Katalog

Çocuklar, onu ilk kez TRT İstanbul Radyosu’nda Radyo Tiyatrosu ve Çocuk Bahçesi için yazdığı oyunlarla tanıdılar. Atıf Yılmaz’ın Adı Vasfiye, Asiye Nasıl Kurtulur, Aaahhh Belinda ve Kadının Adı Yok gibi filmlerini izlemiş olanlarsa, usta yönetmenin yardımcılığını üstlenen bu genç sinemacının adını künyelerde gördü. Yetişkinler onu ilk kez Gezgin’de okudu. Ardından Azize, Yaralı Yürek ve Gece Gündüz gibi dizilerle duyurdu adını. Senarist, yazar Sevgi Saygı, Babam Nereye Gitti?, Şimugula ve yeni kitabı Amcama Neler Oluyor?’la çocuklar için yazıyor. Sevgi Saygı’nın kitapları Büyümek zor zanaat süreci başlamıştır. Dışarıdan bakıldığında, Memo’nun hayatı sonunda rayına oturacak ve her şey bir düzene girecek gibidir. Sevgi Saygı, aileye katılacak yeni üyeyi saymazsa, bir de okulda başına bela olmakta ısrarlı Tolga ile çetesini ve elbette, onu ve ailesini hiçbir zaman rahat bırakmayacak gibi görünen ve başgöstermekte gecikmeyen esrarengiz olaylar anlatıyor. Üstelik bu kez olayların merkezinde, Memo’nun amcası Barış ve babası Özgür Bey de var. Neler döndüğünü merak eden ve çözmeye kararlı Memo’ya bu süreçte yardım edecek olan kişi de yine, kaçınılmaz olarak, Derinsu. ERGENİN DİLİNDEN... Sevgi Saygı’nın bu iki kitabını özellikle unutulmaz kılan yönü, insanı ele alırken seçtiği ergen bakış, bu bakışı yansıttığı muzip cümleler ve özellikle insanın “büyüme” serüvenini anlatmak için seçtiği vurgular. Söz konusu “büyüyen” kişi, kaç yaşında olursa olsun. Memo’nun daha en başından beri inandığı bir şey varsa, o da yıllar önce kaybolan babasına bir gün kavuşacak olmanın hayatında her şeyi düzelteceğidir. Gel gör ki, hayat “düzelmek” konusunda hiç de istekli değil. Hele de büyümenin en sancılı dönemlerinden birini, ergenliğini yaşarken çevresindeki her şey, onun gelişen algısı ışığında sürekli değişirken ve farklı anlamlar kazanırken Memo, bir yandan kanslar arasındaki esler, okurda merak uyandıracak şekilde veriliyor. Roman, özellikle birinci ağızdan esprili gözlemler üzerine kurulu anlatımıyla, okuru bir anda sarıp sarmalıyor. Okur, daha ilk sayfadan, önünde uzanan konuyu ve kendisini bekleyen macerayı bir anlığına unutup ya da boşverip sadece satırların ve çıkarsamaların keyfine kapılıp gidebiliyor. Özellikle günlük hayata ve aile içi iletişime ilişkin yakın gözlemler, aile içinde konuşulan ve yaşanan klişe durumlar, başkarakterin hicivli ifadeleriyle canlanıyor, en olmadık anlarda bile okura gülecek bir malzeme sunuyor. Duygulardaki iniş çıkış, hem sözcük kullanımına hem de anlatımın geneline yayılmış güçlü vurgular ve ünlemlerle yansıtılıyor. Bir karakterin sessizliği, en az onun bağırması kadar duyulur ve hissedilir bir somutlukla veriliyor. Böylelikle roman, sırf dili ve anlatımındaki sürükleyicilikle, bir “günce” olarak bile öylesine rahat okunuyor ki, okuru cezbetmek için bir polisiye kurguya ya da lokomotif görevi görecek özel bir merak öğesine dahi ihtiyaç duymuyor. Sevgi Saygı’nın çocuklar için yazdığı kitaplardaki karakterlerin yaratımına ilişkin en özgün ve vurucu özellik, özellikle çocuk karakter ve yetişkin karakter arasındaki uyum ve dengenin kurulması noktasında kendini gösteriyor. Saygı’nın karaterlerindeki gerçeklik, elle tutulurluk ve içtenlik; ideal tipleştirmelerden özenle kaçındığının net bir göstergesi. Onun kitaplarında “giydirilmiş” roller ya da “yakıştırılmış” tavırlar değil, artısıyla eksisiyle, fazlasıyla eksiğiyle, sıradan insanlar var. Kitaptaki yetişkin karakterler ki, bunu “ebeveynler” olarak özetlemek de mümkün, öyküde neredeyse Memo ve Derinsu kadar önceliğe ve gerçekliğe sahipler. Onlar sadece senaryoyu destekleyen, çocuklar üzerine kurulu olmasına alıştığımız o ana kurguyu renklendirmekle yetinen kişiler değiller. Gerçekler, gerçekçiler, üstün yönleri kadar zayıflıklarıyla da varlar. Hem belli ölçüde egoist, dertli, duyarlılar hem de hayattan ve sevdiklerinden belli başlı beklentiler içindeler. Bu nedenle, Memo ebeveynleriyle konuştuğunda, ona devamlı destek olan, bilge, üstün ya da “aşırı” doğru yetişkinlerle karşı karşıya gelmiyor. Kitaptaki her yetişkin, içinde bir çocuk, olgunlaşmamış bir yön barındırıyor. Bu da, ille de bir “denklik” kaygısı olmadan, iki nesil arasında bitmeyen bir iletişimi devamlı mümkün kılıyor. Hatta kimi zaman, Memo için son derece yanlış olan bazı önerilerde bile bulunuyorlar ve böyle anlarda Memo, kendini onlardan çok daha yetişkin hissedebiliyor. En azından, yetişkin olmanın, karşısındakini ille de doğru biçimde anlamak ve ona en doğru tepkileri vermek anlamına gelmediğini görüyor. Neler yaşanırsa yaşansın ne sıradışılıklarla mücadele edilirse edilsin, hayatın öyle bir değişmezi var ki, Sevgi Saygı bunu doğrudan yansıtıyor bizlere: Büyümek zor zanaat. Sırf çocuklar için değil, yetişkinler için de. Çünkü kimin hâlâ çocuk, kimin yetişkin olduğunu anlamak o kadar da kolay değil ya da yetişkinliği ve olgunluğu belirleyen ölçütlerin neler olduğunu veya bu ölçütlerin bir bütün olarak bir insanda bulunup bulunamayacağını... Ë Mehmet ERKURT mcama Neler Oluyor? bir devam kitabı. Fantastik bir polisiye, gizem dolu bir macera, şüphesiz. Ama her şeyden önce, ergen bakışın muzip bir dille buluştuğu, okuru kendine bağlayan diyalogların peş peşe sıralandığı, sırf birinci ağızdan anlatımıyla bile konuyu önüne katıp götüren, günce tadında bir roman. Amcama Neler Oluyor?’da maceraya, Babam Nereye Gitti?’de kaldığımız yerden devam ediyoruz. Memo’nun babası Özgür Bey, “zımbırtı” dedikleri o tuhaf, kaynağı ve ne idüğü belirsiz metal parça yüzünden dokuz yıl önce, anlaşılmadık bir biçimde ortadan kaybolur. Şimdi ise Memo on üç yaşına basmak üzeredir ve ilk kitapta anlatılan akıl almaz maceraların sonunda, aile için yeni bir toparlanma A kendine dönük sorularla yüzleşiyor, bir yandan da babasıyla yakınlaşmak için empatisini en yüksek düzeyde tutmaya çalışıyor. Çünkü babasının da zor bir süreçten geçtiğini, hayatının dağılan parçalarını bir araya getirmeye çalıştığını görüyor. Öte yandan, babasız büyüdüğünün ve aslında tanımadığı, anca hafızasının ona sunduğu güzel anılar kadar kafasında canlandırabildiği bir adamın özlemiyle yaşamış olduğunun da farkında. Babasıyla “özlem gidermek” dediği şey, aslında bir tanışma, yakınlaşma, geçen zamanı yakalama çabası, ucunda hayal kırıklığı ihtimali bile olsa. Kardeşi kıskanmak konusu da, bu anlamda farklı bir hassasiyete sahip. Memo, aslında tüm ilgiyi üzerinde toplamak isteyen bir ergen değil. Ailesinin dikkatini başka hiç kimsenin, hele hele yeni doğan bir bebeğin dağıtmaması. Kendisi o kadar hassas bir ilişkiyi yeniden ve öyle incelikle kurmaya çalışıyor ki, yeni bir çocuğun her şeyi değiştirmesinden korkuyor. Kendindeki ruhsal değişimleri, annesinin hamilelik sonrası duygusallığını ve Derinsu’nun “anlaşılmaz” tepkilerini gözlemledikçe, Memo’nun dikkatini yalnızca ergenliğin zorlukları değil, hormonel farklılıkların ve değişimlerin insanı nasıl etkilediği de çekiyor. Cinsiyet farklılıkları üzerine düşünmeye ve kendince yorumlar getirmeye başlıyor. Annesinin olmadık ağlama nöbetleri karşısında kendisi öfkeye kapılırken, yetişkinlerin sabrına ve merhametine şaşkınlıkla bakıyor. An geliyor, Derinsu’yla tanımlanması güç arkadaşlığının temelini oluşturan en önemli unsurları gözden geçiriyor. Böyle bir bağlamda, Memo’nun aşk, ilişkiler, çocukluk ve yetişkinlik arasındaki tutum farklar üzerine kafa yorması işten bile değil. SENARİST GÖZÜYLE... Amcama Neler Oluyor?, tıpkı ilk kitap Babam Nereye Gitti? gibi (hatta, Saygı’nın iki kitap arasında kaleme aldığı Şimugula için de aynı şeyi söylemek mümkün) genç okurun rahatlıkla takip edip olaylara kendini keyifle kaptırabileceği fantastik öğelerle süslenmiş polisiye bir kurmaca. Öykünün detayları aynı bir yapbozun parçaları gibi diziliyor. Sevgi Saygı’nın tiyatral anlatımı kendini özellikle diyaloglarda ve ana kurguyu besleyen birinci ağızdan gözlemlerde gösterirken se Amcama Neler Oluyor?/ Sevgi Saygı/ Günışığı Kitaplığı/ 234 s. SAYFA 20 28 TEMMUZ 2011 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1119