Katalog

Bir yazarı yeniden keşfetmek: “Bir Kuramsal Okuma Denemesi” üzerine... “Cemil Süleyman’da da çatışmacı ve dışavurumcu bir zihnin estetiği var” ? Yıldız CIBIROĞLU 007'de Kitapyayınevi'nde basılan kitabınız, yorumlarınız, seçtiğiniz başat tema, yöntemi ve nesnelliği açısından örneklik edebilecek düzeyde bir inceleme kitabı. Ele aldığınız yazar Cemil Süleyman'ı okura tanıtır mısınız? Cemil Süleyman kimdir? Hak etmediği halde neden unutuldu? 18861940 yılları arasında yaşamış 'iç hastalıkları ve sinir hastalıkları uzmanı'. Aynı zamanda İkinci Meşrutiyet döneminin giderek ünlenen öykü ve roman yazarı. Gazete yazıları da var, ama ben öykü ve romanlarını inceledim. Fecri Âti'nin kurucu üyelerinden. Öykü derlemesi 'Timsâli Aşk' bu kütüphanenin yayınladığı ilk eser. Topluma dönük, savaşımcı bir yazar. Kurguları bu kimlikten besleniyor. Hümaniter duygu ve düşünceler öne çıkıyor. Geleneksellik ve yenilenme çatışmasında insanlık adına, kadın ve erkek adına gördüklerini, duyduklarını dile getiriyor. Bir yazısında diyor ki: 'Tanınmak ve unutulmamak için mutlaka sahnede görünmek lazım. Fakat ben bu gaye için emek sarf etmedim'. Cephede ve hastanede yaşamak ve yaşatmak için mücadele vermiş. Siyasi mücadele ve kavgadan yana değil. Milli Edebiyat akımının dışında kaldığı için geri planda görülmüş. Adına ve dönemine önem verilsin verilmesin, Dr. Cemil Süleyman Alyanakoğlu, bize ait bir değer. Korunması ve ileriye taşınması gerekir. YAZARI İNCELERKEN Nasıl bir yöntem seçtiniz? Bu yazarı incelerken kendinize seçtiğiniz başat tema nedir? Yazarın bir ayırıcı sanatsal özelliği var mıdır, nedir gibi sorulardan yola çıktım ve metinlerin estetik yapısını çözmeye çalıştım. Düşünceler zihninde nasıl oluşuyor, birbirine nasıl geçiyor, yazar eserini nasıl yaratıyor gibi sorulara yanıt aradım. Dışavurumculuk akımıyla feminist eleştiri kuramı ilişkisi metinlerde kendiliğinden sağlanıyordu. Şimdi Fransa'da gündemde olan bir ele alış biçimi var: Buna somut bir örnek vereyim: Ulusal Sanat Tarihi Enstitüsü'nün Mayıs 2007'de gerçekleştirdiği kolokyumun konusu “Bozma, Yaratma, Ritim Ekspresyonizm, Çatışmanın Estetiği” adını taşıyordu. Fransa'da ele alınan edebiyat konularından biri çatışmanın estetiği ve dışavurumculuk. Bugün bu başlığın 2003 yılında yapmış olduğum çalışmayı toparladığını gördüm. Cemil Süleyman'da da çatışmacı ve dışavurumcu bir zihnin estetiği var. Dışavurumculuk Avrupa'da 19051920 arasında yaratılan eserlerde daha çok ortaya çıkıyor. Cemil Süleyman da maddileşen hayatta toplum ahlakına, savaşların yıkımlaSAYFA 8 2 lumdan yana olmarına, ekonomik denBerkiz Berksoy, Cemil Süleyman'la ilgili tezini, Yeditepe sını savunuyor, bugesizliklere, değer ve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve nun tartışmasını yakurumlara tepki yöpıyor. Birçok hikânelten, insanın geleEdebiyatı Bölümü'nde 25 Haziran 2003'te yüksek lisans yede dayanışmaceğini dert edinen derecesi için savundu. Tez kitaplaştı. Berkiz Berksoy dan, kardeşlikten bir sanatçı zihniyetihalen Strasbourg 2, Marc Bloch Üniversitesi, Genel ve yana. Hor görülen, ne sahip. Özellikle Karşılaştırmalı Fransız Edebiyatı Bölümü doktora ezilen, acı çeken bir arada yaşayan kaöğrencisi. Ahmet Hamdi Tanpınar'da “Eleştirinin kadına, insanlığa dın ve erkeğin ilişkiPoetikası” adlı çalışmasını sürdürüyor. Berksoy'la “Cemil eğiliyor. Sorunsala lerinde var olan, süSüleyman, Bir Kuramsal Okuma Denemesi”ni konuştuk. toplum içinden baren biçime tepki dukıyor. Ancak bireyuyor. Zihninde ideyin gerçekliğe el atal olanı yaratıyor ve masına karşı koyzihninde yarattığını madan yapıyor budışarda arıyor. nu. Günümüz oku Cemil Süleyman yucusunun gözünmodernliği temsil de bir Fecri Âti yaediyor ve yaşadığı zarı olması, kendintoplumun modernden sonra gelen leşmesini istiyor. toplumcu gerçekçi Onun için aydınlanyazarları anımsatmacı diyebilir miyiz? masına engel değil. İlerleyen özgürBunun yanıtını bir lüğün ve modernliparça da eğitimini ğin gereği olarak döve mücadelelerini neme tepki duyuyor. anlatarak vereyim. Fecri Âti bildirisinBeyrut Amerikan de halk sözcüğü geTıp Üniversitesi çer ve edebiyatın hazırlık sınıfında halk için önemi vurokuyor (1905). Dagulanır. Dilin, edebiha sonra İstanbul yatın, edebi ve topKadırga Mektebi lumsal ilimlerin geTıbbiye'ye giriyor lişmesine hizmet (1906) ve 1911'de edeceği düşüncesi ve sinir ve iç hastalıkdüşüncelerin çatışları diplomasını alımasının hakikati oryor. Balkan Savaştaya çıkaracağı görüları’na Yanya ve şü vardır. Bu noktaBulgar cephelerinlar o yıllarda Avrude 'karantina idarepa'da yaygınlaşan leri' görevinde budışavurumculuk akılunarak katılıyor. I. mıyla örtüşüyor. SaDünya Savaşı'nda nat ve edebiyattaki ise (19141917) 2., bu yenilenme hare4. ve Şark Ordulaketine Fecri Âticilerının hizmetindeyrin ilgisiz kaldığını ken Şam, Riyad, düşünmek zor. Amman, Batum'da Neden 'ben'? mücadele ediyor. Çünkü Fecri 1918'de Demir SaÂtici. Fecri Âti'nin lîb Nişanı'na layık ayırt edici düşüncesi da da öyle, her dışavurumcu sanatçı da görülüyor. Cemil Süleyman ihtiyat ta“Sanat şahsi ve muhteremdir” olduğu ötekinden bağımsızdır. Fecri Âti sabip yüzbaşıyken Harp Madalyası alıiçin. O dönemde artık güzellik geçerli natçısı dışgerçekliği, duyarlığına nasıl yor. Böylece Osmanlı İmparatorludeğil, güç ve para için savaş egemen. uyuyorsa öyle canlandırır. İmgeye döğu'nun çeşitli yerlerinde savaşların Bireye dönük bir sanat anlayışıyla bu nüştürerek dışa vurur. Cemil Süleyman içinde mücadele ettiğine tanık oluyogerçeğe karşı koyuyorlar. Okura burada zihninde canlandırdığı kadın imgeruz. Terhis olduktan sonra hekim olada bir hatırlatma yapayım: Fecri Âti sini dışardaki kadına giydiriyor. Çarpırak hayatını sürdürüyor. 19191922 Edebiyatı dönemi 20 Mart 19091912 tıyor. Cemil Süleyman'da yeni bir kaarası Antalya Hastanesi 2. Hekimi, Ansonlarıdır. Bana göre bu edebiyat dödın imgesi yaratmak, yazdığı hikâyede talya İstihbarat Müdürü, Antalya Merneminin sanat görüşü uluslar tarihinaşkı seçkin tabakadan halka indirmek kez Hükümet Tabibi, Antalya Sıhhiyye den ve coğrafyasından bağımsız bir sagibi sanatçıya özgü tutumlar dışavuMüdür olarak görevlerde yapıyor. nat biçimini kabul eder. Dünyanın ve rumcudur. 19231927 tarihlerinde Çanakkale ve değerlerin karşısında duyulan huzurSamsun Sıhhiyye Müdürü, 1928'de Susuzlukta geçerli olan öznelliktir; ben'in CEMİL SÜLEYMAN'IN riye, Şam Elektrik ve Tramvay Şirketi üstünlüğüdür. İnsana indirgeyerek anHALKÇI TAVRI doktoru, 1929'da Antakya'da Verem lamaya çalıştım: Bu tavır benim için dı Cemil Süleyman'ın halkçı bir tavrı Mütehassısı. Ayrıca onun “Tedavi şavurumculuğun özelliklerini karşılada var mı? Konferansları”nın basılmış kitapçığınmakta. Evrene özgü insan duruşudur. Evet, halkçı bir yanı var diyebiliriz. dan bir örnek var. Verem mütehassısı Sanatçının içgörüsü dışta görülenden “İnhizam” adlı romanda sanatın topolarak 1931'de Halep'teyken basılmış. bütünüyle bağımsızdır. DışavurumcuCUMHURİYET KİTAP SAYI ? 925