soruşturma Dış Haberler Servisi - YouTube’da yayõmlanan ve İsrail askerlerini görev başõndayken dans edip şarkõ söylerken gösteren video, askerler hakkõnda soruşturma başlatõlmasõna neden oldu. Görüntülerde, Batõ Şeria’nõn El Halil kentinde devriye gezen tam teçhizatlõ 6 asker, ezan okunduğu sõrada birden Amerikalõ şarkõcõ Kesha’nõn “Tik Tak” adlõ şarkõsõ eşliğinde, “Macarena” dansõna benzer figürlerle dans etmeye başlõyor. Askerler daha sonra birden dansõ keserek devriye gezmeye devam ediyorlar. İsrail ordusundan yapõlan açõklamada, “askerlerin şakasõ” hakkõnda soruşturma başlatõldõğõ bildirildi. NATO ‘dost askerleri’ vurdu Dış Haberler Servisi - Afganistan’daki İngiliz askerlerinin, Taliban’õn yoğun olduğu güneydeki Helmand vilayetindeki Sangin Vadisi’nden çekilerek ağõr kayõplar verdikleri bölgenin kontrolünü tümüyle ABD güçlerine devredeceği belirtildi. ABD askerlerinin kasõm ayõndan itibaren Sangin Vadisi’nde İngiliz askerlerinin yerini almaya başlamasõ bekleniyor. Dün sabah Gazni vilayetinde NATO güçlerince düzenlenen bir hava saldõrõsõnda 5 Afgan askeri hayatõnõ kaybetti. General David H. Petraeus olay nedeniyle özür diledi. Video sızdıran askere dava Dış Haberler Servisi - Irak’õn başkenti Bağdat’ta 2007’de sivillere yönelik hava saldõrõsõnõn video görüntülerini medyaya sõzdõran Amerikan askeri Bradley Manning hakkõnda gizli bilgileri sõzdõrmak ve ulusal güvenliği tehlikeye atmaktan dava açõldõ. Manning’in sõzdõrdõğõ videoda, caddede yürüyen bir grup silahsõz insanõn üzerine Apaçi helikopterlerinden ateş açõldõğõ, bu sõrada Amerikan askerlerinin gülerek Iraklõlara hakaret ettikleri görülüyor. Kokpitten alõndõğõ bildirilen gizli kaset geçen nisan ayõnda “Wikileaks” internet sitesinde yayõmlanmõştõ. Saldõrõda 12 kişinin öldüğü, 2 çocuğun yaralandõğõ bildirilmişti. Ölenler arasõnda İngiliz Reuters ajansõnõn muhabiri ve şoförü de bulunuyordu. 29 Mayõs’ta Bağdat’ta tutuklanan Manning, Kuveyt’te bir askeri hapishanede tutuluyor. Kudüs’te 100 yıllık bomba Dış Haberler Servisi - İsrailli arkeologlar, Kudüs’te Eski Kent’in girişindeki Şam Kapõsõ’nda yaptõklarõ onarõm çalõşmasõ sõrasõnda 100 yõl öncesine ait bir el bombasõ buldu. Yetkililer, duvara yerleştirilmiş olan ve içinde yaklaşõk 200 gram patlayõcõ bulunduran el bombasõnõn Osmanlõlara ait olduğunu düşünüyor. Obama, Netanyahu ile görüşmesinde Türkiye ile ilişkiler konusunda İsrail’i zorlamadõ ELÇİN POYRAZLAR WASHINGTON - ABD Başkanõ Barack Obama’nõn, İsrail Başbakanõ Binyamin Netanyahu ile görüşme- sinde AKP hükümetinin, İsrail’in Gaz- ze yardõm filosuna saldõrõsõ nedeniyle Türkiye’den özür dilemesi yönündeki talebini gündeme getirmediği belirtil- di. Cumhuriyet’e bilgi veren İsrailli kay- naklar Obama ile Netanyahu’nun yak- laşõk bir buçuk saat baş başa görüştü- ğünü ve Türkiye ile ilişkilerin genel bir çerçevede ele alõndõğõnõ ifade ettiler. Kaynaklar, Obama’nõn Netanya- hu’dan Ankara’dan özür dilenmesi konusunda özel bir talepte bulunma- dõğõnõ ancak iki liderin İsrail ile Tür- kiye arasõndaki ilişkilerin korunmasõ- nõn önemine genel ifadelerle değin- diklerini aktardõ. Diplomatik kaynak- lar Obama’nõn bu noktada “Türkiye ile İsrail arasındaki anlaşmazlığa pek girmek istemediğini ve ABD yönetimin başka öncelikleri ol- duğunu” da ifade ettiler. Arabasına kadar geçirdi Mavi Marmara’ya saldõrõnõn Oba- ma-Netanyahu görüşmesinde yal- nõzca İsrail’in yürüttüğü soruşturmay- la ilgili, dolaylõ olarak gündeme geldiğini bildiren diplomatik kay- naklar, iki liderin Ortadoğu barõş süreci, Gazze ablukasõ ve İran konularõnõ ele aldõklarõnõ belirtti. İsrailli kaynaklar ay- rõca Başbakan Tayyip Erdoğan’õn İs- rail’e yönelik “olumsuz” söylemine ko- nuyu daha da alevlendirmemek için ya- nõt vermediklerini ifade ederek “Biz Er- doğan’ın oyununa gelmiyoruz ve ABD de bunu görüyor” dedi. Washington’daki gözlemciler ise iki ülke arasõnda “tam bir balayı yaşan- dığı” yorumunu yaptõ. Kanada’da G20 zirvesinde Erdoğan ile ortak resim çektirmekten kaçõnan Obama’nõn Ne- tanyahu’yu görüşme sonrasõnda ara- basõna kadar geçirdiğine dikkat çeken uzmanlar, ABD Başkanõ’nõn daha ön- ce bunu yapmadõğõna işaret ettiler. Obama ile Netanyahu’nun mart ayõn- da olumsuz geçen görüşmesinin ar- dõndan son buluşmanõn İsrail açõsõndan büyük bir başarõ olduğu değerlendir- mesinde bulunan gözlemciler, ABD’nin bu noktada AKP hükümetinin İsrail’e yönelik taleplerini dile getirmesinin mümkün olmadõğõ kanõsõnda. Beyaz Saray, Obama-Netanyahu gö- rüşmesinin içeriğine yönelik oldukça ayrõntõlõ bir açõklama yayõmladõ. Açõk- lamada iki liderin iki ülke arasõndaki “kırılmaz özel ilişkinin” altõnõ çiz- dikleri ve görüşmede Ortadoğu barõş sü- reci, İsrail’in Gazze’ye yönelik yeni po- litikasõ, Hamas, İran’õn nükleer prog- ramõ, iki ülke arasõndaki askeri işbirli- ğinin güçlendirilmesi, nükleer silah- sõzlanma süreci gibi konularõn ele alõn- dõğõ belirtildi. Açõklamada Türkiye ya da Gazze yardõm filosuna yönelik her- hangi bir not yer almadõ. Teslim bayrağı Bu arada Washington Post gazete- sinde yer alan bir köşe yazõsõnda, Obama’nõn, Beyaz Saray’õn kõnama- sõna rağmen yeni yerleşim yerleri in- şaatõna izin veren ve Gazze’ye yardõm gemilerine karşõ ABD’nin “itidal” uyarõsõna aldõrmayan Netanyahu’ya “teslim bayrağı” çektiği savunuldu. Çevreci kaptanın davası TOKYO (AA) - Çevreci gemi Sea Shep- herd’õn (Deniz Çobanõ) Yeni Zelandalõ kaptanõ Peter Bethune, Antarktika’da balina avõnõ engel- lemeye yönelik bir eylemi nedeniyle yargõlandõğõ davada, 2 yõl hapis cezasõna çarptõrõldõ. Kap- tan’õn cezasõ 5 yõl süreyle ertelendi. George Michael tutuklandı Kültür Servisi - George Michael, önceki gün Londra’nõn Hampstead semtinde yaptõğõ ara- ba kazasõnõn ardõndan tutuklandõ. Kaza, araba- sõyla evinin yakõnõndaki bir dükkâna giren şarkõ- cõnõn “Onur Yürüyüşü”nden (Gay Pride) dönü- şünde gerçekleşti. George Michael, şimdiye ka- dar uygunsuz davranõşlarda bulunmak, uyuşturu- cu kullanmak gibi suçlardan da cezalandõrõlmõştõ. İsrail’e istisna WASHINGTON (Cumhuriyet) - ABD Başkanõ Barack Obama nükleer silahlarõn yayõlmasõnõ önleme çabala- rõnda İsrail’in kaygõlarõnõ dikkate ala- cağõ mesajõnõ da verdi. İsrail Başbakanõ Binyamin Ne- tanyahu ile BM’de Nükleer Silahla- rõn Yayõlmasõnõn Önlenmesi Anlaş- masõ’na (NPT) yönelik toplantõda gündeme gelen konularõ da ele aldõk- larõnõ ifade eden Obama, “İsrail’in bü- yüklüğü, tarihi, içinde bulunduğu bölge ve tehditler göz önüne alındı- ğında benzersiz güvenlik ihtiyaçla- rı” olduğunu söyledi. Obama ayrõca “ABD İsrail’in güvenlik çıkarlarına zarar verecek herhangi bir adım at- masını istemeyecek” dedi. Obama, Netanyahu’ya Ortado- ğu’da NPT’ye yönelik bölgesel bir konferansõn ancak tüm ülkele- rin katõlacağõndan emin olmasõ ve İsrail’in hedef haline getirilmeme- si durumunda gerçekleşeceği gü- vencesini verdi. İsrail Başbakanõ’nõ bu kez Beyaz Saray’da sõcak bir şekilde karşõlayan Obama’nõn, Netanyahu’dan Ankara’dan özür dilenmesi konusunda bir talepte bulunmadõğõ savunuldu. Beyaz Saray’õn yaptõğõ açõklamada da ABD-İsrail arasõnda “kõrõlmaz özel ilişkinin” altõ çizilirken Türkiye’ye yönelik bir ifade yer almadõ. ABD özür konusunu açmadõ Dış Haberler Servisi - İsrail, ken- di yürüttüğü soruşturma tamamla- nõncaya kadar Gazze’ye yardõm gö- türen 6 gemiyi teslim etmeyeceğini bildirdi. Savunma Bakanlõğõ sözcü- sü Şlomo Dror, Gazze’ye yardõm gö- türen gemilere yönelik baskõnla ilgili soruşturma çerçevesinde komisyon üyelerinin gemileri teftiş etmek is- teyebileceklerini belirtti. AP ajansõnõn haberine göre, sözcü, soruşturma sonuçlanõncaya kadar “bu gemilerle ilgili bir şey yapıl- mayacağını” kaydetti. İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth, 53 yıl sonra ABD’nin New York kentindeki Birleşmiş Milletler Genel Merkezi’nde yaptığı konuşmada, 1945’te bir ideal olarak ortaya çıkan BM’nin artık bunun ötesine geçerek insanlığın ortak iyiliği için çalışan gerçek bir güce dönüştüğünü söyledi. BM Genel Kurulu’na girişinde ayakta alkışlanan 2. Elizabeth, 1957’de BM’de yaptığı konuşmadan bu yana dünyanın çok değiştiğini söyledi. BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun da 84 yaşındaki Kraliçe’nin “değişen dünyada değişmeyen bir güç” olduğunu belirtti. (Fotoğraf: AP) İsrail gemileri bõrakmõyor Kraliçe, 53 yıl sonra BM’de konuştu Antisiyonist Yahudiler görüşmeyi protesto etti. (EPA/AA) SORUŞTURMA Türk donanmasõ, Amerikan uçak gemisi Eisenhower ile Akdeniz’de tatbikat yaptõ ABD ile sıcak tatbikat UTKU ÇAKIRÖZER ANTALYA - ABD donanmasõnõn üçüncü büyük gemisi olan USS Ei- senhower, Antalya’ya yaptõğõ liman zi- yareti sõrasõnda Türk Deniz Kuvvetle- ri Komutanlõğõ’na bağlõ gemilerle de bir ortak eğitim tatbikatõ gerçekleştirdi. Üzerinde 60 savaş uçağõ ve 4 bin 500 personel ile Antalya açõklarõna demir- leyen Eisenhower’õn komutanõ Tüm- amiral Phil Davidson, Cumhuriyet’e yaptõğõ açõklamada, Türkiye ile ABD’nin NATO içindeki en güçlü or- taklõklardan birine sahip olduklarõ me- sajõnõ verdi. Hint Okyanusu ve Basra Körfe- zi’ndeki Beşinci Filo’da görevli Ei- senhower uçak gemisi ve beraberindeki Amerikan donanmasõna ait gemiler altõ aylõk görev süresinin ardõndan ül- kelerine dönerken Türkiye’nin talebiyle Antalya açõklarõnda Türk Deniz Kuv- vetleri Komutanlõğõ’na ait gemilerle “Geçiş Tatbikatı (PASSEX)” adõ al- tõnda askeri manevralar gerçekleştirdi. Türkiye’nin İsrail ve ABD ile birlikte yapõlacak Güvenilir Denizkõzõ Tatbi- katõ’na katõlmadõğõnõ açõkladõğõ dö- nemde gerçekleşen ikili tatbikat sõra- sõnda Cumhuriyet’in sorularõnõ yanõt- layan uçak gemisinin komutanõ Tüm- amiral Davidson şu mesajlarõ verdi: TÜRKİYE’YLE İŞBİRLiĞİ: An- talya’ya yapacağõmõz üç günlük liman ziyareti öncesinde Türkiye’nin talebiyle Türk donanmasõ ve ABD donanmasõ unsurlarõ NATO işbirliğimiz çerçeve- sinde iyi bir ikili ortak çalõşma yaptõk. Akdeniz’de her zaman bu büyüklükte uçak gemisi filosu geçmiyor bu sular- dan. Umuyorum Türk müttefikleri- mize iyi bir eğitim imkânõ vermişizdir. MÜRETTEBATA UYARI: Per- sonelimize her liman için yaptõğõmõz standart uyarõlarõ Antalya için de yap- tõk: ‘Liman ziyaretleri de bir çeşit gö- revdir. Yerel halkla iyi geçinin, kül- türlerine, geleneklerine saygõlõ olun’ ta- limatõ verdik. Tabii Türkiye ve diğer Akdeniz ülkeleri limanlarõnda bir uyarõmõz daha oluyor; o da trafiğin ol- dukça tehlikeli olduğu bu ülkelerde mo- torlu araç, yani araba ya da motosiklet kesinlikle kullanmamalarõ. MİNNETTARIZ: Türkiye’nin ulus- larasõ barõş sağlama misyonlarõna kat- kõsõ bizim için son derece önemli. Türkiye’ye minnettarõz. Birçok mis- yonda birlikte çalõşõyoruz. Son olarak korsanlarla mücadelede Türk gemile- riyle birlikte dayanõşma sergiledik. KÖRFEZ’DE GÜVENCEYİZ: Basra Körfezi’ndeki görev süremiz sõ- rasõnda Körfez İşbirliği Konseyi üye- si Arap ülkelerine İran’a karşõ güvence veriyoruz. Onlarla sõk sõk askeri tat- bikatlar gerçekleştiriyoruz. Karşõlõk- lõ çõkarlarõmõz için onlarõn yanõnda ol- duğumuzu her fõrsatta gösteriyoruz. Onlar da bu askeri işbirliğinden ol- dukça memnunlar. USS Eisenhower, Antalya’ya yaptõğõ liman ziyareti sõrasõnda Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlõğõ’na bağlõ gemilerle de bir ortak eğitim tatbikatõ gerçekleştirdi. Antalya Limanı açıklarına demir- leyen ABD Deniz Kuvvetleri’ne ait Eisenhower adlı uçak gemisi ve personeli protestolarla karşı- landı. Amerikan askerlerinin Ka- leiçi yakınlarından geçişini bekle- yen Türkiye Gençlik Birliği (TGB) üyesi bir grup genç yanla- rında getirdikleri yumurtaları as- kerlerin üzerlerine fırlattı. Asker- ler yakındaki bir çay bahçesine sı- ğındı. Olaya polis müdahale eder- ken gençler kimlik kontrollerinin ardından serbest bırakıldı. TKP’liler de ABD’li askerlere izin verilen güzergâhı dolaşarak bildi- ri dağıttı. Kafelerde oturan asker- leri protesto eden TKP’lilere bazı esnaf ve yurttaşlar tepki gösterdi. Eisenhower’a protesto