Katalog

Bülent Ecevitin toplu şîirleri yayımlandı lil I 1 M 1 ı 1 \ l l BirŞe Olacak Y; nattan ve şıırden daha ıyı, daha etkılı bu uğraş duşunulebılır mı sıyasetın oz konıı sıınu, oz amacını anlamak ve unutmamak ıçın Bazı kesımlerce eleştırıye uğramasına karşın (haksı/ ycre, demek ıstemıyorum, çunku bılıyoıum kı eleştırenler, onun du şunce evrenındekı çelışkı gıbı gorunen ça tışmaların hakıkarı bulma yolu ve yontemı olduğunu bdmeden, salt siyasetin, gunce lın dış çoğun sıg goıunıımunden harckct le eleştırırler) Turkıye sıyasetınde Bulent Fcevıt dışında kendı ıstencıyle ve kcııdı kararıyla heı tuılu mevkıı ve makamı bı rakrnış başka siyaset kışısı var mı, dıye sorarım bu eleştırıler karşısında kendı ken dımcV Genel sekıeterlığı kendı ıstencıyle bırakmış, bır ara seçım yenılgısını gerekçe bılıp başbakanlığı kendı ıstencıyle bırak mış, ıkı kıv partı genel başkanlığını kendı karanyla kendı ıstencıyle bırakmış bır oz guven ve ozbılınç kanıtlamıştır Bu kımlık elbette sanatla ve şurle yoğrulmuş bır benlık vc kınılıktır Bu yuzden, doğrudan siyaset eylemın den çekılmesının ustunden altı ay geçmış ken, yenı ve daha da ılgıncı şımdıye değın yayımlanmamış gençlık şıırlerını de (on yedı yaij şıırlerı) ekleyerek, Tum Şıırler kı tabını okura sunuyor Demokratık duzcn de sıyası rekabet ve hasımlık havasında Bulcnt Ecevıt'ın hcm sıyası kımlığını hem de şaır kişılığını hakkıyla değerlendırmek ıçin toplumun değıl, ama bu tıır dcğer lendırmclerı haklı ya da haksız ustlenenler açısından guncel olan karşısında henuz yeterlı mesafe kazanılmış değıldır Ama bu mesafe kazanıldığı /aman, nesnel de ğerlendırmeler yapıluıca Lcevıt'ın her ıkı kımlığıne de hakkı teslım edılecektır Vc kanımca sanatçı ve şaır kışılığının, onun sıyası kımlığını sureklı besledığı goıule cektu çok yoğun geçen yarım yüzyıllık siyaset yaşamında sırası geldikçe ye gerektikçe, aslında hiçbir zaman tam olarak terk etmediği sanat ve şiir dünyasına tam olarak çekilip, oradan "siyasete siyasetin dışından da" bakabilmiştir. "Siyasetin bir soyut uğraş olmadığını siyasetin öz konusununinsan olduğunu öz amacının insan özgürlüğü ve mutluluğu olduğunu unutturmayacak bir uğraşı bir bakış açısı bulunmalıdır siyaset adamının." (S. 12) Sanattan ve şiirden daha iyi, daha etkili bir uğraş düşünülebilir mi siyasetin öz konusunu, öz amacını anlamak ve unutmamak için. • Yllksel PAZARKAYA rı, engellerı, duvarları aşmak ıçın de yol gosterır, yolu duzletıp açar Bu yıızden, Bulent Ecevıt'ın bu yazısında da açıkça bclırttığı gıbı, guçlerını yasalardan, yasak lardan, sınırlandırmalardan, dolayısıyla susturmalardan alan yonetımler, geçmı^te en çok ş,aırın, sanatçının ustune gıtmış, yasaklarla ve hapıslerle oııu susturmaya kalkı^ııu^tır Yalnı/ geçmışte mı> Rcform reform dıye ortalığı toz dutnan eden bır başbakan değıl mı, bugun bır karıkature (bır sanat yapıtına) bıle tahammul edemeyen 5 "Çunku korkar ozandan baskı yonetı mı Çunku ozan yuzunden dılın ve dıl yo luyla da duşuncenın ılkel gucu dırdıvcnr se dıye korkar Dırılır de kafalara ve duy gulara orulmek ıstenen duvaılaıı yıkarsa çızılmek ıstenen sınırları aşarsa dıye kor kar Insanlar basmakalıp duşunceler dışı nda duşunmcyc ezberletılmış sloganlar dışında konuşınaya başlaısa dıye korkar" (S 16) Bu korkunun temelınde Bulent Ecevıt'ın şıı saptaması yatar "Oylece ozanın dılınde daha çok ışjerlık kazanır dıl Daha çok ışe yarar olur Dılı bır ıletışım aracı olarak kullanmasa bıle bır ıletışım aracı olarak da olanaklarını genışletır değerını yukheltır dılın Dılın olanaklarını genışletırken duşuncenın de sınırlannı genışletmış olur Oylece şıırı şur dışı bır amaçla yazmasa da başkaları ıçın değıl kendısı ıçın yazsa da >ıne ınsanlar ıçın duşunmuş yazmış olur o/an Kendısı ıçın ya/arken de ve dışa değıl ıçe donukken de ınsana ve ın sanlığa yararlı olur' (S 18) Bulent Fcevıt, şıır uzerıne bu deneme sındc, yaklaşımını ve anlayışını elbette sı yasctle bır omur ıçlı dışlı ulmuş, sıradan partı uyelığınden başbakanlığa dek her mevkıe gelmış ve orada gorev yapmış bır şaır olarak ıfadc edıyor Bu tanımlamayı vc açımlamasını okuyunca sanılırkı onun şıırlerının, kullandığı dıl gerçcğı dışında gerçek bağıntısı yoktur, olamaz Kuramı geçıp, onun şıırlerını okuduğu mu/ /aman, çok boyutlu bır gerçek ba ğınUMyla karşı karşıya gelıyoruz Şun bır duşunme yontemı olarak gorduğunu be BİR DUŞUNME YÖNTEMİ n u her siyaset adamının sıyasetten başka bır dun yası da olmalıdır " (S 11) . Niçın Şuı başlıklı dene ınesınde boyle dıyor Bıılent Fcevıt Bu denemesını 1977 yılında çıkan Şurler kıtabında dığer denemesı Siyaset Sjur Ve Ta savvul ıle bıılıktc yayımladı Bu ılk kıtap tan sonıa ya/ılmış şıırlerı de cklcycrek 1997 yılında El Elc Bııyuttıık Sevgıyı kıta bını yayımladı Sjımdı de yenı cklemelerle Tum ijurlcrı Doğan Kıtap yayını olarak Bır Şeyler ()lacak Yann başlığıyla çıktı Sanat, Bulcnt Ecevıt'ın (ve de Rahşan Ecevıt'ın) sıyaset dışnıdakı dunyası Mu zık ıesım yontu tıyatro vb sanat dallarına duşunen ızlcycn olarak katılırkcn, ya zın onun edım alanı Ozellıkle dc şur Çok yo^un ge(,cn yarım yüzyıllık siyaset yaşamında sırası gcldıkçe vc gerektıkçe, aslinda hıçbır zaman tam olaıak terk et medığı sanat ve şıır dıınyasına tam olarak çekılıp oradan 'sıyasctc siyasetin dışın dan da" bakabılmıştıı "Siyasetin bır so yut uğraş olmadığuıı sıyasetın oz konıısu nun ınsan olduğunu o/ amacının insan ozgurluğu ve mutluluğu olduğunu unut turmayacak bır uğraşı bır bakış açısı bu lunmalıdır siyaset adamının " (S 12) Sa SAYFA 16 "A! Sanat vc kendı uğraş vcıdığı tıır olarak şııı, Bulent Lcevıt ıçın, duşuncenm onun dekı her turlu duvarı engelı ve sınırı, ko laylıkla aşmanın yontemıdır Bunun ıçın tek koşul, şurı şıır dişı amaçla yazmamak, ^urı bır ıletış,ını aracı olarak kullanmamak Siyaset ve devlet adamı Bulcnt Ecevıt, s,ıır dışı amaçlar (toplumsal, sıyasal vb ) i(,ın her zanıan sozlu ve yazıh doğrudan ıletı ^ım olanaklarını, ıfade yollarını kullandığı ıçın, şıırı bu amaçlarla yazma gercksuıımı nı hıç duymamıştır Tam tersıne, ^urı bır dus.unce aracı değıl de, salt bır dıışunme yontemı olarak anlamış ve değerlendır mıştıt Şıırı bu o/gurluklc ya/abılıı olun ca daha rahat yazar olduın îjııı cltrn kendı dus,uncclenını olııştııımada ıl.ıha çok ya ıaılanıı olılıım Ustclık siyaset adamlığı nın tutsağı olmaktan kuıtuldum ^ıırlc (S 15) Gcnel olaıak sanatın, o?el olarak şıırın, her hangi bır amaca bağlanmadan o/gur ce yapılması dıınımuncla ınsana sağladığı onemlı bır yarara da değınıyor Bulent Fccvıt "tnsanlık sjiırm sağladığı ozgurlu ğu bu olçude olsun kullanmazsa dıl ınsa nın aıacı olmaktan çıkar insan dılın aıacı olur Aratın aracı olur insan ü z n e o l maktan çıkar ncsnc oluı (S 15) Sanat s,ıır ozgurluk alanıdır Orada yı kılan duvarlar, aşılan cngeller, bırey ve toplum yaşamının her alanındakı yasakla lırttığınc gore, aslında kuramsal yaklaşı mından da, gerçekle bağıntısızlık çıkar mamak gerekır Duşunce yontemı, şurde de, duygunun ve algılamanın sınırsız, yasaksız evrenının yanı sıra onun duşunce evrenıne de somııt olarak adım attığımızt gorııru/ Duygu ve ciuşuncenın algılanan ıç ve dış dunyayı şıır yoluyla yansıtmanın yoğun bıı geıçek bağıntısı olacağı açiktır Bu bağıntı ba/ı şıırlerde somut tasarım aşamasına varır Bır yerdc bclgı (motto) ışlcvını de u.stlencn 'Bıı Ozan Bu Devlet Adanunı Soıguluyoı" başlıklı şıırı şoyle "yıldızlı bır gecede / goğe bakmayalı / kaç ay geçtı / anımsar mısın // yıldızlı bır gc cede / ya da gupc gundu/ / canevınde duymadan / sonsuzluğunu goğıın // ya <\d bır sabah / çıçek açtığını ansı/ın / farketmeden / bahçendckı ağacın // lıclc bır de ışıtmeden / ışuıe gıdeıken / bılmeden ez dığın / karıncanın sesını // nasıl bılesın / evrendekı yerını dc / nasıl yonctesın / ulkenı"(S 23) DÜŞÜNCE UÇ VERİNCE... Bulcnt Ecevıt'ın şıırı gcnellıklc bır du şunce uç verınce başlar, ya da bır ızlenım onu duşunmeye yonlendıııı ve şıırın ışlevı başlar Bu ızlenım, bır insan olabılcccğı gıbı (Pulumur'un Yaşsız Kadını), bır re sım, bır yontu (Brankus) ya dd bır ulusal park (Çanakkale) vb olabılır Sanatlar arası, ınsanlar arası, yaşamlar arası akışım vardır Bu yuzden, oyle sanıldığı gıbı, salt şursel ben'ın kendı ıçıne donuk değıldır ı/leklerı Ama hemen butun şıırlcrın ta savvuftan beslenen bır koku, bıı temelı vardır sankı Lcevıt, bu kıtabına daha on cekı baskılara almadığı ılk gençlık şıırlerı nı de koymuş (on yedı yaş şıırlerı) Ilk gençlık şıırlerı, modern insan olarak şur scl ben, orneğın Robot şıınmle okluğu gı bı (s 42 45), kendı elındcn çıkan yapıtla arasındakı çelışkıyı, Promete ılc onu yara tan şaır arasında bağ kurarak yansıtııken, bu yapıttan kendıne doğan soıumluluğa da gondernıe yapar "korkma gunahlann ıçın / ben yuklenıp gunahlaruıı senın / / sana bu omru verenler senden çabuk olur / çelığın çurumesı kadar uzaktır bır robotun sonu" KİTAP SAYI 7B C U M H U R İ Y E T