Katalog

Çikolatanın keyfi, dondurmanın tadı, bisküvinin doyumu TMMOB Gıda Müherisleri Odası G ıda maddeleri arasında bazıları vardır ki tüketirken ayrı bir zevk duyarız. Marketten birçok çeşidin arasında onları seçmek ve keyifle tüketmek ayrı bir mutluluk verir. Çikolata ve şekerleri bunlar arasında sayabiliriz. Ancak genel olarak tüm gıdalarda olduğu gibi bu gıdaları tercih ederken de nasıl bir ürün aldığımızı ve aslında ne tükettiğimizi bilmek adına dikkat etmemiz gereken bazı hususlar vardır, bu ürünlerde etiket bilgilerine dikkat etmek önem taşır. Satın alınacak ürünün son tüketim tarihini, ürünün adını, saklama koşullarını, içindekiler listesini, gerektiğinde beslenme beyan tablosunu inceleyerek satın almak; bilinçli ve doğru bir seçim yapmak için vazgeçilmezdir. Eğer herhangi bir gıdaya karşı alerjiniz var ise etiket bilgilerine karşı daha hassas davranmamız gerekir. Alerjik reaksiyona sebep olan bazı gıdaların etiket üzerinde içindekiler listesinin dışında başka bir bölümde de belirtilmesi zorunludur. Gıda maddelerinin etiketi bizi ürün güvenliğiinsan sağlığı yönü ile bilgilendirmekle kalmaz; bilinçle okuduğumuzda aslında almayı hedeflemediğimiz ürünü almamıza da engel olur. Bir başka deyişle yanılmamızı önler. Tüketiciye sunulan gıda maddeleri sahip oldukları özellikler, uygulanan işlemler ve elde edilen ürünün bileşimi gibi özellikleri dikkate alınarak fiyatlandırılırlar. Gerek girdi maliyeti, gerekse kullanılan teknoloji nedeni ile göreli olarak daha pahalı satılan bir ürün yerine; bambaşka bir ürünü aynı ürünmüş gibi satmak hem tüketiciyi yanıltacak, hem de haksız rekabet ve kazanca yol açacaktır. Etiketteki detayların dikkatle incelenmesi bize ürüne ilişkin birçok bilgiyi verir. Etiket bilgilerini okumayı alışkanlık edinmek bilinçli bir tüketim için birinci adımdır. Bu hafta özellikle çikolata, dondurma ve bisküvi satın alırken dikkat etmemiz gereken hususlar üzerinde duracağız. Çikolatada en önemli ve temel bileşen kakao ve kakao yağıdır. Bu iki bileşeni bir arada belli bir oranın üzerinde bulunduran ve tekniğine uygun olarak hazırlanmış gıdalar çikolata olarak tanımlanabilir. Kakao yağı oldukça kıymetli ve ülkemizde üretilmeyen bir madde olduğu için; bazen bitkisel kökenli yağları kullanılarak da bazı ürünler üretilmektedir. Ancak yasalarımıza göre, tüketicinin aldatılmasını önlemek için bu ürünlerin çikolata olarak adlandırılması mümkün değildir. Söz konusu ürünlerin adlandırılmasında çikolatin, fondan gibi birçok farklı isim kullanılmaktadır. Beslenme değeri ve maddi ederi eşit olmayan bu ürünlere dair doğru seçimi yapmak için etiket bilgilerinin dikkatli okuması önerilmektedir. Ürünlerin etiketinde çikolata ifadesi olmasa dahi, ürünlerin üzerinde çikolata resmi bulunması, ambalaj ve sunum biçimi gibi birçok yolla tüketiciler yanıltılabilmektedir. Çikolata; bitter, sütlü, fındık ezmeli, kuvertür, pralin, beyaz çikolata, dolgulu çikolata olarak farklı sınıflamalar altında üretilmektedir. Kakao ve kakao yağını miktar olarak en fazla içeren çikolata tipi bitter çikolatadır. Sütlü çikolata daha az kakao yağı içermekle birlikte, bunun yanında süt ve süt yağı da içerir. Kuvertür çikolata yüksek miktarda kakao yağı içeren bir üründür. Beyaz çikolata kakao yağı içerir ancak kakao içermediği için beyaz renkte üretilir. Dolgulu çikolatalar, çikolata ile birlikte likör, krema, kuru meyve gibi farklı dolgu maddeleri içerirler. Pralin ise tek lokmalık çikolatalara verilen genel bir isimdir. Çikolata uygun koşullarda üretilmez veya saklanmaz ise üzerinde bazen beyazımsı hareler oluşur. Bunlar değişimi nedeniyle çikolata yüzeyine çıkan yağ zerrecikleridir. Bozulan çikolatanın genelde tadında ve renginde değişiklikler olabilir, içerdiği kuru meyve, fındıkfıstık tipi dolgulardan kaynaklanan bozulmalar meydana gelebilir. Ancak, genel anlamda çikolata sağlık riski yaratacak bozulmalara hassas olan bir ürün değildir. Çikolata muadili veya benzeri olarak üretilen çikolatin, fondan gibi ürünler de insan tüketimine uygun; yetkili kurumun izni ile üretilen ürünlerdir. Genelde oldukça pahalı olan çikoltaya alternatif olarak üretilen ve tadı çikolatayı andırmakla birlikte bileşimi oldukça farklı ve ekonomik olan ürünlerdir. Doğru adlandırılıp, çikolata izlenimi yaratmadan pazara sunuldukları sürece tüketilmelerinde hiçbir sakınca yoktur. Yaz ayları ile birlikte tüketimi artan dondurma da beslenme açısından önemli bir gıda maddesidir. Dondurmalar içerdikleri süt yağı miktarına göre yarım yağlı, tam yağlı, yağlı olarak sınıflandırılırlar Bir dondurmanın meyveli olarak adlandırılabilmesi için en az % 15 meyve içermesi gereklidir. Besin değeri olarak bakıldığında özellikle çocuklar için dondurma, yapısında bulunan süt ve süt yağı nedeniyle önemli bir gıda maddesidir. Temel bileşeni süt olan dondurma, özellikle yaz aylarında sütü severek tüketmeyen çocukların süt tüketimini arttıracak alternatif ürünlerdendir. Ancak, dondurma piyasada benzer olan ürünlerle özellikle yenilebilir buzlar ile karıştırılmamalıdır. Yenilebilir buzlarda süt yağı ve süt ilave etme zorunluluğu yoktur. Yenilebilir buzlar kimi zaman sadece suşeker temeli ile de üretilebilirler. Bu tip ürünler, dondurma gibi algılanmadıkları sürece, serinletici ürünler olarak tüketilebilirler. Ancak piyasada yer alan birçok yenilebilir buz dondurma gibi pazarlanmakta ve tüketici farkında olmadan dondurma yerine yenilebilir buz satın almaktadır. Bileşenleri bu kadar farklı olan ancak fiziksel görüntüleri benzeyen bu gıdaları özellikle çocuklarımıza tükettirirken tercih ettiğimiz gıdanın ne olduğundan emin olmalıyız. Bunun için etiket üzerinde ürün adının (yenilebilir buz veya dondurma) aranması tüketicilerin doğru seçim yap m a s ı n d a yardımcı olacaktır. Dondurma bir süt ürünü olması ve önemli miktarda şeker içermesi nedeniyle, uygun olamayan üretimdepolamapazarlama koşulları altında kolaylıkla bozulabilecek ve insan sağlığını riske atabilecek bir gıda maddesidir. Bu nedenle ürün seçiminde dikkatli davranılmalı, gerek pastanelokanta gibi yerlerde ambalajsız olarak sunulan dondurmada, gerekse ambalajlı olarak satılan dondurmada alışveriş sırasında ürünün üretim izni olup olmadığı, markası ve son tüketim tarihi dikkatle incelenmelidir. Son kullanma tarihi geçmemiş, eriyiptekrar donma nedeniyle ambalaj şekli değişmemiş çözülüp yeniden donduğuna dair belirti olmayan dondurmalar tercih edilmelidir. Dondurma alışverişin sonunda alınmalı, çözünmesine meydan vermeden soğutucuya aktarılmalı veya hemen tüketilmelidir. Alışveriş sırasında soğutucu dolapların çalışıp çalışmadığı ve soğutucu panellerin karlı olup olmadığı tüketiciler tarafından da izlenmelidir. Soğutucularda dikkat çeken bir sorun varsa satış yeri yetkilileri uyarılmalı, açıkta satılan dondurmalar satın alınırken Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından verilmiş üretim izni olup olmadığı, servis kaşığı ve diğer ekipmanların temiz olup olmadığı gözlenmeli, servis kaşığı uygun şartlarda muhafaza edilmelidir. Ara öğünlerde atıştırdığımız, çay saatlerimizin baş misafiri olan, bir çok çeşit ile rafları süsleyen bisküvi albenisi ile tüm tüketicileri çekmektedir. Ancak bir o kadar da kalori değeri yüksek gıdalar olan bisküvilerin kalorisi azaltılmış, kepek/lif içeriği arttırılmış tipleri üretilerek özellikle kilosunu kontrol altında tutmak isteyen tüketicilere ulaşmak hedeflenmiştir. Ancak, light (enerjisi azaltılmış ) ürünlerin içerdikleri kalorinin orijinallerine göre % 25 daha az olduğu; diğer bir deyişle normal bisküviden 3 adet yemekle, light bisküviden 4 adet yemenin kalori tüketimi açısından eşdeğer olduğu unutulmamalıdır. Kilo kontrolünün sağlanması için light ürünlerinde tüketiminin belli sınırlar içinde tutulması şarttır. Bisküvi unlu mamuller arasında değerlendirilen bir ürün olarak saklama koşullarına da bu çerçevede dikkat etmek gerekir. Bisküvi ambalajları nem geçirgenliğini önleyen gevrekliği koruyan ambalajlardır. Bu nedenle bisküvileri mümkün olduğunca kendi ambalajları içinde saklamak doğru olacaktır. Keyifli gıdaları satın alırken ve tüketirken bilinçli davranmamız hem maddi olarak hem de beslenme alışkanlıklarımız açısından önem arz etmektedir. 12