Katalog

D Ü N Y A D A N kin bir muhakfetin olmadığı bu ortamda kararlar îki grup tarafından alınıyor: Çokuluslu şirketlcri temsil edcn lobiciler ve profesyoncl poiitikacılar.' kararların Avrupa halkının 'yoklugunda' alındıgını savlayan Enzens bcrger. kıtaıım geleceği konusunda şu göruşlcrlc konujrtıasıııı tamamhyor:' I'opluııısal lıakliirımı/. cevrcmi/, kultürümüz vc ya$am lar/.ınıızırı, iciııdc olrnadıftıınız tıir siyasi oyıınun lehdidi allında olduğıı onayu cıkmca. biıyuk bir dü«, kırıklığı doğacak. Bu, yalmzca guçhl bir muhalefct drtgıırnıakla kalmayaeak. AT kurumlarının kendi lemel ilkclerini de gflzden geVİrmesi gerckccek. Modern toplumlar, ırıeıkcvi biı şirkeı gibi yoııetilemezlcr. Bu. Sovyet liderlerinin kibirle gözardı ettigi bir gcrçck. Kııamızm hoınojcn bir bııtilnc döııuxxegi duşüncesi de bana bir utopya gibi gorimuyor. lîgcr kıtamı/ gelecek yii/yıla girerken hâlâ oncü rolüııü uMİeniynrsa, bu, vogulaı. karmaşık, cngııı yupımı/dan, gclcnek vc görenek farklılıklaımdan otürıtdur. bu aıılamda cvrokıaıtarın değil, Avrupalılaıın ka/anacugına, BrıikselAvrupa scçcneği karşısında tcK'ddut eımeyeccginc eıninim.' Su.sao Sontag ise 'düşüncc olarak Avıııpa'nırt Uııdisınc tıe ifade etliğint açıklayarak başlıyor konusmasına. 'Avrupa hcııiııı içiıı Kurodollar tteğildir' diyor Sorıiag. Balı Avrupa'nm kapilalist ülkelcnııe. ymyılın ekonomik rıizgârlanııa kar>ı ayakıu dıııınalan için yardımcı ulacak bir Avrupa Birligi vc onun bcıabc rinılc gcıirdigi Eurokitüch dc; yaııi cdthiyaı vc sanaı olarak tammlanan, fcstivallcr ve r.urovisioıı biviminde bizc yansıyan ulgular da bana tıisıbir >ey ifadc ctmiyur. Amerika, birçok Avrupahnın sandıgındaıı da farklı, daha barbar da olsa, Avrııpa'dan lumuylc kopuk dtgil. Avrupa bcihiıı iv'iıı önccliklc kurlulu^u ifadc cdiyor. Amcrika'da kiıltür olarak göstc rileıı olgıılardarı kurtulu^u... Avrupa killluıunıın ı;ok yünlülügü, ciddiyeii, ayrışlırma guci) bcnim aydııı olarak temel 01vilılcrimi »lusiuruyor." '(Jorck Ortaçağ'dan kayııaklanaıı bir gcrveklik. gereksc sürekli bir vaba olarak Avrııpa'rıın siyasi birliği dU$Uııce<ii ki bu :ıym /aıiıanda ıtıodern bir sava^ vagrısıdır da isıiMiası/ bicimdc ktlltilrd farklılıkların baskı allında tuıulması vc yuk cdilmeşine, aynt lamanda devlet gücünUrı yoğunla^ttrılması vc lek elde toplanmasıııa yonelikıir' diyen Sonlag, bunu $u biVİnıdc orııekliyor: 'Vulnızca Napolyon'uıı dcğil, Hitler'irı de bir Avrupa Birliği pc$indc ko^ması dikkat çckicidir. Fransa'daki Na/.i propagandasının büyuk bir bftlümıl, Hitkr'i. bolşevi?mden ve Asya' Ham Magnu* Em»ntb9rgmr "Avrupa omperyaltzml yalmzca sömurgeterini dsğll. goteneksat ilgi alanlarım de yıtirmlştlr." dan gelecck akınlardan kıtayı kuriaran adaın olarak g<Hiermeyi amavlıyurdu. Avrupa'daki savaş (ağnları, uygarlığı yabancı halklara kar$ı kurtiirmakla dogrudan bağımlıydı. Elbeıte, uvBarlıJm kurlanlması projeleri, bir Avrupa ıılkesiniıı Olekiler karşısında askcri gUcünü gcni>Icdnesi ve iş alanlarını aruırması sonucu nu dogurdu. Avrupa, bu yıızden. yalnı/.ca uygarlık anlanıını degil, ha/.ı Avrupa Ulkclerintn kılanın büyuk bölüınüiKİıcgcmcnlik kurması düşünctsıni dc bir aiılaki hak unsunı olarak ivindc lajıdı. M u scvi olmayanlan 1iliMin'dc biı Musvvi devletinin gerekliliginc inandırmaya valışan Thcodor Herzl, Der Judcnsıaaı adlı kitabında. budevlelin Asya'ya karşı bir duvar olu>iurucagını, barbarlara kar^ı duran bir kultürel uçbcyligi loliiııU usı lencceğini savlıyordu. Bunu, • alııı/.ca >u ııun alunı s'i'mck i^in soylüyurum: üır Avrupu halkı laıafından 19 ve 20. yüzyıllarda gcıvckk^tiıilcıı lıer sömurgeci giri$im, uygarlığm atıiaki değer sınırlarının genişleıilmesi vc barbar akınlarımn geriUıilmesi biv'tmindc açıklandı.' Sontag, 'Önce empcryali/nı vc ırkvılıgııı, sütı olarak da v,okuhıslıı kapiıali/.min lak'plcıi kat>ısında Avrupa'nın dil>t)ncc olarak gL'çcrliliğiııi yiıiıdiği du^iinillchilir. Ancak durum bOylcdtgil' diyor. Avrııpa'nın kıllıürcl ya>um gUcüııuıı kılanın orta ve doğıı kesimindc odaklandıgını. Uoğu Avrupa'daki özcrklik çabalarııun lariıvıtuılara somut zcminler hazırladığını savlayan Sontag, "Bir Polonyalt, bir (,'ck ya da bir V'ugoslav i^in; farklı nedcnlcrdcn Oiuru biı Avusiuryalı ya da bir Alman ii,in Avrupa dtiiuna'si, bağrında elle iııiıılur, aykırı bir güç taşıyor' görıi>urni oııı siırerek, şu vö/Unı öncrisinde bulunuyur; 'Orta Avrupa'nm, uzun vadcdc büiun Avrupa'nın külıürcl ve siyasi varlığıııı, dcğerlerini knrumasında bclirlcyici olan, gcni> bir barış için t^aba gostcrnıck, hcpuni/itı hayatını birer rehine olarak söndurcn .süpcr guvkr arasındaki rekabcli ortadan kaldıracak bir u/la^mayı sağlamaktır.' Soniag, buııdan sonra 1992 yılıııda ifadcsini bulan Avrupa düşünccsinin gcrçekçi olup ülıııadığını araştırıyor. 'Ycni Avrupa düjüncesi" diyor Sontag, 'bir gcntilcmcyi dcgil, yeııi bir sınırlandırmayı beraberindc gcıiriyor. Sö7 komısıı olan, dı>dilnyantn dcğil, yalıuıca Avrupa'nın Avrupaiı kılınması,' Avrupa denince, Uoğu Avtupalının 'Sovyel iklidarı ve kulıuıcl cgcmenliğinc kar^ı savaşımı' anladığını Onesuren ya/ar, 'Kıtanın varlıklı kesimindc isc farklı bir cndişc ya^anıyor' diyor, "Avrupa'yı Avrupa kılma dcgil, Avrupa olarak koruına cııdişcsi. Bunun da ıımutsu/. bir savaşım olduğıı orıada.' Batıdaki kültürlcrin her gev'e» gUn biraz daha kaynaşmasına örneklcr vercn Sontag, 'Avrupa'da lıoıııojcn olarak kalacak ulkelcr, Yunanisian ve Purtekiz gibi en yoksul Ulkelcr ve Moskova'nın 40 yıllık planlı ekonomisi allında elinücki kayuaklan yitiren Orta Avrupa ülkeleri olacaktır' biçiminde konuşııyor. Knayı ycpyeııi bir kUltUrel ve siyasi cografyanın bckledigirıi belirıen Susan Soniag, bunun 'geçıniş adına yıkıcı (jlacağıııı' savlayarak, "üelcneksel Avrupa'nın gdeceği Iuroland'dır. Ulus çapındaki kültur parkları turistkr kadar yerli lıalk larafından da ıııketimc uğrayacak, Avrupa'nın yerel ve flzgttn kcsiıııleri ise ancak iı; göçlcr vc izolasyon saycsindc ayakıa kalabilccckıir' diyor. Susan Sontag. 'keskin bir dış gözlenıci' olarak onc sürdügii dü$itneelerini, iyi bilinen k^nınıscrligi i<,iııtk\ şu üozlcrlc taıtıamlıynr: 'Yılksck sanatın ve eıik ciddiyetin; bireysel ve ruhsal degerlerirt Avrupası'ndaıı gcriyc ne katacaktır? Krzysiol Zanus&i'nin filmlerini, Thunıas Bernhard'ın dıtzya/ısını. Seaınııs Heaney'in j i i r i n i , Arvo I'viırt'in mu/igini yaratan Avrupa'yı nastl bir gclccek bekliyı>f? So/iinu eııigım bu Avtupa hâlâ varlığını vurdUrüyor vc bir sürc dalıa varolacak. Ancak. kıtanın ycrlilcri ve laraftarları kcndilerini her ge«cn gün bir<u daha fa/la güv'mcıı olarak, sılrgün olarak, yabancı olarak duyunısayacaklar.' I 1 Şubat 1969 ÇERÇEVI