Katalog

Türkçe Günlükleri M 16 Nisan Çarşamba imarlıkta kullanılan “mekân, mahal” gibi sözcükleri tam karşılayan Türkçe sözcük yok. Ceren Akyıldız bundan yakınmış mektubunda. Fransızca ve İngilizceden gelen kimi sözcükleri de geldiği dildeki gibi mi, kendi dilimize uydurarak mı yazacağımız konusunda kararlılığımız; bunlardan en çok kullanılan “cafe”yi “kafe”, restaurant”ı “restoran” diye yazacak cesaretimiz de yok. İtalyan “ristorante” diye yazıyor; ama biz “restoran” yazamıyoruz. İngilizce bilmiyor bellenmekten, cahil sanılmaktan korkuyoruz. Yemek yenen yerlere verdiğimiz adlar hep düşündürücü gelmiştir bana. En lüks yerlere, en yabancı yazılış ve söylenişiyle “restaurant”, biraz daha yerli olana, halkın, esnafın yemek yediği yerlere, yıllar önce dilimize girmiş İtalyanca sözcükle “lokanta” demişiz. İçlerinde en Türkçe olan sözcüğü, yoksullara parasız yemek dağıtılan yerlere saklamışız: “aşevi”. Sözcük Türkçeleşmeye başladıkça, ilettiği anlamda nitelik düşüyor; ya da tersi, nitelik yükseldikçe Türkçe azalıyor; yabancılaşma artıyor. İstanbul’da Anadolu yakasında, “E 5” diye bilinen otoyolun iki yanındaki iki semtin adları da ilginçtir. Yoksulca olan, “Yeni Sahra”dır; onun karşısında daha konforlu bir yaşam alanı olan ise “Sahrayıcedit”. Ne demek “sahrayı cedit”? “Yeni sahra” demek; “yeni sahra”nın Osmanlıcası… Yoksul ve düşkün olana Türkçe, zengin ve konforlu olana yabancı ad… Bu tutum, Türkçeye verdiğimiz (aslında vermediğimiz) önemi göstermekle kalmıyor, kendimizi ne kadar küçümsediğimizin de tanıtı bence. FEYZA HEPÇİLİNGİRLER “Noktacık”, Seza Kutlar Aksoy, Saadet Ceylan; Tudem “Obur Prenses”, Çiğdem Gündeş, Zeynep Zeycan Güleç; Tudem “Menekşeyi Kim Çaldı?”, Timuçin Özyürekli, Mert Bilek; Tudem “Kirli Benek”, Timuçin Özyürekli, Mert Bilek; Tudem “Zıpzıp Tavşan”, Tülin Ural, Doğan Pehlevan; Enkidu Şimdi daha büyücek çocuklarınkiler (aynı sırayla: yazar, resimleyen, yayınevi): “Benim Sevgili Genim”, Ülker Köksal, Cavit Yaren, Bilgi “Çuvaldiken Kasabası”, Ferda İzbudak Akıncı, Mert Bilek; Tudem “Sokak Haberleri”, Güldem Şahan, Bekir Gürgen; Tudem “Alagün Çocukları”, Nezihe Meriç, Derya Ülker, Çınar “Lastik Top”, Dinçer Sezgin, Mertcan Mertbilek; Tudem “Nal Sesleri”, Alper Akçam, Uğur Köse; Tudem “Korkak Oğlan”, Hamdullah Köseoğlu, Tufan Baltalar; Tudem “Doğa’nın Yayla Günlüğü”, Hüseyin Güney, Cavit Yaren, Bilgi “Altın Avcıları Plajda”, Miyase Sertbarut, Uğur Köse; Tudem “Zaman Torbası”, Mavisel Yener, Murat Sayın; Bilgi “Hoşça Kal Akdeniz”, Mustafa Asoğlu, Zeycan Zeynep Güleç, Tudem “Ezgi’nin Söyledikleri”, H. Hüseyin Yalvaç, Süleyman Bilgin; Sone “Aslı’yı Bekleyen Elma”, Aydın Balcı, Gökçe Süvari; Tudem “Yalnız Martı”, Hüseyin Güney, Cavit Yaren; Bilgi “Meraklı”, Nilay Yılmaz, Derya Ülker; Çınar “Küçük Tay”, Hamdullah Köseoğlu, Çınar “Çöl Çiçeği”, Hamdullah Köseoğlu, Uğur Köse; Tudem ve “İlköğretim Derslerinde Yaratıcı Drama Çalışmaları”, hazırlayanlar: Ali Kırkar, Nilay Yılmaz; Çınar Daha büyük çocuklar için yazılan kitaplara yer kalmadı. Onlar haftaya artık! ? www.feyzahepcilingirler.com [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi, Türk Dili Bölümü Çukursaray Binası Kat: 2 Barbaros Bulvarı34349 Yıldız / İst. la “öd+le” biçiminde oluşan sözcük, d y değişikliğiyle “öyle”, y ğ değişikliğiyle de “öğle” olmuş görünüyor. Sözlüklerimizde ve dilimizde “öğleyin, öğlen, öğlende” sözcüklerinin tümü var. Tümünü de rahatlıkla kullanabiliriz. Ali Püsküllüoğlu, “rafting” sözcüğünün İngilizcede “sal” anlamındaki “raft” sözcüğünden geldiğini belirtiyor; anlamını da “azgın ırmak sularında sal, kano, motorsuz tekne gibi araçlarla, kürek çekerek yol alma biçiminde yapılan spor” diye veriyor. Demek ki “rafting” sözcüğünün Türkçesi yok. Oysa bulunmalı; çünkü bu sporu yapmaya elverişli bölgelerimize (yerli yabancı) turist çekmek için uğraşanlar var. Zonguldak’tan dün döndüm ve Zonguldak Valisi Yavuz Erkmen’in bölgeyi, kömüre seçenek oluşturacak başka gelir kaynaklarıyla tanıştırmak için nasıl çalıştığını gördüm. Özellikle turizm alanında Zonguldak’ı öne çıkarma çabaları görülmeye değer. Orman köylülerini ormanı koruyarak köy turizmine yönlendirme çalışmaları mı dersiniz, dünyanın en büyük, en güzel mağaralarına sahip bölgeyi mağara turizmine açmak mı, yeşiliyle insanı coşturan bereketli doğanın akarsularını rafting sporu ile tanıştırma uğraşı mı, sayısız çeşitlilikte ağaç ve bitki türleriyle doğa müzesi oluşturma başarıları mı… Vali Yavuz Erkmen tümüyle tek tek ilgileniyor; yıllarca bu bölgede görev yapmanın avantajını kullanarak bölgeyi her bakımdan kalkındırmaya çalışıyor. Bu yüzden saygıyı da desteği de hak ediyor. 20 Nisan Pazar Ceren Akyıldız bir de Avrupa Yakası dizisinde “öğle vakti” yerine, “öğlende” denmesine takılmış. “Sabahta”, “akşamda” denmediği gibi, “öğlende” de denmemesi gerektiğini düşünüyor. Eski Türkçede, zaman, vakit anlamındaki “öd” sözcüğüyle araç eki “le”nin kalıplaşmasıy Yine 16 Nisan Çarşamba Çocuk bayramı şerefine çocuk kitaplarına eğildim bugün. Bana gelen / gönderilen çocuk kitaplarının çoğu TUDEM’in yayımladığı kitaplar. Önce en küçükler için olanlar (yazarın, sonra resimleyenin, en sonda da yayınevinin adı): 23 Nisan Çarşamba B U L M A C A Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru Serdar Koçak’ın Don Kişot Yayınları tarafından yayımlanan bir şiir kitabının adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse aynı şiir kitabından bir alıntı ortaya çıkacaktır. 1 K 2 C 3 K 4 I 5 E 6 G 7 A 8 I 9 G 10 C 11 B 12 C 13 K 14 C 15 C 16 C 17 A 18 K Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU Çelebi’nin bir şiir kitabı). 51 26 I. Baştan savma yazmak. 19 F 20 I 21 D 22 I 23 A 24 G 25 C 26 H 27 I 28 C 29 I 30 C 31 K 32 I 33 C 34 G 35 A 36 B 37 J 38 C 32 27 73 43 68 20 29 41 22 46 K 39 J 40 E 41 I 42 D 43 I 44 G 45 D 46 I 47 G 48 K 49 J. Şaşma ve korku anlatan bir ünlem. 50 K 51 H 52 E 53 G 54 G 55 G 56 K 57 B 58 A 59 C 72 37 60 39 K. “Kış İkindisinin Evinde” ve “Konuştuğumuz Gibi Uzaklara” adlı yapıtları da yaratan yazar. 60 J 61 F 62 G 63 D 64 F 65 G 66 D 67 K 68 I 69 G 70 G 71 E 72 J 73 I 74 F 75 B 76 A 77 C 78 K Tanımlar ve sözcükleriniz: A. İlk İslam halifesi Ebubekir’in unvanı. 78 18 50 13 49 48 25 16 30 10 12 33 14 F. Oğulcuk, embriyon (yalnız ünsüz harflerini yazacaksınız). 1 31 67 56 3 949. sayının çözümü: A. AYRIK, B. 35 7 76 17 58 23 B. Eski Yunan’da tanınmış ünlü masalcı. 15 2 59 38 28 77 D.”... umumiye” (Osmanlı dış borçlarının ve bunu yöneten idarenin adı). 61 19 74 64 G. Duygu Asena’nın bir romanı. 75 57 36 11 C. “Jamanak gazetesi çıktı mıydı / yaşlı kadınlarla sütyeşili martılar / hanendelere şiir yazan pek eski her kuşak / ve ... odunlukta tutsak” (Serdar Koçak’ın Pervazda adlı şiir yapıtından). 43 21 45 66 8 63 E. “... velakin” (ancak, bununla beraber). 47 44 62 9 54 24 70 NEYÇE, C. LEİPZİG, D. AGRARİZM, E. ROGER MOORE, F. IRİS MURDOCH, G. NUREYEV, H. TİGİ, I. ERİYİK, J. TS, K.İSMET ÖZEL, L. Ğ, M. İPSİZ. giriyoruz geceye tarihi tanık gösteriyoruz kimliğimiz geçersiz Prospero” SAYFA 39 Şiir: “ayrı mevsimlerde 53 6 34 55 69 65 5 52 71 40 H. “... Mani Padme Hum” (Asaf Halet CUMHURİYET KİTAP SAYI 950