Katalog

B İ R S E Ç K I Bir görme ustası John Berger, görünümlerin biimecesine tutkun, yaman bir çözümleylci. Çizimden fotoğrafa, kent sokaklartndan kitle gösterilerine, kaldınm taşlanndan Magritte resimlerine, pencereierden Rodin heykellerine dek dünyamızı kaplayan görünümleri yorumladığı O Ana Adanmış'ta 19 yazısı yer alıyor. SEZER ATEŞ AYVAZ O ANA ADANMIŞ/John Berger/Yayına Hazırtayanlar: Yurdanur Salman, Müge Gürsoy/Metis Yayınlan /079.059 örsel iıngelerle kuşatılmış durumdayı/. Diinyanın ıızak köşclcrindcn odalarımtza sofculan olaylar dizisi, reklumlar yoluyla caddelcrimi/i ve beyinlerimi/i sağanağa lutan görünümlcr; günlük yaşanıımmn parçaları ar[ik. ReMinlcr, fotoğraflar, kcntlcr vc yllzler; görscl belle^iiTiizin mo/aiklcri. i u togral makinclerinin 'yalan sftyiemedlfci varsayımındun' gü<; alan lanuım sistemlcri siyasalidcolojik ılavtanışlarımı/.ı manipüle cdcn ileıilcr yayıyorlar. Ve bıı görsel imgelerin, amlarımızda, tarıışmalanmızda hatıa düşlerimizdc bile yerleri var. Filisıin'de dovülcn çocukla birlikıe cinsel içerikli modetler de belleklcrimizdcki ycrlerini tuktan aldılar. Kanılarımı/ı oluşiururken bilerek ya da bilmcycrck bu imgeleri kullaıuyoruz, sözlerin ardına dii$erken bclki çoğun '|{örıiuklcrimi/le' davranıyomz. Yalıtılmış bir an'ın görünümü »al ve siyasal hellefifn bir parcıısı kılınaktır; onıı hıı hrltegi felcc uıjrulıntoa golnri'tek bir şoy olarak kullanmak dıgil" (s.K3) . Bcrgeı fitşürleı ve fııtıiğrallar konusunda çok yönlü sorulaıla götme hiçimine ilişkin /.engiıı Arnekkr gclişiiıiyoı. Bilgi verici ivcripitıiıı yaııı siıa, bvllckleriıııi/deki lablolaıı anlanılandırıp, yoruınl.tnmda /fiıj!.iıı ıilanaklar Minun ya/.ılar. O Ana Adannıi'j, pf)isLl impelcr konıısun da dUjılnmck istrycn hcrkesin çokı^a yararlanabilcccği bir kitııp. Fotngraf, resinı ve heykcl dı^mda knuıiıfi farkiı ycdi metin var; Kiıic (iöstcTilfriııın Doğası, KöyItı Deneyimi ve Mudern Uuııya. Yiyeıılcr ve Yenenlcr, I arlii. İki Culınar Arasıııda, Yabancı Hır ^chriıı Keııarında. Buğa/'da. 'Boga/'da' bi?i <;ok yakından ilgilcndıren bir ınciiıı. 1979 yılında lstanbuTa dışardan' bukan bir ŞMVUII yorıımları. 1979'ıın Ihiaııburııııdan y.ınsıyan karanIık ve puslu rcnklcı, ycri'l ınoıitler dikkal çekici. Metis scçkitcrinin bu ilk kitubırıda vevifi ekip ^alı^masıyla kaiarıltm>. Biriııd lıaınuı kügula basılan kitaba "Tiirkiye'de ya>)iin ularak lanınmayaraklan dıışünci'siylf" ya/ılarda atıTıa bulunıılan rcsim vc toıoğıaHaun ckleııuıcsi olıımlıı bir katkı. G Bir görme ustası John Berger, görClnümlcrin bilmceesine ıııtkun, yaman bir çözllmkyici. Görme, konuşmadan Once gclmekiL1 ona görv. Yani 'söz'dcn önc 'EÖrme' var. Iman etrafına bakar ve lıcr zanıan görülcbilir ulanla çevrilidtr. Insanııı her etkinliği nasıl kvndi okunıa hiçimini hareketc geçirirse, görsel imgelerin de kendiııe özgi) bir okuına bivimi vaıdır; 'görme biçimleridir bunlar'. t>ie: (î/.imden fotoğral'a, kcnt sokaklarından kitle gösterilerine, kaldınm lay Berger "Fotoğral. boltekto saklanan imgelerin tersıne sıirekli denayimin kalıntısı dağil, yalılanndan Magritte resimlerine, pcnccrclcr tılmış bir anın görönümüdür." den Rodin heykellerine dek dünyamızı koıuısıından doğrudan dogruya çıkanl rak görülmesinisağlayabilir. Nitekim 19. kaplayan görünümleri okuyor 'O Ana mış vc ona ait bir şeydir. I'uioğrafııı ken yy. boyunca düııyanm birç'ok yoresindcn Adnnmış'o John Bcrgcr. Mctis Yayınta^ınan *ef>nıllk yer vc insun fulugrııflalan'nın seçkilerinden ilki çağımızın en et disinc bir belge otma nitcliği ka/andırır bu. Böylcce onlaıı bir ttır bellck kalııuı n', sömurgcleştirmcnin haklılıfını kanıi kiıı saııat clcştirmenlerindcn, scnaryo, ru man vc belgescl ya/arı John Ikrgcr'itı ya ları olarak saklar vc ya^amıını/a kaları/. ladılar. Çtlnkü mimaridcrı yoksulluğa. Ama hellekte saklanan imgelerin tcrsinc saç biçiminden. doj*a resimkrine bir dızılarından ulu$niu$. Metis Yayınları ve fotograf, sürekli dcncyiınin kalıntısı de zi 'farklı' olgıımın vıırgıılanydı bu l'ütuğBerger'in ortak calı^masıyla se^ilip, görğil, yalıtılmış bir anın görünUmüdür. Vc raflar. örtiik bir öncrmcylc olgu olarak me biçimini icms.il eden on dokuz yazı sureklilikten koparılan bu an, bağlantı sunulaiı alııılılar, kendi içinde yalan söyvar. KUItUrün zamana ıneydan okuyan yı ve geltşimi içcrsindc barmdırmadığı lemcyen fotoğradar pekâla koskoca yakalıntıları arasında yer atan çizim ve foiçin aslıııda pek a?, şey anlatmaktadır. Fo lanlar halinc dünıl^cbildi. toğraf, ya/ıların çogunun konusıı. İmgetoğraHar onabakan kişi tarafından, kenleri saklamak tlzere yola çıkıldıgında 20. disini a^arı bir zamana vc deneyime yayy.'da iki ayrı tur öncmli gcli>im gösteBerger t'nıoğrarm, özel ve genel kullayıldığında anlam ka/nmrlar ancak. riyor; çizim ve fotograf. Fotograf, göznımlaıı arasındaki ayntm, lıapsolmıış andcn kayboluşa ve zamana karjı kendi anılar olmaktiin çıkıp, tarihin bitlünleyici Fotoğralı saııal olarak değil, kullanım na sahip (.ıkıyor. Foloğraf hep gcçmişc açısından cle aldığını söyleycn Berger, fo parcaiarı olabilme knfullannı da araştıait ve koparıİmış bir anın gftrünümünü loğrat'ın görünümlcrdcn ahııtı yapan, po rıyor. Canlı bir bağlama kavu^up. alterifade eımektc. Oysa çizilmi^ imge, atıt'ta zilivisi bir kanıt olup olmadıgını tartıştnatif fuloğraf durıımıına gelcbilmesinin bulunduğıı şcye kar^ı bir yaratım siiredn yor. CörUnümlerden yapılan alıntı, gerilkelcrıni ve kullanıınların hangi yöndc den geçeıek kendi bakıj sürccini ifşaediçektcn kendi içinde yalan soylememek gelişmcsı gerckligini gteieriyor. Altcrnayor. Çi/inıdeki örrtek agaç 'bakılmaklıı tedir. Ama bu doğruyıı söylediği anlamılif foioğraf durunıuna gelebilmesinin anolan aftaçlır' v'ünkü ve içindc degişik ba na da gclmez. ÇUnkli sorgulanmayan bir cak bir görevi gcn cklc$(irınekle mümkün t kiş dencyimlerini harmdırır. Fotograf ise ideolojik varsayımla, yalanın doğru olaolabiltr, bu gftrev; "... iotvtntı loplum Türkçede John Berger GÖrmv Biçlmleri t Metis Yayınlan I Kod No 079.030 Q1 İMişıni Yaymlatt I Kod No: 066.02 7 V» Yuzlerlmiz, Kalbim. Fotoğrailar Kadar Kısa Ömürlü I Adam Yayınlan /KodNo 002.309 Şiirln Saall/Adam Yayınları I Kod No 002.332 Sanal ve Devrim I Verso Yayınlan I Kod No: 125.018 ÇERÇEVE Subai 1989