Katalog

Çocukların dünyasındaki Gençay "I Cülsüm CENGİZ E debıyata yetışkınler ıçın yazarak gırmıştır Gungor Gençay, şıır lerle, şıır antolojılerıyle, edebı yat dergılenyle tanır, onu okur ları Onun belkı de az bılınen yanıdır çocuklar ıçın yazdıkları Gungor Gençay'ın çocuk dunyasıyla tdnıştnasının tanhı çok eskıdır oysa Is tanbul Kuledıbı'nde, Galata Kulesı'nın tam karşısında mınık bır dukkân açtığı donemlere uzanır Yedı Çıçek adlı oyuncak ve kırtasıye dukkânının guleç yuzlu amcasıdır o, ço cuklar ıçın Kımı bır kıtap, kımı bır lastık top, kımı boya kalemı almak ıçın gırer mınık dukkânın kapısından ıçerı Mınık ellennde tuttukları bozuk parala n uzatarak ısteklerını soylerler Iç goçun buyuk kentlcre savurduğu yoksul ınsan ların çocuklarıdır onlar Beyoğlu'nun arka sokaklanndakı eskı evlerde daracık sokaklarda buyumeye çalışan Kımı ıştcn sonra çalışan emek çı çocukları Kımı de, Istanbul'un Pe ra'sında geçmış parlak gunlerın duşlerıy le yaşayan gerçek lstanbullulardan gu nıımuze kalan bır avuç ınsanın çocukla rı Kımı de, yakındakı ılkokulun oğ renulerı Gungor Gençay, dukkâna gelen her çocukla bırlıkte değışık bır dunyanın ka pısından ıçen gırer Yakından tanır on ları ısteklerını, ozlemlennı, gereksınım lerını, umutlarını, uzuntulerını, duş kı rıklıklarını Kendı çotukluk gunlenne goturur onu bu karşılaşmalar O çocukları anlatmak o çocuklara bır şeyler anlatmak, çocukluk gunlerınden suzulup gelen anıları aktarmak ısteğı ol malı onu çocuklar ıçın de yazmaya ıten Ibplumcu gerçekçı bır ozan ola rak, toplumdakı çocukların yaşamına ta nıklık etmek ve yaşamı çocuklara anlat mak da bır başka amaç olmalı Boylece oykuler, şıırler ve kıtaplar bırıkır yazarın ellerınde Yedı Çıçek adlı dukkânın vıtrınını susleyen çocuk kıtaplarının arasında Gungor Gençay ımzalı kıtaplar da yerını alır yavaş yavaş Ilkokul oğrencılerı ıçın şıır seçkılerı Nasrettın Hoca fıkraları da vardır bunların arasında, kendı oykule rını topladığı Kuyubaşının Kuşları gıbı kıtaplar da IŞIĞI YARATANLAR Şaır yazar Cjungor Gençay'ın 10 yaş ustu gençler ıçın yazdığı oykulerını top ladığı kıtabın adı Işığı Yaratanlar Kışın bızı ısıtan, gemılerı, trenlerı ça lıştıran komurun yeraltından nasıl çık, rıldığını hıç duşundunuz mu? Onu kım lerın, nasıl çıkardığınıP Yazar Işığı Yaratanlar oykusunde bu nun yanıtını verıyor bıze babası maden de çalışan bır çocuğun gozunden Kıtaptakı otekı oykuler, Bır Gezının oğrettıklen, Cevat ıle Necmı'nın Arka daşlığı, Et Sevmeyen Çocuk, Fıdandan Ormana, Camdır Sırsız Aynalar, yaşamın Içıne Yuruyuş, Bır Yaşında Okuİlu ve Hırsız Kımı> Yaşamdan yola çıkarak yazılmış, bırbı rınden değışık oykuler Yaşamı tanıyıp anlamak ıçın Morpa Kultur Yayınlan'nın Kıtap Bahçesı dızısınde yer alan kıtap 72 sayfa Kapak ve ıç resımler Suleyman Ozko nuk tarafından çızılmış BULUTLARDA KOŞAN ADAM Hezarfen Ahmet Çelebı'nın kım oldu ğunu bılmeyen var mıdır^ Pekı ya uçma seruvenınP Şaır yazar Gungor Gençay'ın Bulutlarda Koşan Adam adlı kıta bı bu sorunun yanıtını verıyor bıze Tı tız bır araştırmadan sonra, yazar bu onemlı kışının çocukluk donemınden başlayarak yaşamını ve çalışmalarını an latıyor Donemının bılge kışılerını, eğı tım aldığı kışılerı oyku kurgusu ıçınde okura tanıtıyor Sonra, gokyuzundekı o ılk anlar "Ahmet Çelebı kulcden denızın gu zellığıne doğru gıden mavılığe kendısını bıraktı Altına bırdenbıre dolan hava, bır an kanatları tıtrettıyse de, daha sonra yukseltmeye başladı " Gokyuzunun mavılığınde, bır kuş gıbı uçmayı hıç duşundunuz muı1 Istan bul'dakı Galata Kulesınden Uskudar a kadar uçan Hezarfen Ahmet Çelebı'nın aklına bu duşunce, henuz kuçuk bır ço cukken gelmış Bu duşunce, butun yaşa mını bıçımlendırmış ve yaşamının amacı olmuş Yazar Bulutlarda Koşan Adam'da bı ze, Hezarfen Ahmet Çelebı'nın nasıl uç tuğunu, bunun ıçın yaptığı çalışmaları anlatıyor Gerçekten ılgınç bır oyku Hem heyecanlı, hem de oğretıcı Kıta bın son sayfasında yer alan Bırlıkte Du şunelım bolumundekı sorular, okuru sorgulamaya ve araştırmaya yoneltıcı nı telıkte Morpa Kultur Yayınları'nın Kıtap Bahçesı dızısınde yer alan kıtap 80 sayfa Kapak ve ıç resımler Suleyman Oz konuk tarafından çızılmış • Şiirimizde eksik tuğla Bir kitap ve İki Haşmet O Gulenay C. Cungör Cençay dostlanyla blr yemekte P encerenın ıçınde gunu kucaklı yorUyuyor Uyanıyor Sonra, yuz yuze bakan ıkı koltuk gıbı gozlerımızı suda yukselen kızıllığa bırakıyoruz S07 yuruyor Kenarda kı takalar tarlada kalmış taşlar gıbı par lıyor Kopukler nasıl da benzıyor şıırc, evet şııre Oncelerı buralardaydı, o ko pukler, dalgalar dıyor tskıler alıyorıım Alıp yıldız yapıyorum Musıkı ruhun gıdasıdır Musıkıye bayılıyorum Şur yazıyorum Şur yazıp eskıler alıyorum Fskıler verıp musıkıler alıyorum Bır de rakı şışesınde balık olsam Orhan Velı, buralarda ışte bu sahılı gorcn evlerın bırınde sabah erkenden kalkıp bu şıırı yazmış dedım Butun bunları Muslım Çehk'le konuştuktan sonra, çantamda okumak ıçın taşıdığun kıtabı bıtırdığım zaman, benı yenıden tarladakı taşlara bakan o koltuğa oturttu 'tkı Haşmet' (*) 'Rakı şışesınde balık ol sam' dıye bıten şnr, 'Haşmet'lerden bırı olan oğul ressam Haşmet Akal'ın Pen dık'dekı evınde yazıldığını Gungor Gençay'ın kıtabından oğrenırız 38 yaşında geçırdığı kalp krızı sonucu hayata gozlerını yuman ressam Haşmet Akal Gungor Gençay'a olumunden beş yıl once 'Açlık' adlı tablosunu armağan eder Tablo, ıskelet gıbı bır anne ıle onun memesınden sut emen bır çocuk tan oluşur 1960 darbesınde Gençay'ın evıne yapılan bır baskında, kıtapları, ya züarı notları ve 'Açlık' adlı tabloya el konulur Bu olaydan kısa sure sonra Haşmet Akal, ressamlığının en verımlı çağında olur Aradan geçen zamanda Haşmet Akal'ın galcrılerdekı tabloları hakkında yazılan yazılar kendısıyle bır lıkte unutulup gıdcr ÇIKMAZSOKAK Adım seslerınde tanırım Aynı mahallede Aynı çıkmazda evımız Ve açılır pencerelenmız Kafşı be karşı Sabahları ışe gıder Veznecıler Marpuççular Kapalıçarşı Akşamlan Gozleruıde yorgun bır tebessumlc doner Yorgunum der Gozlen pencereme kayınca Hayranıyım gunde on saat çalışmasının Hayranıyım adım seslerının Hayranıyım bın sebepten Hayranıyım Ne dersınız açılsam mı kendısıne? 1955 yılında yayımlanan Genç Şaırler Antolojısı'nın II cıldınde 'Çıkmaz So kak' adlı bu şurın altında Haşmet Akal ımzasını goruruz Antolojıyı hazırlayan Gungor Gençay o vakıtler genç bır şaır dır Ressam arkadaşının şıır yazdığını oğ renınce arkadaşına, şaşkınlığını ve sevın cını anlatır Akal da Benım asıl kayna ğım şıır1 der Konuşma uzar Babamın adı şaır Rasım Haşmet, tanıyor musıuP Soru yanıtsız kalır Bu ısmı ancak 1970 sonrası yanı Haşmet Akal'ın olumunden çok sonra tanıyacaktır Gungor Gençay 1882 yılında Selanık'te doğar şaır Haşmet Genç yaşta Selanık'te gunluk çıkan Zaman gazetesınde yazılar yazar Yenı Asır gazetesınde başyazarlık yapar Cumhurıyet ınkılabıyla bırlıkte, 'bahçe' adını alan çocuk bahçesı' dergısının ka panışına kadar yazılar yazar 1909'da Beneroya'nın Selanık'te kur duğu Sosyalıst Işçı Federasyonu'na, o gunun dılıyle Amele Heyet ı Muttehıde sı'ne katılır Amele gazetesının yazıışlerı nı Rasım Haşmet yonetır Rumelı'nın ış galınden sonra Istanbul'a gelır Kon ya'da surgun olarak edebıyat ve felsefe nışma, kardeşlık, toplumun ezılen sını fıyla rahat yaşam suren ınsanların karşı laştırması uzerıne kuruludur Tabu kı erken yaşta kaybettığı kızı Turkan'a yazdığı duygu yoğunluklu şıırlen de unutulmamalı Hcpsınden onemlısı donup baktığımızda, şaır Rasım Haşmet yaz dıklarında ve kısa suren omrunde sosya lızmı savunmuş ılk sosyalıst şaırlerımız dendır 'Ikı Haşmet'te başta Gençay'ın ressam Haşmet'le anı ve araştırma yazı ları olmak uzere şaır Haşmet'ın eskı Turkçe yazdığı şıırlerın aslı ve onların gunumuz Turkçesıne çevnlmış hallerı, şaınn çızdığı fıgurler, çızgıler ve oğul ressam Haşmet'ın yaptığı bırkaç resım ve şurını dc gorebdırız Namdar Rahmı Karatay, Nacı Fıkret, Bezmı Nusret, Ağabeydın Nesımı, Asım Bezırcı, Mete Tunçay, Nurı Abaş, Bala ban, Hasan Kıyafet Turan Erol Eşref Uren, Kenan Harun, Azız Nesın, Celal Çumralı, S N Urallı, Şahap Balcıoğlu ve Âlı F Bılır'ın kalemlerının de değdığı 'Dcı Haşmet' kıtabıyla Gungor Gençay yetmışınde bır delıkanlı olarak şıır bın oğretmenı olarak gorev yapar Tasvır ı Efkar gazetesınde çevırmenlık yapar 1916 yılında 34 yaşında zaturreeden olur $ur ve yazılan kıtap halınde yayım lanmayan Rasım Haşmet adını, done mın, Kadın, Genç Kalemler, Resımlı Kı tap, Donanma Ycnı Felsefe dergılerınde de goruruz Yazılarında sosyalızm tarıhı nın unlu ısımlerını anlatır 'Sendıkalızm' uzenne yazılar yazar Şıırlen ıse, daya kımımızın eksık tuğlasını 'genç' şaıre or nek çalışkanhğıyla yazınımıza eklıyor Bugun, elınde kalan bırkaç fotoğraf, duvara asılı desen tamamlanmamış not lar ve fıgurlerle 'rahatsız'lığını yetmış yaşında tarıhe çektığı kalemle dıllendıren Gungor Gençay'ın kıtabını mutlaka ara layalım • tki Haşmet/ Gungor Gençay/ tkı Haş met/ Gerçek Sanat Yayınlan K İ T A P SAYFA 6 C U M H U R I Y E T SAYI 75