Katalog

Cavid VELİEV TUSAM Yakındoğu ve KafkasyaAraştırmaları Masası [email protected] İran’daki seçimlerin yansımaları… C S TRATEJİ kaynaklandığını ileri sürdü. 23 20 06’nın sonuna doğru İran içinde ve dışında ülke yönetimini yakından ilgilendiren iki önemli olay gerçekleşti. 15 Aralık 2006’da Uzmanlar Konseyi (Şurayi Hubregan), meclis ara ve yerel meclis seçimlerinin yanı sıra, 22 Aralık 2006’da BM Güvenlik Konseyi’nin, İran’ın nükleer çalışmalarına yönelik aldığı yaptırım kararı, Ahmedinecad hükümetinin geleceği açısından önemli gelişmeler olarak değerlendiriliyor. Haziran 2005’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra 2006’da gerçekleştirilen Uzmanlar Konseyi seçimleri, İran’daki bütün kesimlerin odaklandığı bir diğer seçim oldu. Uzmanlar Konseyi, İran’ın en yüksek karar verici organı, siyasi ve dini yetkileri ile birlikte seçimle işbaşına gelen bütün devlet kurumlarının aldığı kararları değiştirme gücüne sahip olan Velayeti Fakih’i seçmek ve denetlemekle görevlidir. Bu nedenle, Uzmanlar Konseyi’nde çoğunluğu ele geçiren kesim İran’ın, bir sonraki en üst karar verici organının seçiminde de söz sahibi olacaktır. Bu seçimler, İran’ın şu anki Velayeti Fakih’i, Hamaneyi’nin hastalığından dolayı görevini yeterince yerine yetiremediği iddialarının ortaya atıldığı günlerde daha da önem kazanıyor. 2004 meclis seçimlerinde çoğunluğu ele geçiren ve 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan radikal muhafazakar kanat, 15 Aralık 2006’da yapılan her üç alandaki seçimlerde çoğunluğu kazanarak, "Üçüncü Devrim"i gerçekleştirmeyi planlamıştı. Reformcu kanat ise daha önceki seçimlerde yaşadığı yenilgilerin ağırlığını üzerlerinden atmak için bu seçimlerde yükselişe geçmeyi ve bir sonraki meclis seçimlerine moralle gitmeyi hedefliyordu. Bu nedenle, cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki parçalanma hatalarını telafi etmek için Uzmanlar Konseyi’nin en ciddi adaylarından olan Haşimi Rafsancani’nin liderliğinde dayanışma içinde oldular. Uzmanlar Konseyi seçimlerine karşı taraf ise Yazdi liderliğinde girdi. Belediye meclisleri açısından en önemli meclis olarak bilinen Tahran Konseyi seçimlerinde, reformcuların yanı sıra, şu anki Cumhurbaşkanı Ahmedinecad’ın grubu ve Tahran Belediye Başkanı Galibaf’ın grubu arasında şiddetli bir rekabet yaşandı. Söylemiyle dünyadan tepki toplayan Ahmedinecad, ülkesinde yapılan son seçimlerde başarılı olamadı. Reformcu yükselişe karşın, muhafazakarların tavrı 2008 meclis seçimlerinde belirleyici olabilir. Fakat Tahran Belediye Konseyi seçimlerinde 15 yerden sadece 4’ünü kazanabildi. Uzmanlar Konseyi seçim sonuçlarının Ahmedinecad’ın popülist politikalarından kaynaklandığını düşünen reformcu kanat, Tahran Belediye Konseyi seçim sonuçlarının şeffaf ve gerçek bir değerlendirme sonucu ortaya çıktığına şüpheyle bakıyor. Reformcuların kendilerine göre bazı haklı nedenleri de bulunuyor: Diğer belediye konseyi seçimlerinden farklı olarak Tahran Belediye Konseyi seçim sonuçları 48 saat sonra açıklandı. Reformculara göre, bu süre içinde diğer belediye konseyi seçimlerinin sonuçlarına göre, Tahran seçimlerinin sonuçları ile oynandı. Tahran’ın bazı uzak bölgelerinde seçim sandıkları önce unutuldu daha sonra sayım yerine getirildi. İran İslam Cumhuriyeti’nin tarihinde ilk defa sandıkların güvenliğini polisler değil Besiçler sağladı. Yasalar gereği oy sayımının meclis temsilcilerinin gözetiminde yapılması gerekirken, sayım sırasında meclisten kimse bulunmadı. Reformculara göre, çıkarlarına uygun olduğu için meclis temsilcileri bu duruma tepki göstermedi. 15 Aralık 2006’da yapılan seçimlerin sonuçları, İran’da yaşayan halkların Ahmedinecad iktidarına yönelik tepkisini ortaya koydu. Bu nedenle, Uzmanlar Konseyi’nin seçim sonuçları ve Tahran Belediye Konseyi seçim sonuçlarının aynı olması gerekiyor. Fakat, resmi seçim sonuçlarına göre Uzmanlar Konseyi seçimlerinde reformcu ve faydacı yaklaşıma oy verenler, Tahran Belediye Konseyi’nde muhafazakarlara oy vermiş görünüyorlar. Tahran Belediyesi Konseyi seçim sonuçları İç İşleri Bakanlığı tarafından 20 Aralık 2006’da açıklandı. 15 kişilik konseye seçilenler arasında İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad’ın kız kardeşi Pervin Ahmedinecad da bulunuyor. Ancak reformculara göre Pervin Ahmedinecad’ın isminin konseye seçilenler arasında bulunmaması gerekiyordu. Seçim sonuçlarını etkileyebilecek diğer bir önemli nokta ise, iki radikal muhafazakarın Besiçlerin eski komutanı Zolgadr ve Ahmedinecad’ın siyasi işler danışmanı Samareh Haşimi seçimlerden sorumlu yönetici olarak tayin edilmesi oldu. İran eski İçişleri Bakanı Musavi Lari seçim sonuçlarındaki karışıklığın, İçişleri Bakanlığı’nın ve Haşimi Samareh’in sonuçlar ve medya ile işbirliği bakımından adil ve şeffaf olmadığından Tahran’da yaprak dökümü BEKLENTİ MECLİS SEÇİMLERİNDE ÜÇ SEÇİMDE FARKLI SONUÇ 15 Aralık 2006’da her üç alanda yapılan seçimlerden farklı sonuçlar çıktı. Reformcu kanat Uzmanlar Konseyi seçimlerinde faydacı muhafazakar kanadın temsilcisi Haşimi Rafsancani önderliğinde, radikal kanadın temsilcisi Ayetullah MesbahYazdi’ye 500 bine yakın bir oyla fark attı. Ahmedinecad’ın akıl hocası Ayetullah MesbahYazdi’nin Uzmanlar Konseyi seçimlerinde gerilerde kalması, Yazdi üzerinden Ahmedinecad okuluna karşı olumsuz tepkilerin göstergesi olarak değerlendiriliyor. Felsefe hocası ve reformcu din adamı Muhsin Kadivar’a göre, Tahran’da yaşayanlar geçen seçimlerdeki hatalarını bu şekilde giderdiler. Seçim sonuçlarının bu şekilde açıklanması her iki kesimde farklı beklentiler doğurdu. Muhafazakar kanat seçimlere katılımın üst seviyede olmasından memnun. Onlara göre, seçimlere katılımın yüksek olması halk arasında İslami Rejim’e olan güvenin seviyesinin göstergesi. En düşük katılım İran’ın Arap bölgelerinde oldu. Seçimlerdeki sonuçların istedikleri düzeyde olmamasını kendi aralındaki bölünmeden kaynaklandığını düşünüyorlar. Diğer yandan, Tahran Belediye Konseyi’ne seçilen muhafazakar temsilciler, Ahmedinecad ve Galibaf grubu arasında paylaşıldı. Tahran Belediye Başkanı olan Galibaf, 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Ahmedincad’ın rakibi olmuştu. Bu aslında Ahmedinecad’ın radikal ve popülist siyasetine olan ümitleri tükenmiş muhafazakar kanat üyelerinin bir çoğunun Galibaf grubuna yöneldiğini gösteriyor. Tahran seçimlerinin sonuçları genelde İran’da yaşayan halkların hükümetlere karşı tepkilerinin ölçülmesi bakımından önemli bir işaret oldu. Ne Ahmedinecad’ın popülist politikaları, ne de radikal söylemler üzerinden halkı marjinalleştirerek reformist kanadın yumuşak politikalarına karşı koyma çabaları 15 Aralık seçimlerinde lehine dönüşmedi. Reformcuların seçimlerde yükselişe geçmesi faydacı muhafazakarlarla ittifak kurmalarının yanı sıra, Ahmedinecad’ın radikal ve popülist politikalarından kaynaklanıyor. Reformcular, her ne kadar Tahran Belediyesi Konseyi seçim sonuçlarının maniple edildiğini savunsalar da, muhafazakarların tekelini kırmaktan memnun gözüküyorlar. Hatta bazı reformcu köşe yazarları, seçimi kazanmış reformcuları maniple edilmiş seçim sonuçlarını unutmamaları konusunda uyarıyor. Reformculara göre, hem Uzmanlar Konseyi’ndeki, hem de belediye konseylerindeki başarıları 2008’de yapılacak meclis seçimleri açısından önemli bir işarettir. Fakat, reformcuların önümüzdeki meclis seçimlerinde de çoğunluğu elde edip edemeyeceği, şu anda iktidarın bir çok kanadını elinde bulunduran muhafazakar kesimin izleyeceği politikalara bağlı. Muhafazakar kesim radikal politikalarını devam ettirirse meclisteki oy dengesi reformcu kanadın lehine değişebilir. Ahmedinecad Rafsancani