Katalog

? Kısa bir süre sonra bu bilgi herkes ile paylaşılacaktır; herkes için sorgulama olanağı açılacaktır. Ancak gerek sözlü anlaşma, gerekse yazılımın prensiplerine göre, bilişim ağında bütün olarak hiçbir şiire ulaşılamayacaktır. Zaten yazılım, kendi oluşturduğu tablo içlerinde yazım kurallarına uymamaktadır. Tablo: 3 Ruhi Su, Nâzım Hikmet'in şiirlerini bestelerken, bazı şiirlerinin kimi dizelerinde doğal bir müzikalite bulduğundan dolayı, o dizeleri okuyarak seslendirir. Çünkü Ruhi Su, o dizelerin doğallığından daha iyi bir müzikaliteye ulaşılamayacağına inanmaktadır. Nâzım Hikmet, “Hele Türkçe'deki 'R' yok mu? Bu bir tekerlek gibidir. En uzun ve ağır cümlelerin altına girerek onları, herhalde İstanbul tramvaylarından çok daha fazla bir süratle yürütür.”, “Eleştiri dinlerim ama virgülümü vermem.”, “Öyle yazmalı ki, şiirden bir tek virgül atılınca, her şey yıkılsın.” diyordu. Dilimizde noktalama imlerinin anlama olan katkısı özel önem taşır. Noktalama imi ve rakamların toplam sayısı 64598, farklı im sayısı 27. Bu imlerin ayrı ayrı toplamları ve kendi içindeki yüzdeleri gibi bilgiler de var; ancak yer sorunu olabilir diye im tablosunu buraya taşımıyorum. Onun yerine harflerin genel sayılarını alıyorum buraya ama bunlarla sınırlı değil. Çok sayıda farklı özellik içeren çeşitli tablo var; onlardan, başka yazılarda söz etme olanağı doğacaktır sanıyorum. Tablo: 1 ŞİİR VE SÖZCÜK SAYISI Toplam şiir sayısına gelelim: (Memleketimden İnsan Manzaraları; kitap adı, Birinci Kitap, İkinci Kitap, Üçüncü Kitap, Dördüncü Kitap, Beşinci Kitap olmak üzere altı şiir olarak sayılırsa) kitap adları da dahil Nâzım Hikmet'in toplam şiir sayısı 787'dir. Toplam dize sayısı 47202 demiştik. Farklı dize sayısı ise 43195. Nâzım Hikmet, toplam 1419 farklı dizeyi, toplam 4007 defa yineliyor. Yani Nâzım Hikmet, dize toplamının, yüzde 0.085'ini yinelemiş. Örneğin Tablo:2'de görüldüğü gibi “Yaşamak ne güzel şey” dizesi, kitabın tümünde, iki farklı şiirde kendisinden başka dört defa yineleniyor. Nâzım Hikmet'in genel olarak dize kurma ortalaması 3.90/sözcük. Bütün şiirlerindeki dağarcık yüzdesi ise: 21.22 (Farklı Sözcük Sayısının Toplam Sözcük Sayısına oranı). Tablo: 4 Tablo: 2 SÖZCÜK VE HECE SAYISI Buraya taşıdığım tüm veriler Nâzım Hikmet'in 'Bütün Şiirleri' kitabı kapsamındadır. Bu veriler her kitap için ayrı ayrı çıkarıldığı gibi, her şiir için de ayrı ayrı dosyalanıyor; örneğin “Taranta Babu'ya Birinci Mektup” adlı şiirin toplam sözcük ve farklı sözcük sayıları da ayrı ayrı çıkarılmakta ve dosyalanmaktadır; sözcük türleri de dahil. Yazılım sözcük türleri bilgisini hazırlamak için, daha önce bilişim ortamına aktarılmış olarak verilen Türk Dil Kurumu 2005 'Türkçe Sözlük'ten yararlanıyor. Kitap kapsamındaki toplam sözcük, farklı sözcük, toplam hece ve farklı hece sayılarını buraya alt alta alalım. Bu bilgi, aynı zamanda hem yazılımın hem de incelenen olan dosyanın güvenilirlik testi açısından önemlidir. Tablo: 5'te 'T. Sözcük' ve 'T. Hece' dikey toplamlarının 'Bütün Şiirleri'ndeki toplam ile aynı olması gerekir. 'F. Sözcük' ve 'F. Hece' toplamları dikey olarak tutmayacaktır çünkü, farklı kitaplarda çok sayıda aynı sözcük ve aynı hece vardır: Tablo: 5 Toplam sözcük sayısına göre: Açık hece ile biten sözcük sayısı 85804, kapalı hece ile biten sözcük sayısı ise 98461. Farklı sözcük sayısına göre: Açık hece ile biten sözcük sayısı 17973, kapalı hece ile biten sözcük sayısı ise 21127. Toplam hece sayısı: 467685. Farklı hece sayısı: 2598. Hasan Ali Toptaş, kendisiyle yapılan bir söyleşide (H. Gösteri, Ekim 2005: Yelda Dönmez), “Bir cümleyi yazdığımda, buradaki kelimelerin kaçı kapalı heceyle kaçı açık heceyle bitiyor, sert sesli harfler aynı köşeye mi yığıldı, toplam seste bir hece eksik mi, fazla mı diye o cümlenin başında oyalandıkça oyalanıyorum sözgelimi.” diyordu... Dize içinde en çok kullanılan, birden fazla harfe göre, ünlü uyumu (ses veya harf eşitliği) olan dize sayısı 11929. Dize içinde en çok kullanılan, birden fazla harfe göre, ünsüz uyumu (ses veya harf eşitliği) olan dize sayısı ise 21545. Dize içinde, ünlü ve ünsüz, en çok kullanılan birden fazla harfe göre uyumlu (ses veya harf eşitsizliği) olmayan dize sayısı: 47202 (11929 + 21545)= 13728. Bunların dışında Nâzım Hikmet bilindiği gibi uyakların bütün olanaklarından ve türlerinden yararlanır. Yazılım uyaklar konusunda da incelemeciye veri hazırlamaktadır. Uyaklar konusundaki işlemler şiir bazında yapılmaktadır; örnek: (Sf.: 1609) SAYFA 8 Bu yazılım düzyazı metinlere de uygulanabilmektedir. Son olarak 'Bütün Şiirleri' kapsamında en çok kullanılan, yani kullanım sıklığına göre, kullanım sıklıklarıyla birlikte ilk 10 sözcük ve ilk 10 heceyi yazıyorum: İlk 10 sözcük: BİR: 6219, VE: 4008, GİBİ: 1854, BU: 1720, DE: 1181, NE: 1162, BEN: 841, O: 749, Kİ: 719, DA: 705. İlk 10 hece: LA: 10600, DE: 9168, LE: 9128, DA: 7740, KA: 7130, BİR: 6922, YA: 6652, A: 6403, Dİ: 6087, Rİ: 5339. Ağustos 2007. ? (www.necmiselamet.name.tr) Nâzım Hikmet Bütün Şiirleri/Yapı Kredi Yayınları/ Nisan,2007/2080 s. CUMHURİYET KİTAP SAYI 922