Katalog

? nin imi değildir, bir tarihsel dönemin ve gesi üçlü yıldızın motor kapağı üstünden çalınması onu perişan eder, kişilisürecin de iletişim ve kültür simgesidir ğinin simgesi yitmiştir: aynı zamanda. “Olmadı bu iş. İyi hesap edemedik. “Bayram'ın elinde yarısı boş bir bant Doldursaydın ya sen de pis herif herkaseti: Solmaz karısına inat, git doldurt kesler gibi Kapıkule'den çıkar çıkmaz! şu Emel Sayın'ı. Ama başta hep ‘FikriKarbüratörü tıkamayım derken yıldızmin İnce Gülü’ kalmalı haa! Aman ona dan oldun. Yıldız derken, bu gidişle, bir şey yapmasınlar. Aman yanılıp siliyakıp çık canım motoru da gör gününü. vermesinler. Ne Balkız bu şarkısız olur, Bak o zaman ben de seni nasıl yakıyone bu şarkı Balkız'sız…” (S. 54) rum cayır cayır, dürzünün Bayram'ı! Balkız'ın yol boyu tozlanmayla başlaAsarım be seni!..” (S. 58) yıp, bir çizikle, bir göçükle, yıldızının Yol boyu Mercedes yaralanıp bereleçalınmasıyla süren ve sonunda hendeğe nip incindikçe, onun kendi geçmişindeyuvarlanmasıyla noktalanan hırpalanki aşağılanmalar, horlanmalar yinelenima, zedelenme izleği gibi, fikrimin ince yor. Ama bu kez, Mercedes onun kişiligülü imgesi de roman boyunca bütünği olduğu için, horlayan, inciten de asleyici süreğen izleklerden biridir. “Banlında hiç değer vermediği kendisi. dı başa alır” Bayram hep yol boyu. 75. Romanda işlenen izleklerden birini sayfada bu imgeyle ilgili bir açıklama da oluşturan Almanya'daki yabancılık da var: aslında, bir Mercedes uğruna ödenen “Teybin düğmesine basıyor. Bandı bedelin, yabancı kavramı altında horbaşa alıyor: lanma ve ezilme olduğunu ifade eder. ‘Fikrimin ince gülü / Kalbimin şen İncitilmenin, horlanmanın, yıldırılmabülbülü...’ nın sınırlara bağlı olmadığının bilincindiye başlıyor bir Vedia Rıza. Otuz yıl de değildir Bayram. Memleketinde horöncelerinin ağır akışını sürükleyip getilanmayacağı kanısındadır, geçmişini sirerek. Bir Columbia plağın cızırtısını lip atar böyle düşünürkapsayan stereo teyp, Bayken. Memleketini bırakıp ram'ın ille de bu 74 model gitmesinin nedeninden Mercedes'le yan yana, başAdalet Ağaoğlu, habersizdir. Memleket başa getirmek istediği şarBayram'ı onun yollarında önüne çıkan kıyı yeniden çalıyor. BayBalkız'ı Mercedes bir yabancı arabayı horlaram bu şarkıyı kaç yıl, nerması da bu bilinçsizliğin de duysa, gözlerinin önüne ile çok boyutlu ya da çok katdışavurumudur. bir kadından çok, üstü ki“Polise kâğıtlarını uzatreçli toza bulanmış mavi manlı bir yolcutı: bir Ford gelmiştir. Yeniluğa çıkarıyor. Bu Şimci ağzına sıçacağım yetmeliğinde Kezban, arayolculukta görüişte senin! İşte suyun ısında bir, bu Ford'un yerini nen en üst katdı, götüboklu! İşte gör, aldı; onu geri iter oldu. man, özellikle sınasıl sayıyor trafikçileriBelki daha sonraları da. nırdan girmesinmiz, polislerimiz beni. Birkaç kez. Ama her sefeden sonra, BallıNasıl bey gibi tutuyorlar. rinde şarkının çağrıştırdığı hisar'a hedefleBen kendi memleketimiki şeyden ilki, Ford, tozlanen yolculuktur. deyim. Sen neredesin rından silkelenip öne çıkAma bu görünen ulan dürzü? Yabancısın, tı.” katman bile, öyle yabancı! Ausländer! YaBu yolculuğun, daha altbancı nedir, yabancı dedisıradan ve tek taki, ama üst katmanın ğin nasıl yıldırılır, yılar; boyut değildir. aralıklarından yine somut ben bilmem de kim bilir olarak görünen katmanı, Bu yolculuk aynı ibne?” (S. 82) Bayram'ın ta çocukluğuna, zamanda 1974 Bey gibi tutulmayacağıilkgençliğine ve gençliğine modeli Mercedes nı, düş kırıklığı yaşayacadek uzanan geçmişine yolile o dönemin ğını söylemeye gerek yok. culuktur. Türkiyesi’nde, siDaha derindeki kat“Şimdi, bu Mercedes'le yasal, toplumsal, manda ise, Türkiye topluHavsa'nın içinden geçen ekonomik ve munun kimliği çizilmekhangisi acaba? Diyarbakırkültürel bir haritedir. Bayram, bir yerde, Siirt İlleri Sıkıyönetim Kota çıkarır. Demokrat Parti ile başlamutanlığı emrindeki er yan süreçte, toplumsal ve Bayram Ünal mı? BMW siyasal kimliğin bir imi, fabrikalarının tekerlek tasimgesi olarak da görülebilir. Bu, gerkıcısı Bayram Ünal mı? Yoksa bu, Ballıçekçi ve gözlemci bir betimlemeyle dohisar'ın, Ballıhisarlıdan çok küfür yelaylı çizilen bir toplumsal kimliktir. miş, onları ardından kendine çok gülGerçekçi betimlerde Türkiye'nin yerledürmüş Bayram'ı mı? Atlarını bile çaşim coğrafyasındaki değişimler dile gebucak gözden çıkardılar onlar, hey Baylirken, bu değişimlerin aslında Bayram. Atları gözden çıkarması kolay! ram'ın kendindeki değişim yanılgısına Gelin de, beğenmediğiniz, alaya aldığıbenzer, ancak tüketime yönelik bir denız bu Bayram gibi, atların yerine bir ğişim olduğu da sürekli olarak sezdiritaksi koyun bakalım…” (S. 6465) lir. Tüketimin öne çıktığı sistem, özelBayram henüz toplumun at evresinlikle kendi üretmeyen bir toplumda siden araba evresine geçtiğini bile yansıyasal baskıyla iç içedir. Bu baskı karşıtamaz yol boyunca kafasında. Ne ki, bu sında üç maymunu oynamak da, tıpkı garip bir yolculuktur, hep hedeflenen er Bayram'ın işkence görenler karşısınBallıhisar gösterisine odaklanmanın da yaptığı gibi, bu toplumun kimliğinin çağrışımlarıdır. Böylece, aslında arabaayrılmaz bir parçası olmuştur. Anıştırsızlıktan arabalılığa dönüşmekten başka malarda zaman zaman Bayram'da vicbir şey değildir. Bu dönüşmek, kimlik dan gibi bir şey görünür gibi olsa da, ve kişilik düzeyinde yerinde saymaktır. bu derhal sindirilir, belirginleşemez. Arabasız Bayram kendisini kişiliksiz alZaten Almanya'ya gelişi de, İbrahim'i gılarken, Mercedes'li Bayram'ın yine çürük yazdırıp, onun sırasını kaparak kendi özgün bir kişiliği yoktur. Merceolmamış mıydı? (Bak. s. 234, 236) des, onun kişilik yanılgısından başka Bayram, benliğini bulmuş değil ki, bir şey değildir. Bayram, Balkız ile söybüyük siyasal çalkantıların belirlediği lenilerinde bunu çarpıcı biçimde ifade tarihsel bir dönemde onun toplumsal eder yer yer. Mercedes'in belirgin simKİTAP SAYI 922 ? SAYFA 27 CUMHURİYET