Katalog

O K U R L A R A Oya Baydar, yeni romanı “Kayıp Söz” ile karşıladı yeni yayın dönemini ve TÜYAP 26. İstanbul Kitap Fuarı'nı. İki önceki romanı “Sıcak Külleri Kaldı”da ve bir önceki romanı “Erguvan Kapısı”nda, toplumsalsiyasal ortamdaki insanları anlatan Baydar, yine şiddetin ana tema olduğu bir roman çıkarmış ortaya. Önümüzdeki günlerde bir hayli tartışılacağını düşündüğümüz yeni romanı 'Kayıp Söz' üzerine konuştuk Oya Baydar'la. Prof. Dr. Emre Kongar büyük fırtınalar yaratan kitabı 'Tarihimizle Yüzleşmek'ten sonra bu kez de 'Demokrasimizle Yüzleşmek' ile çıktı okurlarının karşısına. Kitabın çıkışıyla kapış kapış satılması bir oldu. Kısa sürede on baskıyı aşan kitap üzerine konuştuk Emre Kongar'la. Deniz Kavukçuoğlu 'Canım Acıyor Baba'dan sonra yeni bir öykü kitabıyla geldi karşımıza. Etkileyici bir gözlem gücü, unutulmaz bir duyarlığı var Kavukçuoğlu'nun. Söyleşimizde kitabına ilişkin yeni kapılar açtı bize. Alemdar kurtarma gemisini, Milli Mücadele'ye katılmak üzere, işgal altındaki İstanbul'dan kaçıran kahramanların öyküsünü anlatıyor Osman Çağlar. Her satırında bu toprakların ve bu denizlerin ruhunu soluyacağınız romanı üzerine konuştuk Çağlar'la. Bol kitaplı günler… TURHAN GÜNAY eposta: cumkitap@cumhuriyet.com.tr turhangunay@cumhuriyet.com.tr B u türden pek çok belge yeniden dolaşıma sokuluyor artık, olanak doğsa, iki kataloğu, sınırlı sayıda basıp yayına hazırlamak isterdim. 1868 yılının Ocak ayında Paris'te basılan Collection de Tableaux de Son Excellence KhalilBey başlıklı, önsözünü Théophile Gautier'nin kaleme aldığı müzayede kataloğunun tıpkıbasımın başına, bugün, Francis Haskell'in Past and Present in Art and Taste (1987, Yale) kitabında yer alan “Ondokuzuncu Yüzyıl Paris'inde Bir Türk ve Tabloları” incelemesini yerleştirmek gerekir. Bir de, o metni önceleyen bir başka incelemeyi: Roderic H. Davison'ın “Osmanlı Devlet Adamı ve Diplomatı Halil Şerif Paşa”yı (1981). Tıpkıbasımın ardından da, izin olursa benim kaleme alacağım bir sonsöze yer verilebilir: “O gün bugün Halil Şerif”. Bu kataloğu yüz kırk yıl sonra yeniden dolaşıma sokmanın bir anlamı, işlevi olabilir mi? Bana kalırsa, birkaç temel sorunun etrafında, şüphesiz spekülatif düzlemde, soruşturma yürütülmesi sağlanabilir katalogla. Haskell, Halil Bey koleksiyonunun ondokuzuncu yüzyılın en güçlü kişisel koleksiyonu olduğunu vurgular: Nasıl olmuştur da, bir yabancı, bir Türk, bir Müslüman bugün Louvre'da, Orsay Müzesi’nde sergilenen yapıtların önemini günü gününe değerlendirebilmiştir? Haskell; Batılıların, karşılarında yüksek düzeyde modern bir adam olduğunu (Courbet dışında!) anlayamayacak durumda olduklarını belirtir. Anekdot müthiştir: 1877'de, ölümünden az önce, yeniden Paris'e büyükelçi olarak gönderildiğinde, Fransa Cumhurbaşkanı’na takdimi esnasında Başkan ona sorar: “Ne dersiniz Sayın Büyükelçi, bizim buraları sizin oralara pek benzemiyor değil mi?”. Halil Şerif Paşa'nın yanıtını bugün kim verebilir bilemiyorum: “Hiç de öyle değil sayın Başkan: Biz Enis BATUR Pervasız Pertavsız İki eski katalog ler de sizler kadar geri kalmış durumdayız”. Ama kataloğun asıl düşündürücü yanı, Halil Şerif Paşa'yla aynı tarihlerde Paris'te resim öğrenimi görmüş Şeker Ahmet Paşa'nın, yurda dönüşünde Saray'a Fransa'dan aldırttığı tablolar gözönüne alındığında çıkacaktır: Bir tane olsun başyapıt yer alamaz mıydı aralarında?! Üçüncü soruyu onca yıl önce Haskell getirip koymuş: Günümüzde zengin Batılıların çoğu zengin Müslümanlarla aynı tabloları satın alıyor neden? Nedenini bilmiyorum da, şunu merak ediyorum: Dev servetleriyle listelerde boygösteren tek bir zenginimiz Türkiye'ye bir Matisse, bir Picasso, bir Rothko, bir Beuys getiremez miydi? * İkinci katalog, 1893'te İstanbul'da, Sultan Hamamı caddesinde mukim Bağdatlıyan Tipografik ve Litografik Matbaası’nda basılmış: Catalogue de la Bibliothèque de feu Ahmet Vefyk Pacha. O yılın 18 Temmuz günü, ölümünden tam iki yıl sonra, Ahmet Vefik Paşa'nın benzersiz kütüphanesinin satış müzayedesi için hazırlanan katalog oldukça profesyonel biçimde kotarılmış. Türkçe, Arapça, Farsça, Fransızca, İngilizce, Grekçe ve Latince, Romanca ve Rusça kitaplar konu başlıklarına göre tasnif edilirken, fiziksel özellikleri ayrıntılı biçimde vurgulanmış. Kütüphane kataloğunda yer alan 3851 kalem arasında çok sayıda elyazması, XVI.XVII. yüzyıl baskısı kitaplar, çoğu yüksek zanaat ürünü ciltler bulunduğu anlaşılıyor. Bu kataloğun girişine, iki sıradışı ansiklopedi maddesini koymayı düşünürdüm: Ahmet Hamdi Tanpınar'ın ve Ömer Faruk Akün'ün dopdolu metinlerini. Kataloğun sonuna Zafer Toprak'tan bir değerlendirme yazısı ister, en sona elimden çıkacak bir portre denemesi koyardım. Orada, neden Ahmet Vefik Paşa'nın “ne taşınır, ne de kullanılır, binek taşı büyüklükte bir pırlanta” olduğu yollu yargıyı benimsemediğimi anlatırdım. Bu kataloğu yayımlamak, bir Ondokuzuncu Yüzyıl Osmanlı aydınının, şüphesiz sıradan bir örnek olarak görülemeyecek Ahmet Vefik Paşa'nın üzerinde kitapkütüphane bağlamında önemli bir denektaşı sunma anlamını taşıyacaktır. Tipik, benzerine sık rastlanacak bir kütüphane sayılamazdı onunkisi: Böylesine Türk, böylesine kozmopolit, çünkü hem Doğulu hem Batılı kaç aydın çıkarabiliriz o dönemden? Şefik Atabey'den günümüze, sıkı kitap koleksiyoncularımız var. Ali Emirî'den günümüze bambaşka bir damar çizilmiş. Ahmet Vefik Paşa'nın kütüphanesini onlarla değil de, şimdiki zaman aydınlarınınkilerle kıyaslamak en doğrusu. ? İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk? Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız ? Yayın Yönetmeni: Turhan Günay ? Sorumlu Müdür: Güray Öz ? Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı ? Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. ?İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişliİstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 ? Baskı: İhlas Gazetecilik A.Ş. 29 Ekim Cad. No: 23 Yenibosna İstanbul Tel:0 (212 454 30 00 ? Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden / Reklam Müdürü: Eylem Çevik? Tel: 0 (212) 251 98 74 75 0 (212) 343 72 74 ?Yerel süreli yayın ? Cumhuriyet Gazetesinin ücretsiz ekidir. CUMHURİYET KİTAP SAYI 924 SAYFA 3