Katalog

SİHİRLİ DEĞNEK Nilay YILMAZ O çok uzaktaki ve çok yakındaki... ıcak tatil günlerinin sonuna yaklaşıyoruz. Çocukların tatili uzun, oynamaya hâlâ çok vakitleri var. Ne var ki eğitimcilerin birkaç hafta sonra tatili bitiyor. Yeni dönem hazırlıkları için toplantılar, hizmetiçi eğitim programları başlayacak. Ders kitapları, kaynakyardımcı ders kitapları, okuma kitapları seçilecek ya da daha öncesinde seçilen kitaplara yönelik programlar hazırlanacak. Ağustos ayının son, eylül ayının ilk haftaları yeni dönem hazırlıklarıyla geçecek. Sihirli Değnek bu sürece katkıda bulunmak için bu hafta eğitimcilere önerilerde bulunuyor, eğitim yayıncılığına önemli katkılar sunan Paydos Yayıncılık’ın kitaplarına yer veriyor. Paydos Yayıncılık’ın “Öykülerle Ders Kazanımları” isimli seti, ilköğretim birinci, ikinci ve üçüncü sınıflara yönelik hazırlanmış. MEB’in hedef kazanımlarını edindirmeyi amaçlayan öyküler, hayat bilgisi ve Türkçe derslerinin kazanımlarını ölçen yaprak testlerle desteklenmiş. Yorumlama, çoktan seçme ve boşluk doldurma soru tiplerinin yanı sıra testlerde görsel okuma sorularına da yer verilmiş. “Ders Kavramları” isimli diğer set ise her sınıf için belirlenen kavramları ve o kavramla ilgili davranışı öğretmeyi, çocuklara eleştirel düşünme becerileri edindirmeyi hedeflemiş. Üç kitaplık dizide toplam 196 kavrama yer verilmiş. Paydos Yayıncılık’ın henüz tatil kitabı almamış okurlar için de kitapları var. “Tatile Çıkıyorum” isimli tatil kitaplarında öykülere, bulmacalara, oyunlara ve eğlenceli problemlere yer verilmiş. Paydos Yayıncılık, eğitim sürecinin evdeki boyutunu unutmamış, veliler için de bir kitap hazırlamış. “Evde Eğitim Seti”, okulun kazandırmakta yetersiz kaldığı kazanımları çocuğa evde edindirmek, kazanılmış olanları desteklemek, pekiştirmek ve alternatif öğrenme yöntemleri ile çocukların öğrenme sürecine destek olmak için hazırlanmış bir kılavuz kitap niteliğinde. Setteki bu kılavuz özellikle çocukların araştırma ve inceleme ödevlerine nasıl yardım edebileceğini bilemeyen velilere önerilerde de bulunuyor. Bu setlerin dışında yayınevinin matematik ve medya okur yazarlığı kitapları da eğitimcilere önerdikleri kitaplar içinde. Paydos Yayıncılık’ın en önemli yayınının politik eğitim dergisi “Eleştirel Pedagoji” olduğunu söylememiz yanlış olmaz. Pek çok sınav sonuçları gibi ÖSS’nin de bu yıl yine bizi yanıltmamış olması, eğitimdeki yeni yapılanmaların bizi taşıdığı şartlar ve gittikçe yoksullaşan, yoksunlaşan öğrenciler, vasıfsızlaşan eğitim kadrosu vb. durumlar ne yazık ki hepimize bunların artık değişmeyeceğini düşündürüyor; gördüklerimiz, duyduklarımız, yaşadıklarımız umutsuzca kıyılara çekilmemize gerekçeler oluşturuyor. Oysaki tam da böylesi zamanlarda daha derin düşünmeye gereksinimimiz var. Dogmatik düşünce kalıplarından, önyargılardan ve kalıpyargılardan arınmaya, bilimsel düşünmeyi eğiti S min olmazsa olmazı yapmak için neler yapılabileceğini tartışmaya, konuşmaya, değiştirmeye ve var olanı dönüştürmeye... İşte eleştirel pedagoji bu açıdan çok önemli bir alan. Ülkemizde pek gelişmemiş, geliştirilememiş, gelişmesine izin verilmemiş bir disiplin de diyebiliriz. O nedenle, derginin içeriğini bırakın, sadece adı bile bu açıdan ufuk açıcı, yön gösterici, umut verici. “Eğitim, kişinin değerinin sıklıkla cins, ırk, yurttaşlık ve dil gibi ayrıcalıklı kategoriler vasıtasıyla ölçüldüğü bir toplumsal düzende öteki olarak addedilenlere yönelik kötü muameleler, dışlama ve küçük düşürmeyi reddeden ve şiddetin minimalize edilebileceği bir dünya tahayyül etmemize yardım eder” der Giroux. Ama MEB’in, eğitim sistemimizi, bu tanımı temel alarak yapılandırmadığını çoğumuz biliyoruz. Çünkü bu tanım eleştirel pedagogların tanımıdır. Ve yine biliyoruz ki gerek “medya okur yazarlığı” dersinin eğitim programına alınmış olması, gerekse “eleştirel düşünme” becerilerini geliştirme vb. amaçların MEB’in yeni programındaki genel amaçlarında önceliğinin olması, MEB’in kâğıt üzerinde görünen, altyapısı olmadan uygulamaya soktuğu ve “ben yaptım oldu” dediği işlerden yalnızca birkaçı. Eğitim sisteminin neyi yapıp neyi olduramadığını hepimiz açıkça görüyoruz. İşte bu nedenle eleştirel pedagoji alanında kuramsal ve saha çalışmalarının yapılmasına çok gereksinim var. Bu çalışmaları destekleyen pek çok akademisyenin derginin yayın kolektifinde de yer almış olması, çalışmaları pek çok açıdan desteklemesi bu yüzden oldukça önemli bir detay. Özellikle eleştirel pedagojinin eğitim fakültelerinde konuşulup tartışılmasının zorunluluğunu duyumsadığımız şu günlerde... Farklı illerdeki üniversitelerde ve kurumlarda görev yapanlardan oluşan kalabalık bir yayın kolektifi bulunan derginin genel yayın yönetmeni Kemal İnal. Daha önce “Zil ve Teneffüs” dergisini çıkartan grup içinde bulunan İnal’ı eğitime dair yazdığı pek çok kitap ve makaleleriyle tanıyoruz. Derginin sahibi ve yazı işleri müdürü Talim Terbiye Kurulu’nda üst düzeylerde görev almış, 19982000 döneminde TTK Ders Kitapları İnceleme Komisyonu başkanlığı yapmış olan Ünal Özmen. Mustafa Kemal Coşkun, Mehmet Toran ve Murat Kaymak da derginin editörleri. İki ayda bir yayımlanan dergi ilk sayısında bakın amacını okurlara nasıl açıklamıştı: “Türkiye’de eğitim sisteminde alternatifsiz biçimde ilerleyen ve giderek güçlenen neoliberal ve gerici eğitim görüş ve uygulamalarını saptayıp, bunları eleştirerek yerine alternatif görüşler getirmeyi [amaçlıyoruz]. Bu sayede özellikle öğretmenler, eğitim fakültelerinin genç akademisyenleri arasında ve öğrenci dünyasında eleştirel pedagojiden kalkarak demokratik bir pedagojinin öğrenilmesi ve tartışılıp güçlendirilmesi sağlanabilecektir. Hedefimiz, eleştirel eğitimcilerin Batı’da formüle ettiği eleştirel (radikal) pedagojiyi ülkemizin eğitim sistemini anlama ve dönüştürmede kullanmaktır. Bunu yaparken dergimiz öncelikle eğitimde artık egemen bir ideoloji haline gelen neoliberalizmi eleştirip onun yerine “demokratik pedagojiyi” koymanın imkânlarını arayacaktır. Ancak yeni bir demokratik pedagojinin şekillenmesi, sadece eleştirel pedagojinin kapitalist/neoliberal eğitim sistemine yaptığı eleştiriyle gerçekleşemez, fakat geleceğin eğitimine ilişkin alternatif modeller de ortaya koymak zorundayız. Dergimiz Eleştirel Pedagoji bunu gerçekleştirme kararlığında olacaktır.” Bu amaçla çalışmalarını sürdürmekte olan derginin üçüncü sayısı “Bilim ve Yaratılışçılık” konusuna ayrılmış. ABD Ulusal Bilimler Akademisi’nin Bilim ve Yaratılışçılık Yürütme Komitesi tarafından hazırlanan “Bilim ve Yaratılışçılık” raporu, türkçeye Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) tarafından çevrilmişti. TÜBA, telif hakları kendilerine ait olmasına rağmen raporun önemli bir bölümünün dergide yayımlanmasına izin vermiş. Raporun çevirisini yapanların (Aykut Kence, Şevket Ruacan, Işık Bökesoy, Ümit Sayın, Reşit Akçakaya, Engin Akkaya, Can Bilgin) alanlarında uzman kişiler olması raporu herkes tarafından okunabilir ve anlaşılabilir kılmış. Derginin üçüncü sayısının her satırı diğer sayılarda olduğu gibi yine dopdolu olmuş. Bu raporun bir bölümünü kapsayan, “Evrenin, Dünyanın ve Yaşamın Kökeni” başlıklı yazı bu sayının önemli bir bölümünü oluşturuyor. Diğer bölümlerde ise İzzettin Öner’in “Küresel Kriz Sonrasına Eğitimle Hazırlanmak”, Rıfat Okçabol’un “Eğitimden Sapma II: Eğitimin Seçkinleşmesi”, Nejla Kurul’un “Kapitalizmin Son Krizi ve Eğitime Yansımaları”, Müslüm Kabadayı’nın “Eğitimde Kriz ve Müfredat Davası”, O. Can Ünver’in “OECD’nin PISA Araştırmasına İlişkin Bilgi Notu”, Kemal İnal’ın “12 Eylül ve Eğitim”, H. Serhan Sarıkaya’nın “Sanat, Eğitim ve Drama/Tiyatro” başlıklı yazılar ve T.W. Adorno ile yapılan söyleşi yer alıyor. Okurlarına, dördüncü ve beşinci sayıların eylül ayında birlikte yayımlanacağını bildiren dergi, üçüncü sayıda raporun evrimle ilgili bölümüne yer verdiklerini, dördüncü sayının raporun “yaratılışçılık ve evrimin kanıtları”, “insanın evrimi” ve “neden okullarımızda yaratılış ‘bilimi’ni öğretemeyiz?” başlıklı bölümlerini kapsayacağını belirtiyor. Bir sonraki sayının hediye kitabı Kemal İnal’ın “Modernizm ve Çocuk: Geleneksel, Modern ve Postmodern Çocuk İmgeleri” (Sobil Yayıncılık). Kitabın önsözünü Gündüz Vassaf yazmış. Sihirli Değnek’i takip eden okurlar daha önce eleştirel pedagoji alanında yayımlanan kitapların tanıtımlarına yer verdiğimizi anımsayacaklardır. Eleştirel pedagoji ile henüz tanışmamış okurlar için işte birkaç öneri: “Eğitim ve İktidar”, Michael W. Apple, Kalkedon Yayınları “Eleştriel Pedagoji ve Neoliberalizm”, Henry. A. Giroux, Kalkedon Yayınları “Eleştirel Pedagojinin Vaadi”, Henry. A. Giroux, Kalkedon Yayınları “Ezilenlerin Pedagojisi”, Paulo Freire, Ayrıntı Yayınları “OkuryazarlıkSözcükleri ve Dünyayı Okuma”, Donaldo Macedo, Paulo Freire, İmge Yayınları “Okulsuz Toplum”, İvan Illich, Oda Yay. Eleştirel pedagoji alanında yazılanları okumak, yaşanılanları bu çerçevede yeniden düşünmek ve yazıları ile dergiye katkı vererek var olanı dönüştürme çabasına katılmak isteyenler www.elestirelpedagoji.com sayfasına bakabilirler (iletişim: 0312215 29 64). Paydos Yayıncılık’ın eğitim setleri hakkında bilgi edinmek için de yayınevinin web sitesine bakabilirsiniz (www.paydosyayincilik.com). Birkaç hafta sonra 20092010 eğitimöğretim yılı planlama çalışmaları başlayacak. Sıklıkla duymaya alıştığımız ve alıştırıldığımız “–mış gibi söylemlerin”, eğitime gerçekten gönül vermiş eğitimcileri yeni öğretim döneminde o her yerden çok uzaktaki ve çok yakındaki kıyılara umutsuzca sürüklememesi, eleştirel pedagoji çalışmalarının var olanı dönüştürebilen düşünceler olduğunu fark ettirme itkisi vermesi dileğiyle... ? Nilay Yılmaz İstanbul Bilgi Üniversitesi İnönü Cad. No: 28 Kuştepe/ İstanbul Tel: 0216 381 17 50 www.nilayyilmaz.com sihirlidegnekcumhuriyet@gmail.com CUMHURİYET KİTAP SAYI 1015 SAYFA 25