Katalog

Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi ‘Bu ansiklopedide kütüphane var’ İhsan Işık’ın, 26 yıllık biyografi yazarlığının ve titiz araştırmasının ve "Ülkemize, kültürümüze hizmet etmiş ne kadar yazar varsa hepsini tanıtmayı kendime görev bildim" anlayışının sonucu olan, 10.366 edebiyat ve kültür adamının yaşamöyküsünü‚ yapıtlarını, yapıtlarından örnekleri, haklarında yazılanları ansiklopedik bir bütünlük içerisinde veren Türkiye Yazarlar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi her evde bulunması gereken bir kültür hazinesi. met Hamdi Tanpınar, Nihat Sami Banarlı, Agâh Sırrı Levend, Hıfzı Tevfik Gönensay, Ahmet Kabaklı, Seyit Kemal Karaalioğlu, Vasfi Mahir Kocatürk, Rauf Mutluay, Orhan Ural, Cevdet Kudret, Tahir Alangu, Olcay Önertoy, Ferit Öngören, Mahir Ünlü/Ömer Şükran Kurdakul, Ahmet Oktay, Atilla Özkırımlı gibi kültür adamlarımızın edebiyat tarihleri vardır. Atilla Özkırımlı’nın "Türk Edebiyatı Ansiklopedisi" alanında tek örnektir. Behçet Necatigil’in, Şükran Kurdakul’un, YKY’nin, Aziz Çalışlar’ın, Seyit Kemal Karaalioğlu’nun, İhsan Işık’ın yazar sözlükleri, geçtiğimiz dönemlerdeki bilgi kaynaklarımız olarak dünden bugüne gelen edebiyatımızı yarınlara taşıma amacına hizmet ettiler. Internet’te buların herhangi biri var mı? Bunlar olmadan kültür ve edebiyat tarihimizin dünü hakkında bir düşünce edinmenin olanağı var mı? Zaman alıcı, yoğun emek ve sabır isteyen biyografi yazıcılığı olmadan kültürel birikimimizi anlayabilir miyiz? İhsan Işık’ın bu bilinçle, sabırla ve uzun yıllarını vererek hazırladığı, içerdiği değer birikimi, zenginliği, nesnelliği ile bir başyapıt olmayı hak eden Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, bir yandan "emeğin en yüce değer" olduğunu kanıtlarken, bir yandan da kültür ve edebiyat hazinemizin tarihsel dökümünü başarıyla ortaya koyuyor. 19. yüzyıldan başlayarak günümüze kadarki edebiyat ve sosyal bilimler alanında yapıt veren Türk edebiyatçılarını ve kültür adamlarını kapsayan bu çalışma, aynı zamanda küresel ideolojinin kıskacındaki ulusal birikimimizi sergileyerek yanlış algılanmalara da dur diyor. adıyla genişletti. 2001’de 3218 yazarın yaşamöyküsünü içeren Türkiye Yazarlar Sözlüğü’nü (2002 basımında 3288 yazar) çıkardı. İhsan Işık, bu çalışmasını genişletti ve ansiklopediye dönüştürerek 2004’te, 2221 sayfadan oluşan 3 Ciltlik, 5786 edebiyatçı ve bilim adamının yaşamöyküsünün yer aldığı Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi’ni yayımladı. Bu ansiklopedi, yaşamöykü alanında dönemin en geniş içerikli yapıtı oldu. Daha önce bin kadar edebiyatçının yer aldığı sözlüklerden sonra toplumbilimci, dilbilimci, siyasetbilimci, halkbilimci, felsefeci, tarihçi, dinbilimci yazarları da içeren ve kültürümüzün önemli bir kaynak yapıtı haline gelen Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi geniş ilgi gördü. (Işık’ın, CD ile birlikte sunulan Encyclopedia of Turkish Authors adıyla İngilizce yayımlanan ansiklopedisinde ise 2023 Türk yazarı yer alıyor ve 2000 fotoğraf var.) İhsan Işık, şimdi de Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi ile kültürümüzü zenginleştiriyor. "Ortaöğretimden yükseköğretime kadar herkesin edebiyatımızla ilgili bilgilere ulaşmasını sağlamaya çalıştım" diyen İhsan Işık, Türk edebiyatı ve kültür hayatının sicil defteri olan yeni çalışması Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi ile ilgili olarak bir söyleşisinde şunları söylüyor: "Günümüzde ‘Sözlük’ veya ‘Ansiklopedi’ adı verilen eserler arasında belli bir açıklıkta fark gözetilmediğini, içerikleri birbirine benzer yayınlara ‘Sözlük’ ya da ‘Ansiklopedi’ ismi verildiğini görüyoruz. Bazılarında hem sözlük hem ansiklopedi adının birlikte kullanıldığını da biliyoruz. Ben niye isim değişikliği yaptım? Bir kere elimizdeki yayın, bir öncekinden daha geniş bilgileri içermiş, yeni bölümlerle zenginleştirilerek ‘Sözlük’ olarak tanımlanamayacak bir muhteva genişliğine kavuşmuştur. Daha önce kimlik ve çalışma hayatı hakkında bilgilerin yer aldığı çok sayıda maddede edebi kişilik ve yayın hayatı bilgileri eklenerek ortaya yepyeni ve daha geniş biyografiler çıkmıştır. Bu maddeler, yazarların edebî kişiliklerinin değerlendirilmesi, eleştirmenlerin haklarındaki görüşleri, kaynakçaların eklenmesi bakımından daha da zenginleştirilmiştir. Bilgiler sözlük tanımına sığmayacak ölçüde genişledi, güncellendi ve sözlüklerde rastlanmayacak derecede ayrıntılı bibliyografya bilgileri eklendi. Bu olgu, ‘sözlük’ten daha çok ‘ansiklopedi’ tanımına uygun düşmektedir." Siyasetin belirleyici olduğu, sansürün ve otosansürün muhalif yazar ve yapıtlara yer vermediği, onları yok saydığı yakın tarihin engellemelerinden kurtularak gerçekleştirilen "Ansiklopedi", yüzlerce unutulmuş yazarı gün ışığına çıkaran özelliğiyle dikkat çekiyor. Ansiklopedide sayısı 10.366 olan edebiyatın çeşitli alanlarında ürün veren edebiyatçılar ile kültür ve bilim adamları, siyaset ve devlet adamları, gazeteci yazarlar, serbest araştırmacı yazarların yaşamöyküleri, fotoğrafları, yapıtlarının listesi, yapıtlarından örnekler, haklarında yazılan yazı örnekleri, kaynakçalar yer alıyor. İhsan Işık, "Nesnelliğe titizlik gösterdim. Yazarın dünya görüşü, siyasal yaklaşımı kendisine yer vermevermeme noktasında belirleyici olmadı. Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi'ni hazırlarken insanlar İslamcı mı, komünist mi, faşist mi, sosyalist mi, Türk mü, Kürt mü, Ermeni mi, Yahudi mi, kadın mı, erkek mi ayrımı yapmadım. Herhalde bu ayrımı yapmayan tek ansiklopedi bu. Bütün kesimlerde bunun böyle olduğunun kabul edilmiş olmasından onur duyuyorum" diyor. GÜNCELLENMİŞ BİLGİLER Siyasal açıdan nesnelliğiyle dikkati çeken Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi’nin bir başka önemli özelliği, yaşayan yazarların büyük çoğunluğu hakkındaki bilgilerin kendi verdikleri bilgilerle güncellenmiş olması. Daha önceki edebiyatçılar sözlüklerinde olmayan (yalnızca Şükran Kurdakul’un Şairler ve Yazarlar Sözlüğü’nde kısıtlı olarak var olan) düşünce ve bilim adamları geniş olarak yer alıyor. Yazarların her biri için düzenlenen kaynakçaların da çok önemli bir özellik olduğunu vurgulamak gerekiyor. "Bu işe başlarken de ansiklopedide yer alacak isimlerin sadece hayatları ve eserleri hakkında bilgilerle yetinilmemesini, sanatçı kişilikleri hakkında birtakım tanımlayıcı değerlendirmelerin yer almasını da istiyordum… Bir tek kişinin binlerce kişi hakkında bu değerlendirmeleri birkaç yıl içinde tamamlayabilmesi mümkün değildir. Değerlendirmelerde tercihimi yaparken ele aldığım kişiler hakkında başka yazarların vermiş olduğu hükümleri daha fazla önemsedim" diyen İhsan Işık, ansiklopedide yer alan yazarlar hakkında yazılan yazılardan, eleştirilerden örnekler sunuyor. Ek bölümlerde Türk Dünyası yazarları, yazarların doğum, ölüm günleri, Cumhuriyet döneminde verilen 200 kadar edebiyat, sanat ve bilim ödülleri listesinin dışında yazar adları indeksi ile yer adları indeksinin de konulmuş olması ansiklopediyi zenginleştiriyor. İhsan Işık’ın, 26 yıllık biyografi yazarlığının ve titiz araştırmasının ve "Ülkemize, kültürümüze hizmet etmiş ne kadar yazar varsa hepsini tanıtmayı kendime görev bildim" anlayışının sonucu olan, 10.366 edebiyat ve kültür adamının yaşamöyküsünü‚ yapıtlarını, yapıtlarından örnekleri, haklarında yazılanları ansiklopedik bir bütünlük içerisinde veren Türkiye Yazarlar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi’nde doğal olarak yer alan her yazar ve kültür adamının biyografisi önemine göre uzun ya da kısa tutuluyor. Daha önce hiçbir biyografi çalışmasında yer almayan 5 bin kadar fotoğrafın da yer aldığı ansiklopedide gerçekten de "bir kütüphane dolusu bilgi tek bir kitapta" toplanıyor. Türk edebiyatını böylesi bir kültür hazinesiyle buluşturan İhsan Işık’ın emeğine sağlık. ? Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, (10 cilt, toplam 4391 s., Elvan Yayınları, Ankara 2006) KİTAP SAYI 882 ? Öner YAĞCI A rtık yaşamımızda Internet var. Ne ararsak buluyoruz Internet’te. Onun için kitaba, dergiye gereksinmemiz yok. Bir konu ya da hakkında araştırma mı yapacağız, ya da bir konuyu ya da kişiyi merak ediyor, onunla ilgili bilgilere mi ulaşmak istiyoruz. Yapılacak iş çok kolay. Giriyoruz Internet’e, bir iki sözcük yazıyor, tıklıyoruz ve tamam işte. Yüzlerce, binlerce, milyonlarca veri ekrana geliveriyor. Araştırma yapmak, bilgiye ulaşmak artık çok kolay. Kütüphanelere gidip vakit harcamak, sahafları gezip kitaplar aramak, bilgisine başvurabileceğimiz veya kaynak bulabileceğimiz biri ya da birileriyle görüşmek artık anlamsızlaştı. Kısacası, artık araştırmacıya da, yazara da, okura da gereksinme kalmadı. Böyle bir ortamda uzun araştırmalara dayanan, yoğun emek ve zaman verilen çalışmalar boşunaymış gibi algılanıyor. Internet tarih gibi algılanıyor, tarih Internet’le başlamış gibi bir yanılsama yaşama egemen oluyor. (Hani tarihin sonu geldi, ideolojiler, uluslar, ulus devletler, ulusal diller bitti ya!) Internet’le yaratılan sanal dünyanın sunduğu bilgilerin yalnızca ona yüklenen bilgiler olduğu unutuluyor. Sınırlanmış, bazı değerleri bilinçli olarak silen eksik bilgilerin yer aldığı bir ortamın donatımının eksik olacağı düşünülmüyor. Bu eksik bilgilerin gelişim ve değişimin önünü tıkayan bilgiler olduğu gerçeği göz ardı ediliyor. Elbette Internet’ten yararlanılmalı, elbette Internet zenginleştirilmeli, ama bu bizi daha geniş olan ve Internet öncesi dönemin değerleriyle, zenginlikleriyle buluşturan kaynaklardan uzaklaştırmamalı. Biyografilerle biyografilerden ve yapıtlardan yola çıkılarak yazılan edebiyat tarihleri, edebiyatedebiyatçı sözlükleri ve ansiklopedileri, bir ulusun kültür birikimini, değişimini, gelişme evrelerini, gidiş yönünü öğrenmede başvurulan temel kaynaklardır. O toplumla ilgili araştırma yapacaklar için sundukları bilgilerle bu yapıtlar günün ve geleceğin tutanağı işlevini görürler. Türk edebiyatının çeşitli dönemleriyle ilgili olarak, yapıtları ve yazarları ele alan Bursalı Mehmet Tahir, Fuat Köprülü, Ah İLK ÇALIŞMA... İhsan Işık, 1980 yılında biyografi çalışmalarına başladı. Kendi deyişiyle "Daha bir disiplinli, modern ve profesyonel bir çalışma ile bu tercümei hâl geleneğini" sürdürdü. 1990’da çıkardığı Yazarlar Sözlüğü ile bu alandaki ilk çalışmasına imza attı. Yapıtını 1992’de Yazarlar ve Şairler Sözlüğü İhsan Işık SAYFA 6 CUMHURİYET