Katalog

O K U M A Ü S T Ü N E Okul dışında okuma faaliyetinin sürdürülmesî, bizim şu andaki toplumsal ve kültürel ortamımızda bazı engellere çarpmaktadır. Okuldan sonra okumayı sürdüren az sayıdaki insanımızm çoğuna göre bu marjinal okumamn nedeni madde kazanımıyla Ugilidir; ya mesleki nedenlerle ya da fırsat yakalamak içîn. M. ALİ KILIÇBAY ok biliııcıı ve cı>k kullanılan kdimeler ilk bakışıa net ve içeriği Laın dolduıulmuj kavramlara lekabiil ediyorlarmış gibi gözükürler "hurcı â k m " se, a kndar fazla anlam barındıran ortaiama bir kavram olu$(urmakiadır. Nc ya/ık ki "okumak" da bu onalama kavram lardan btridtr. Hertıcn akla gclcnlcri sayarsam, egitimden gccmck, ulmakıa olaıı ve dı$avurulmayan bir olguyu hissetmek, kavraınak (olayı okumak), ayrınlılara inmck gibi çok geaiş biı aıılaın skalasına sahipıir. Dillcrc zeiıginliklerini vcretı. hcı Ü2el durıım, ayrıntı vc niıans için ftzcl kdimeleıe sahip olabilmelidir. Örc yatıdaıı. uyııı kcliıncniıı bircok anlanıı ayııı anda içeı mesi, dilin cn azından bu kt'simdcki fakirliğinin yanı sıra; loplumun bu i'urklı anlaınları ayııı çcrçevenin icindc loplamakta bcıs görmeyo.'ek hiı /ilıniyet iklıtninde olduğunu göstcrmekiedir Dalıa açık bir it'adc ilc toplıım >ö/ kuııusıı faaliyeı al.'inında ycr alan furklı «.'(kiııliklcri iıirde> ve h.iııa aynı gördüğiindfi), kyvranı ve buna baftlı olarak kavram Mmgesi olan kelime rarkltlaşmasına ^crek cluyrııaıııaktadn. Turkçemirde ukula giınick ilc ya/ılı bir ıııetni zihiıısd olarak içkinlcjtirmc laaliyetiniıı aynı kefimc ilc ifndc fdil»ıoi ve egiliırı (a atiyeltııin sürdürfildiiğü kııruıııuıı da"oku" kökilndcn lürctilcn "okui" iie ifude edilmcsi okumanın (yazıli nmtiıı okuma) okul ile sıııırlı otdııgunıı var.vayaıı bir düiüııcc* iklinıini jşaret ctmckicdir. l)u tcmcl vc kökkn eııpel a^ılsa bile, okul difinda okumu t'aaliyctinin sürdurülınesi, bizim şu andaki luplumsal vc külturel ortamımı/da bazı cngcllcrc «,'arpmaktadır. Okuldan sonra okumayı stırJtiRiı a/ sayıdaki insanrmı/ın voğuna gorc bu murjinal okumanın nedeni madde ka/ammıyla ilgilidir; ya mesleki nedenlerle (cvrak okuma gibi). ya da fırsaı yakalamak iv'indir. CJa/rle okuyuculugu ise iHkcmi/de nkul dı>i okumanın iyi biı ıırııeği değildir, çilnkü bu tip okuyucukıruı büyuk çoğunİıığu bıınu bir boı, /aıııan dolgusıı olarak gormcktcdir. Nihaycl, kutturd nedenlerle okuyarı somıncu ve kucuk kcsiınr geUiifimi/de dc kur$ımiüa ba/j soı unlaı v'tkmııktadır. KıilıilrL1 okumanın csa:> guUusü va!anda>lık hilinciylc ilgilidir, llcr yurtm^ın loplıımun tıımıindcn sorumlu olmavuıu dayalı tnodern demokralik lavır, insanlarm lıaberli olnuılarını zorunlu kılmaktadır. lıısaıı hilmeıliği hir şeyi sahiplencmtv. Öic yatıdan. küIturel degerler insan olma duıumunun tfrçevcıni fi/erler, bu i^indc "bdirleni'tı" olıııak. yalııı/ea biyolojik bir varlık oiaıuk iıı^an olmakhı ev değerlidir. (rerı,eveııın lıep birlikte bclirlcnebilme'ıi, yani biyolojik bir vıırlık olmanın yanı sıra, kuliiircl vc sıyasal (yani loplumsal) bir varlık olabilmcıün yolu okumudan gt\mekicdir. Ama, bu scktürde yeı aldıgmı saııan vp H.iiı dillerindc pseudı»intel!ccluvl (aydımmsı, aydın ben/eri) kclimcsiyle il'ade cdikn nıı, okumasını bir staıü unsuru lıaltnc gttirmektedir vc tabii o da çerçcvcnın ivindc kalrnakıa dır. Bu sektrtriln bir dc okuma bozuklukları vardır. Runların toğu eğîtim vc vcvrcdcrı kaynaklanıyor nlmakla birlikte. lcnıcl biı etken dc yalm/ıcı "hilinenlerin" kavranabilıiK'sine yonelik /jlıinsel iklim dir. Bcn buna, ukuduğuııu iintiiıııanın mıimkün olmaması lıalindt: anlatlıgını oktıyanlarıtı scktörü adını vcrryüi uııı. Öic yandan, Ingiiizüc vc 1ransı/ı.a gibi Batı dilk'rinin yanmfar milyonluk kdimc lıa/nclcrinc kaı^ılık. üaha yll/bine ıılu>arııayan Turkve so^luk de bu nkuyuı'ularm uküik vc yanlı> uktım.ılaıın.ı yol acnıakladır. Bu nokıada kaı^ımı/a yıkan bir snrun da ileride ">n/mnk" adlı ya/ımda degınccegıııı ü/cıe. u/kcııu/ y.ı/aılaıırnn VOftıınıın ya/ınanın (Hıcclikk' okumak nl dıığtınıı kavıayanıaıııii olmalarıdır. Bu durumda ya/ılanlar kişiscl ya$anmı>lıklarıtı OIL'SIIIL nadiren jjt\ebilmekıe vc anUımlı bir loplıımsal iı,erık ka/anamamaktadırlar. ti,nak bıılunduAumn/ nrtaıııda I urkvcııın biı kav^a ko ıııısu Dİması da insunlaıtıı /ihinleıım bulandıi nıakia vc eo/mck (eskı dilde lıal lctıuck) ycrine ı,o/ılmlcıtıek {unali/ cımck) kcliıne.iniıı p a I a t olarak ycrİL^mc^iııdc olduğıı tiibi, mcydana gcİcn anlam sapnıalaıı ı,ok a/ kinıseyi rahaısı/ cııiğındcn otıııu, okıınıalaı bir dc bu ncdendcn dolayı vıkuıtuDiııakiadırlar. Nihayel, köklü bir fclscfc vc tarih egitimindcn yokstın insanlarımı/, sisienıli vc iLilaılı bij nkııına silrCL'inin dı^ıada kulmukıudıılaı. ^•^nı ıı/ıılerck itade cdcrsem, "aydın" sayıluıılaıın ı«oğu da dalıil, bi/ım ınsanlaıımı/ııı mıcnıli biı kesinıi nkudıığunıı luııı oluı;tk aıılayaıııaıııakıadır. >;t/ıııın bıırusına geliniıue (yani t«.>lıi*. komıluiKfO. ^jaık gclencğinı.' ÇCHL KISMIdun hissf" ^ıkarıınak ve "nasıl ııkııınalı?" diye bu teçeic Minmak licrck». Batıa göıe u/Hiır, dtnınkıaı, v.iiandai.lik bılınciııc sahip lM'>a bu ııiıeliktt.'rc ula^mak isU'ycıı) kı>ııını reveielerc defil, kcndi bcyııirnıı o/eık [<iı alaıı oldtıgıınıı kavramaya vc buııu hayaıa geçirmcye ihtıyatı vardır. Okumak YEDÎTEPE ECEAYHAN CEMALSÜREYA J0KGELU1SB0RGES KORAY ARİŞ, EDtP CANSEVER DOĞU PERİNÇEK, VOtGINIA WOOLF, İKİNCİ YENİ VE SONRASI ŞUBAT SAY1SINDA ARGOS YERYÛZÜ KÜLTÜRÜ DEHGİSİ L I M E U M D M U S T A N B U L TH: U i 02 M(6 H M l ^ B B ^ ^ ^