Katalog

Karl Marx’ın, kapitalist sistem ve bu sistemin gelişme yasalarıyla ilgili kuramını ortaya koyduğu, kapitalizmin iç dinamikleri sonucunda yıkılacağını savunduğu “Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi” adlı yapıtının çeşitli zamanlarda Türkçe çevirileri yayımlanmıştı. 1933’te Haydar Rifat’ın, daha sonra Kerim Sadi’nin kısa özet çevirilerini; 1938’de Suphi Nuri İleri’nin, Carlo Cafiero’nun birinci ciltten hazırladığı özetten yaptığı çeviriyi anımsarken yapıtı Almanca aslından Türkçeye çevirip yayımlamaya başlayanın Hikmet Kıvılcımlı olduğunu unutmamak gerekir. ÇEVİRİ SERÜVENİ ilk yarısı) gözden geçirilmiş olarak yeniden basılmasından, ayrıca daha önce Almancadan çevrilmemiş olan bölümlerin (II. cildin tamamı ile III. cildin ikinci yarısı) Nail Satlıgan tarafından çevrilmesinden oluşuyor. Bu dev yapıt, Marx’ın uzun yıllar süren çalışması sonucunda ortaya çıkmış, ilk cildi 1867’de Marx tarafından yayımlanmış, amacını “modern toplumun iktisadi hareket yasasını” açığa çıkarmak olarak tanımladığı yapıtın ikinci ve üçüncü ciltleri ise kuramda ve eylemde en yakın yoldaşı olan Friedrich Engels tarafından yayına hazırlanarak ölümünden sonra, 1885 ve 1894 yıllarında okura sunulmuştu. Yordam Kitap’ın “Kapital”in ilk cildinin başındaki notunda belirtildiği gibi, Kıvılcımlı 1937 yılında başlayan bu girişimi dört yıla yayılacak bir tasarı olarak planlamış, ilk yedi fasikül 1937 yılı içinde yayımlanmış ancak bu ilk girişim Kıvılcımlı’nın “Donanma Davası” yüzünden tutuklanmasıyla yarım kalmıştı. Türkiye’nin, yalnızca Marksist düşüncelerin değil, genel anlamda düşünce ve ifade özgürlüklerinin değişen ölçülerde, ama sürekli bir biçimde bastırıldığı güvensiz ortamında, yeni bir “Kapital” çevirisi için otuz yıl daha geçmesi gerekmişti. “Kapital”i özgün dilinden Türkçeye çevirme konusunda ikinci ve Yordam Kitap’ınkinden önce gelen son girişim, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi, Türkiye İşçi Partisi üyesi, 2005’te yitirdiğimiz Mehmet Selik ve başında Muzaffer İlhan Erdost’un bulunduğu Sol Yayınları’ndan gelmişti. Bu yayın, 19661967 yıllarında “Kapital”in I. cildinin beş kitap halinde yayımlanışıyla başlamış; 1970’te III. cildin ilk yarısının yayımlanmasıyla devam etmiş ve bu noktada kesilmişti. KIVILCIMLI’NIN GİRİŞİMİ Bu zorlu, ama benzersiz çalışmanın dilimize Almanca aslından, eksiksiz olarak kazandırılması ise, Kıvılcımlı’nın 1930’larda verdiği uğraştan başlatırsak seksen yıla yakın bir zaman aldı. Sol Yayınları’nın 1960’lardaki çalışmalarının ardından, Yordam Kitap’ın, iki yıl önce yitirdiğimiz Nail Satlıgan öncülüğünde başlattı çalışmalar sonucunda bugün elimizdeki üç ciltlik basıma ulaştı. Buraya kadar anlattığım gibi, bugünkü basım, pek çok insanın emek verdiği bir imecenin ürünü. Ama karmaşık denilebilecek bir süreçten bu çevirinin meydana gelmesi için sabır ve özenle emeklerini ortaya koyan iki editörü, Oktar Türel ve Erkin Özalp’ı unutmamak gerekiyor. Kuşkusuz, bu çetin çalışmadan yardımlarını esirgemeyen Sungur Savran ile E. Ahmet Tonak’ı da… NAİL SATLIGAN ÖNCÜLÜĞÜNDE Sonrasını, Yordam Kitap’ın yeni “Kapital” çevirisinin I. cildinin başındaki notundan aktarayım: “’Kapital’in Türkçeleştirilmesi konusunda son ve her üç cildi kapsayarak tamamlanmış girişimin onuru Alaattin Bilgi’ye aittir. Sol Yayınları arasında, 19751978 yılları arasına yayılarak yayınlanan bu üç cilt, Türkiye’yi ‘Kapital’in tamamlanmış bir çevirisinin bulunmayışı ayıbından kurtardığı için, Marx’a ve Marksizme önem veren herkesin minnet duygularını hak eden bir emeği içerir. Ancak çevirinin Almancadan değil, İngilizceden yapılmış olması, bu alandaki boşluğun bütünüyle doldurulmamış olması anlamına gelmekteydi…” İNGİLİZCEDEN TAM ÇEVİRİ Engels, 1886’da “Kapital”in I. cildinin İngilizce basımına yazdığı önsözde, “’Kapital’, kıtada, ‘işçi sınıfının İncil’i’ diye anılır” diyordu. “Bu eserde varılan sonuçların günden güne işçi sınıfının büyük hareketinin temel ilkeleri haline geldiğini; bunun yalnızca Almanya ve İsviçre’de değil, Fransa’da, Hollanda ve Belçika’da, Amerika’da ve hatta İtalya ve İspanya’da da geçerli olduğunu, işçi sınıfının, günden güne, her yerde, bu sonuçlarda kendi durumunun ve kendi çabalarının en uygun ifadesini bulduğunu, bu hareketi yakından tanıyan hiç kimse inkâr etmeyecektir” diyordu. ENGELS’İN ÖNSÖZÜ Yordam Kitap’ın bugün elimizde bulunan üç ciltlik “Kapital” basımı ise, Mehmet Selik’in çevirmiş olduğu bölümlerin (I. cildin tamamı ile III. cildin YORDAM KİTAP’IN YENİ BASIMI Bugün bakıyorum, gerçekte sürekli bunalımda olan kapitalist ekonominin iyiden iyiye ağır bunalımlar yaşadığı dönemlerde, Marx’ın “Kapital”inin de, Marx ve Engels’in “Komünist Parti Manifestosu”nun da okurları birden artıveriyor. Bu da, bu yapıtların felsefi, ekonomik ve politik içeriğinin ne kadar temel ve ölümsüz olduğunu gösteriyor. Yordam Kitap’tan çıkan bu üç ciltlik çeviriyle birlikte, artık biz de aslına sadık ve eksiksiz bir “Kapital” sahibiyiz! Artık bizim de bir “Kapital”imiz var!.. n ARTIK “KAPİTAL” SAHİBİYİZ! KItap 5 Kasım 2015 27