Katalog

OKUMA Karikatür kitabı mı? Sakın ha! Zaman zaman ebeveyn ve öğretmenlerle “çocuklarda okuma kültürü” konulu söyleşiler yapıyoruz. Geçenlerde bir anne yakındı: “Bizim oğlanın gidişatı hiç iyi değil, okumayı pek sevmiyor, hep karikatür kitapları istiyor babasından! Öğretmeni ‘sakın ha, öyle şeyler almayın’ dedi. Biz ona bu tatilde Rus klasikleri seti aldık. Okutamadık haylaza!” Biz yetişkinler hep böyleyiz, çocuğun içindeki okuma aydınlığını karanlığa çevirmede ustayız! Onlara okuma sevincini veren kıpır kıpır kitaplara ön yargılarımızdan oluşan kulplar uyduruveriyoruz: Çizgi roman okursan ağzın bozulur, karikatür kitabı bir işe yaramaz, korku kitabı okursan korkarsın, çalı süpürgesine binip uçan o çocuğun safsataları yerine aklı başında kitaplar oku, büyüdün artık bırak şu incecik kitapları… Ë Mavisel YENER ocuğun elinde karikatür albümü var diye yakınan sevgili anne kaygılanmasın. Okunan kitabın eğlenceli olması yerine ille de “fayda”lı olmasını istiyorsa, işte karikatürün birkaç yararı: Bir ustanın elinden çıkmış karikatür, düşünceyi çizgiye taşıyarak çocuğun dikkatini tetikte tutar, gülmece zekâsını gıdıklar, yaşama eleştirel bakabilmesini sağlar, yaşamdaki karşıtlıkları çocuğa gösterir, dünyaya ve insanlara ilişkin birikim sunar, okurunu sanata yaklaştırır, çizgilerle sorular sordurur. Annemin yün sepetinin içindeki kitap bana gülümsediğinde ilk kez bir karikatür albümüyle karşılaşmıştım. Altı, yedi yaşlarındaydım. Kimin albümüydü anımsamam olası değil. Turhan Selçuk, Semih Balcıoğlu veya Nehar Tüblek albümü olabilir… Onlar nicelerine sevdirdiler çizgi sanatını… Çağımızın çocuğunun da bu sanatla tanışmasını önemsiyorum, onlara karikatürle ulaşan isimlerden biri İbrahim Sarı. Masamda Pijama Ailesi var. Pijama Ailesi’ni yazan/çizen İbrahim Sarı her karikatürist gibi taraf tutuyor! O, çocuklardan yana bir tutum sergiliyor. Karikatür, yapısı gereği abartır, eleştiriyi ön plana alır. Çocuk okurların hem kendilerini hem çevrelerini karikatürün aynasında görebilmeleri, eleştirebilmeleri için Pijama Ailesi biçilmiş kaftan. Okurlar sekiz yıldır Pijama Ailesi ile gazetedeki karikatürlerinden tanışıyor. Serinin ilk kitabı Yaşasın Tatil, geçen yıl yayımlanmıştı. Bu kez, Pijama Ailesi yollara düşmüş, çalmış kapımızı… Gülümsetirken okurunu düşünmeye çağıran karikatürler var albümde. Kimi karikatürde salt çizgi var, yazı (söz) yok. Karikatürde yazıyı sevmeyen biri olarak diyebilirim ki, albümdeki salt çizgiden oluşan karikatürler yoğun duygular yaşatıyor okura. Yazısız karikatür deyince, Semih Balcıoğlu’ndan dinlediğim bir anı aklıma gelir. 1957’lerde İlhan Selçuk “Dolmuş” dergisini yayımlamaktadır. Bir gün düzeltmen İlhan Selçuk’un odasına girip “İlhan Bey, on altıncı karikatürün altyazısı yok” der. İlhan Bey o karikatürün yazısız olduğunu söylemek yerine şaka yapar “Sen aşağı in, ben birazdan gönderirim,” der. Dergi basılır, on altıncı sayfadaki karikatürün resim altı şöyledir: “Sen aşağıya in, ben birazdan gönderirim.” Pijama Ailesi komik Ç bir aile. İbrahim Sarı’nın çocukları iyi tanıdığını, onların dünyasına hiç de uzak olmadığını anlamak zor değil. Ailesine düşkün bir baba, her anne gibi kontrolcü bir anne, yaramaz erkek çocuk Tıfıl ve Tıfıl’dan yakınıp duran kız çocuk Fıdıl’dan oluşuyor bu aile. Bu komik dörtlünün başlarından geçenler çok eğlenceli. İlk kitap yüz doksan gülünç maceradan oluşuyordu. Pijama Ailesi Yollarda’da iki yüz altı komik kısa öykü var. İbrahim Sarı herkesin günlük hayatında karşılaştığı olayları çizginin diliyle, gülmece penceresini aralayarak yeniden gösteriyor. İbrahim Sarı’nın çizgileri yalın. Sarı, sıradan bir aileyi anlatırken çocukların dünyasına çokça konuk oluyor. Onların gözünden görüyor dünyayı, kimi zaman okurunu şaşırtıyor. Aile içi ilişkilerde haksızlıkları öne çıkaran karikatürlerdeki mizahi yoğunluk ister istemez çocuğun dönüp kendine bakması için bir olanak. Çizgilerle yapılan esprileri kavrayınca bundan mutluluk duyan çocuk, yenilerinin de peşinde düşecek kuşkusuz. İlk kitapta ‘Siz de çizin!’ bölümü ayıran ve karakterlerinin nasıl kolayca çizilebileceğini gösteren Sarı, bu kitabında da ‘Nasıl çiziyorum?’ bölümüyle çocuklar için hazırladığı çizim tekniklerini aşama aşama gösteriyor. Son yıllarda çocuklar için açılan karikatür işlikleri, karikatüre/gülmeceye yeteneği olan çocukların bu yönlerini geliştirmek, sanatı sevdirmek, estetik duyguları geliştirmek açısından önemli. Yaşama midesiyle değil usuyla bağlı olan yürekli gençlere gereksinimi var karikatür sanatının da… Çocuklara yaşam boyu yanlarında olabilecek bir hobi ya da meslek kazandırmak da işin başka yanı. Kitabın “Nasıl çiziyorum?” bölümü, çizmek isteyen çocukları bileyecek, heveslerini arttıracak. Milli Olimpiyat Komitesi tarafından 2006’da Fair Play Ödülü’ne layık görülen ve herkesin kendi ailesinden bir şeyler bulabileceği Pijama Ailesi’nin yeni maceralarını merakla bekliyorum. ? www.maviselyener.com *Pijama Ailesi Yollarda, İbrahim Sarı, Genç Turkuvaz Yayınları, 128 s., 2010, 9+ SAYFA 29 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1077