Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
AhmetCevizciden 'FelsefeTarihi'
Sürüp giden felsefe
"Adaletin, mutluluğun, aşkın ne olduğu", "kimin. nasıl yönetmesi gerektiği", "siyasal bir sistemin hangi temel
etik ve politik ilkeler üzerine inşa edileceği", "gerçekten var olanın ne olduğu", "bizim başkalanna karsı ne tür
yükümlülüklerimizin bulunduğu" gibi soruları soranlar ilk bizler değiliz. Bu sorular, Sokrates, Platon ve Aristo-
teles tarafından da sorulmuş ve felsefe tarihi boyunca daha pek çok filozofun ilgi odağında yer almıştır. Iste
bundan dolayıdır ki felsefe ve felsefe tarihi, entelektüel dünyamızı zenginleştirecek, yolumuzu bulmada bize
yardımcı olacak fikirlerle ve çıkartabileceğimiz derslerle doludur. çağdas ispanyol düşünürü George Santaya-
na "Geçmişi hatırlayamayanlar onu tekrarlamaya mecburdurlar" sözüyle tam da bunu kastediyordu. Ahmet
Cevizci'nin Felsefe Tarihi, Antik Yunandan Hıristiyan ve İslam felsefesine, modernizmden postmodernizme
kadar, işte bu iki bin beş yüz yıllık düşünce tarihini ayrıntılı ve sistemli bir biçimde sunmayı amaçlıyor.
O Alf UTKU
I
» ^ mmanuel Levinas, Jac-
I • ques Derrida ıçin kaleme
I ' aldığı Tamamen Başka
' -J Türlude Derrida'nın
eserlerinin Batılı düşünce gövdesi-
nin gelişimiyle ilişkisini sorunlaştı-
rırken, çok genel bır düzlemden,
"Felsefe tarihi, belki de, düşünme
güçlüğünün giderek artan farkın-
dalığından başka bir şey değıldir" yargı-
sından hareket eder. Levinas'ın yargısı-
nı kuran bu "farkındaUk", tarih duygu-
muzu bir "yük" olarak gören Jorge Luis
Borges'in "insanlann artık bizim kadar
tarihin farkında olmayacaklan bir
gün"e ironik özlemini hatırlatabilir.
FELSEFE YAPMA EDİMİ
Felsefenin yakın geçmişine bu pers-
pektiften bakıldığında, tüm düşünce
yollan zaten deneyimlenmiş ve artık tü-
kenmiş araçlarımızla bize felsefe tarihi-
nin geçmiş ustalarına öykünmekten,
hatta onlan parodileştirmekten ya da
hicvetmekten -tam da bazı eleştirmen-
lerin postmodernizm olarak görüp acı-
dıkları şey- başka bir seçenek kalmamış
gibi görünür. Yine de felsefe, serüveni-
ne devam eder; Batı felsefesi tarihinin
kavramsal çerçevesi içine yerleşmenin
olanaksızlığım kanıtlarken aynı anda
onu geride bırakmanın olanaksızlığım
kaydeden Derrida gibi düşünürlerin
söylemleriyle gelişir. Böylece Beckett'in
"eylem" olanaksızlığım "pasiflik" ola-
naksızhğıyla birleştiren ünlü "Devam
edemem, fakat devam etmek zorunda-
yım" formülündeki gibi, felsefenin ola-
naksızlığı felsefeyi zorunlu kılar.
Tarihle bu tür bir ilişki soykütükçüye
bir umut sunar ve felsefe "olanaksızlık-
lar arasında bir yol izleme" süreci hali-
ne gelir. Yakın dönem felsefesinin ta-
rihsel farkındalığını ya da "yük"ünü
sorgulamaya yönelik -"felsefenin sonu"
tartışmalannı da ima eden- bu eskato-
lojik tıkamklık vurgusu, felsefenin ken-
di tarihiyle ilişkisini bizzat felsefenin te-
mel sorunu küar. Aslında felsefenin ta-
rihi kadar eski ve köklü bir sorundur
bu. Çünkü başından beri felsefe, sorun-
lan üzerine düşünürken, kendi tarihi
üzerine de düşünmektedir. îspanyol fi-
lozof ve felsefe tarihçisi Julian Marias'ın
ünlü Felsefe Tarihînin girişinde kay-
dettiği üzere, felsefede sorun felsefenin
kendisidir. Her seferinde bu sorun, filo-
zofun kendisini bulduğu tarihsel ve ki-
şisel duruma göre ifade edilir ve bu du-
rum, büyük ölçüde o filozofun ait oldu-
ğu felsefi gelenekle belirlenir.
Ahmet Cevizcinin kısa süre önce yayımlanan Felsefe Tarihi: Thales'ten Baudhllard'a adlı eseri
bazı önemll nltellklerlyle felsefeye adım atmak Isteyen amatörlere olduğu kadar, bu alanda cid-
di mesalsl oian uzmaniara da hltap eden önemll bir başvuru kaynaûı oimayı amaçlıyor.
Kendinden önceki bütün felsefeyle
emsalsiz biçimde koşullanan her filozof,
felsefi sorunu kendi bütünlüğü içinde
ve bu yüzden felsefeyi kökenlerinden
hareketle soruşturmak zorundadır. Di-
ğer disiplinlerin kendi tarihleriyle ilişki-
lerinin aksine felsefe ile felsefe tarihi
arasında ayrılamaz bir ilişki vardır: Fel-
sefe tarihseldir ve felsefe tarihi felsefe-'
nin temel bir parçasıdır; çünkü felsefe
tarihi, yalnızca filozoflann görüşlerinin
ayrıntılı açıklamasını değil, felsefenin
gerçek içeriğinin doğru sergilenmesini
de gerektirir.
Felsefe ancak tarihine girilerek, soru-?
larımızın daha önce sorulduğu, geçerli
olsun ya da olmasın en azından tartış-
malarımızı yapılandıran yanıtlar buldu-
ğu keşfedilerek yapılabiliyorsa, felsefeye
giden yol felsefe tarihinden geçiyor de-
mektir ve bu yüzden felsefe eğitimi ve
araştırmalarının vazgeçilmez kaynaklan
tarihsel çalışmalardır. Hemen belirtme-
liyiz ki felsefe literatürümüz, son birkaç
yıl içinde yayımlanan çeviri ve telif fel-
sefe tarihi çahşmalanyla önemli bir te-
mel başvuru kaynağı zenginliğine ka-
vuşmuş durumda. Telif düzeyinde felse-
fe tarihleri arasında Ahmet Cevizci'nin
kısa süre önce yayımlanan Felsefe Tari-
hi: Thales'ten Baudrillard'a adlı eseri
bazı önemli nitelikleriyle felsefeye adım
atmak isteyen amatörlere olduğu kadar,
bu alanda ciddi mesaisi olan uzmanlara
da hitap eden önemli bir başvuru kay-
nağı olmayı amaçlıyor.
1344 sayfalık hacimli bir genel felsefe
tarihi niteliğindeki Felsefe Tarihi: Tha-
les'ten BaudrillarcAa, başlangıcından
günümüze felsefenin tarihini, önceki ça-
kşmalarında gözettiği ilkelere bağb ka-
larak, olabildiğince özlü, açık ve anlaşı-
lır bir biçimde sunmayı amaçlayan Ce-
vizci, sıkı bir kronolojiyi takip ederken
felsefi sistemlerin bağlantılarmı, başat
akımların sabit görünümlerini, kopma-
lar ve sürekliliklerle felsefe tarihindeki
yenilenmeleri sistematik bir bütünlüjc
içinde aydınlatmayı amaçlıyor. •
Bir yandan filozoflann öğretilerinin
seleflerinin öğretileriyle Uişkilerini titiz-
likle sergileyerek felsefenin iki bin beş
yüz yıllık tarihsel serüvenini bütüncül
bir tablo haUnde görmemizi sağlarken,
diğer yandan zamanın belirli bir ndfcta-
sında ortaya çıkan bireysel felsefeleri ele
ahyor ve fakat belirli toplumsal ve kül-
türel koşulların etkilerini nasıl ifade et-
tiklerini de gösteriyor. Bütünüyle kuşa-
tıcı ve doyurucu olabilmek için fikirle-
rin, faillerin ve tarihsel ve kültürel bağ-
lamlann etkileşimini sorguluyor.
BATI DIŞI VE BATI
Bütün felsefe tarihini kucaklamak
amacına sahip evrensel felsefe tarihi ni-
teliğindeki eserler ise, ya on dokuzuncu
yüzydı aşarak günümüze doğru gelmez
ya da Hint, Iran, Çin felsefeleri ve İslam
felsefesi gibi Batı-dışı felsefe gelenekle-
rini dışarıda bırakır.
Bilinçli, kapsamlı bir projenin ürünü
C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 3 6
olarak Cevizci'nin felsefe tarihi, bu so-
runlan kısmen çözüyor, fakat bütünüy-
le görüyor. Eserin ana gövdesini Batı
felsefesi tarihi oluşturmakla beraber,
MÖ 6. ve 5. yüzyıl arasında kalan bir
dönemde, dünyanın birçok farklı yerin-
de aynı anda başladığı tezini benimseye-
rek felsefenin tarihini farklı kültürlere
mensup beş bilge ile, Zerdüşt (MÖ
628-551), Thales (625-547), Siddhartha
Gautama (MÖ 563-545), Konfüçyüs
(MÖ 551-479) ve Lao-Tzu (MÖ 6. yüz-
yıl) ile başlatan Cevizci, "Ortaçağ Felse-
fesi" başlığı altında da Patristik felsefe-
den sonra 6. Bölüm'de "îslam Felsefe-
si" geleneğine, sadece genel çerçeve iti-
bariyle değil, fakat temel problemler iti-
bariyle de yoğun biçimde nüfuz edilme-
sini sağlayacak hatırı sayılı bir alan ayı-
rarak Batı-dışı felsefe geleneklerine be-
lirli oranda yer veriyor.
Kitabın özelhkle öne çıkanlması gere-
ken özelliği, felsefe tarihini "20. Yüzyıl-
da Felsefe" başlığı altında ele alınan
çağdaş, hatta güncel felsefe akımlanna
ve filozoflara kadar taşımasıdır. Bu bö-
lümde gerek Analirik felsefenin gerek
Kıta Avrupası felsefesinin önemli uğ-
raklan, kitabın önceki bölümlerinde
karşılaşıldığı kadar ayrmah, sistemli ve
anlaşılır bir biçimde sunuluyor.
Bu açıdan kitap Platon, Aristoteles,
Descartes, Locke, Kant gibi klasik
üstatlara olduğu kadar, Adorno, Haber-
mas ve eleştirel teori, Derrida ve yapı-
bozum, Foucault ve arkeolojik-jeneolo-
jik soruşturma, Lyotard ve postmodern
durum, Baudrillard ve simülasyon gibi
güncel figür ve ilgilere de felsefe tarihi-
nin ana omurgasıyla doğrudan ilişkili
perspektifler açıyor. Nitekim Levinas'ın
başlangıçta andığımız "tarihsel farkın-
dalık" vurgusunu da hatırlayarak, "20.
Yüzyılda Felsefe" başlığı altında, örne-
ğin Derrida'mn, Batı felsefesi ile kurdu-
ğu tekil, biricik, çapraşık ilişki, Pla-
ton'tan başlayarak Batı felsefesine dam-
gasını vuran "mevcudiyet metafiziği"ni
ve "sözmerkezcilik"i istikrarsızlaştır-
mak için geliştirdiği yapıbozum metodu
izlenebilir.
Kısaca değerlendirdiğimiz bu özellik-
ler göz önüne ahndığında, Felsefe Tari-
hi: Thales'ten Baudrillard'a ile Ahmet
Cevizci'nin felsefede tarihyazımı gelene-
ğimize sağladığı katkının tebf düzeyin-
de yeni çahşmalar için önemli bir model
oluşturacağım düşünüyor, eseri felsefe
literatürümüze yapılmış önemli bir kat-
kı olarak değerlendiriyoruz. •
Felsefe Tarihi/ Ahmet Cevizci/Say
Yayınlan/1344 s.
SAYFA 15