Katalog

Güngör Cençay'la yapıtları üzerine 'Her eleştiri, güçlü tarafmdan uygulanan bir şiddet nedenidir' Sabah saatleri; Kuledibi'nde bir gölge, birkaç esnaf, işçi adımları, gecikme telaşları... Ağır ağır merdivenleri çıkıyor, kapıyı aralıyor, kitap raflarının arasından geçip gazeteye göz atıyor. Büyük boy tabloların, fotoğraf ve elyazması şiirlerin arasında yazı masasına oturuyor. Masa eski günlerden bir baskın sonrasını andırıyor. Yazılar, şiirler, sayfalar, müsveddeler... iç içe, doğrusu aradığı her şeyi yerli yerinde gibi buluyor o. La Travella poetra: Şair çalışıyor. Güneş çekilince kapıyı çekip; elinde gazete, notlar, ağır agır kuleye bakan çalışma odasından evine doğru yürüyor. Bugün yetmiş yaşında ve otuza yakın kitaba ve bir o kadar da çocuk kitabma imzasını atan Cüngör Gençay'ı Calata Kulesi'nden işte böyle görebilirsiniz. Edebiyatımızın çalışkan emekçisi: (şair, yazar, yayımcı, dergici, yönetici) Cüngör Gençayın 70. yaşını kutlar, kendisine sağlık, mutluluk ve başarı dolu yıllar temenni ederiz. Şairle; üçlemesinin sonuncu kitabı olan Üç Kapıdan' ve hayatı konuştuk. olmuş bir kışı olarak, bovle bir telaşta kendı mı haklı goruyorum Bugun sayıları az da olsa şoyle^ı kttaphı unyuzlert, Ötelert, Bertlen adlı rından bahscdtbtlırız Dergılerdt saır yazar duzyazı uçlemesının arJından gelen \on kıtahtnn ut, ayri ka~ ~~larla dgılı mceleme, eleştırt yerım ısog'unlukla tanıtım yazılarına (soyleşı) rastlıyoruz Kitap pıyı aralıyor bdebtyat, resım, poltttka Bir soyleşı kitabı olan '[]<, Kapıdan ı lar da o tıp ioylışılen bulujturuyoruz Ele\tı rel bir gozle baktıg'ınızda U{ Kapıdan'ı 'ben sıze yayımlatan durtu nedır1 labıt buradan <ıon be\ kıtabmızı duşundugumde, anı gazete zer'lerınden farklı kılan nedır? Nastl değ"er lendırtruntZ'' dergt yazılttn, wylestltr liunlar bir seruvenı gozden £ • ırrne var olan zaınanı reddetmı, <( Sanat havatın yansısıdır Bu anlayı^la ha ya\am\al ttla\tn tpmları olabılır mıJ yata baktığımız zaman, hayatın ı<,ındc cleştırı mekanızmasının ışlemedığını goruruz Onun Genclde sanatı, ozelde edebıyatı, yalnız ıçın her cleştırı kavga ve gu^lıı taralından ta ekmek kapısı olarak değıl, yaşam tar/ı uvgulanan jıddet nedenı olur Aılede buyü.olarak benımseyenlerın bazı ortak yanlan ğunu7iı okulda oğretmenınızı, ış hayjtında vardır bana gore Yaratılannı somutlaştırdık ustanızı ya da amınnizı, sokaktakı adam olalarında ve okurla paylaştıklannda, tanımlan rak da sızı yonetenlerı eleştıremezsmız Bov ması zor olan bir sevınç ve mutlulıık duyar lesıne eleştırısız bir toplumsal havatın vansısı lar tlk kez basılı unınlerını gorduklerı anda da yazin alanında elcştın kısırllğı olarak belıkı coşkuyu omur boyu yıtırmezler Bıı olgıı rır O nedenle mac, sahalarında olduğu gıbı, baskı donemlerınde sansur uvgulanan yazar ya7in alanında da kavga ve kufurle^me varlarda dalıa belırgin olarak gorulur Orneğm, dır Yapıtlar yerıne yazarları hedef almalar çocuk yaşta şıır yazmaya başlavan Hasan tz vardır tşte bu eleştiri yoksııllugu, (,oğunluk zettın Dınamo'nun urunlerıne darbeler son la yalapşap vapılan soyle^ılerle kapatılmak rasında yer vernıedı dergıler Ama Dına ıstenır Bızde bir yazarın venı kitabı çıktığın mo'nun yaşamının sonuna kadar, gerek der da, bir ressamın açtığı sergı va da başka bir gılerde gerekse kitap oylumunda unınlen etkınlıkle ılıntılı soyleşıler vapmak, neredey yayımlandığı ?aman, çocuksu bir mutluluğa se gelenek oluşturmu^tur Bir de anket bıçı gomıılduğunu bııgun gıbı anımsarım mınde, herkese aynı sorulann sorulduğu Eh, ben de 70 lı yaşların ustune tırmansoyleşılerc rastlarız Her ıkı turdekı soyle^ılemaya başladım Bıı yaşın koşesınden yola rın buyuk bir <,oğunlugu, devım yerındeyse çıkmak, var olan zaınanı reddetmenın aksı yasak ya da sıra savmak ı^ın yapılmıştır Bu ne, îçinde bulunulan zamanı, yaratı ve payla tur soyleşılcrde derınlık vc a^ımlayıu bılgder şım açisından lyı değerlendırmek gıbı bir tcbulunmaz Çunku soyleşı yapan, soyleştığı laşın ıçıne sokuyor ınsanı Bu durum, kendı luşının sanatı, kışılığı ve yaşamı konusunda seruvenımın gozden geçırılmesı de oluyor el yeterlı donanıma sahıp değıldır bette Ayrita ınsanın, kendı dışında ışleyen zamanı reddetme gıbı bir olanağı yok bence 'Uç Kapıdan'da yer alan soyleşılerde ıkı Ne var kı kurulu duzen emek somuru biçi ayrı uygulama var Bırınde bırebır soyleşı mınde temellendığınden bcnım de ıçınde yaptığım kışüenn ozel ve sanatsal yaşamlanyer almaya çalıştığım toplumcu gerçekçı nın açımlanması ama<,lanıyor Bu tur çalışdunya goruşune sahıp olan sanatçilar yaşamalarda yazarın yaratılanna, yaratının kay nan olay ve ıhşkderın buyuk bir bolumunu nakJarına ya yaşamına ılışkın sorular sorarak eleştırıp reddederek, yaşamı ınsanı temellen ya da değışık donemlerdekı çahşmaları ırde uzcrıne orurtmaya çahşırlar lenıp çelışkılen de dıkkatle ızlenerek sanatının yanı sıra doğaya, topluma ve ııihana na Boylesı bir duzende, yıtırdığımız yazarlar sJ baktığına ulaşılmak ıstenıyor dan çoğunun olumu sonrasında, basılmamış yapıtları zıyan zebıl olmaktadır Buna tanık Dlğen ıse dolaylı soyleşıler Bunda da ıl fl cülenay C. G kındekı amaı,lara, ıkıncı ağı?dan ulaşılmak amatı guduluyor AyrRa, bu tıp soyleşıler, başka ^alışmalaıın besleyıcı oğelennı oluştu ruyor Somurlaştınnak gerekırse, Mehmed Kemal'le Suat Dervış ıçın yapılan soyleşı, Suat Dervış uzerınde Furuzan Toprak'la eşı ıçın yapılan soyleşı de Omer Faruk Toprak uzerınde yapılacak bıyografık çalışmalann tamamlayıcı oğelerını oluşturuyorlar Ayrıca, tum soyleşılerde sorulan, sorular o soyleşımn nıtelığını belırlcr D nedenle soru lara bakaıak soyleşımn tutturduğu duzeyı btlıılemek olasıdır Kıtabıma aldıgun soyle şılcrın (bir ıkısı dışında) belll bir duzeyı tııt turdugumu sanıyorum CEÇMİŞ ZAMANA HÜKUM CEÇMİYOR tiulundug'unuz yerden gerıye donup baktı İınızda aynı sorulan, aynı kışdere iorar mıy dıntz vt ıııutlak surette soyleşı yapmalıydım dt dıg~ınız ktiilcr oldu mu ^ Bir de benı en çok mt raklandıran kıtaplakı ılk \oyle\ınız Enu mendBehzat Lav 1'J7l degoruynuşsunuz Kitabı elınızt alıp goz gezdtrdtg'ınızde, başta Lav olmak uzere bır^uk arkadaymz jU an ara mızda yok O donem ku^ullar, soylejtıg'ıntz an sıze neler duşunduruyor > Hepımızın bıldığı gıbı zaman, yanı hayat akıp gıdıyor Gıderken bızden bırçok şey al dığı gıbı bırçok şey de katıyor Kattıklan ara sında olan deneyımler, ufkumuzu genışletı yor, daha kapsamlı ve derınlıklı duşunmemı zı sağhyor Ama ıınutmamak gerekır kı, ha yatın bıze kattıklan, aldıklarının ıçınden do ğuyor Boyle olunta, uflcu genışleyen ınsa nın, zaman olarak gende bıraktığı ınsandan çok daha derıdc olacağı şuphe goturmez Bu durum saptamasından sonra sonsuza donecek olursak, soyleşı sorularının o gunku koşullar ve kışısel yetderımle orantılı olarak sorulduğunu soyleyebılırım Belkı bugun so racağım soruların arasında, eskı sordukla rımdan bazıları va da bellı bolumlerı olabılır Ama bugun, duşunsel, duyarlılık ve yetısel kazanunlarıma paralel olarak soratağım baş kaca sorular da olurdu Bugunden gerıye bakınca soyleşıye ılışkın dc bıı çok pıoje uretıyor ve vapmadıklarıma havıflanıyorum Avrıca, yaptıklarımda da ek slk ve hatalar buluyorum Bu yargıva Uç Kapıdan da yer alan sovleşıler de dahıl Ama bırçok durumda, geçmış zamana hukum geçmıyor Dedığınız gıbı, kıtapta soylejtsı yer alan lardan çog'unu yıtırdtk Bu tantmlanamaz bir duygu bana gore Insanı, kalelerı tlt geçırıl mt}, esır bir askere donduruyor Lruımend Behzat'ı 1995 yılında tanımış tım Edebıyatımız ıçınde kendı şıır çatısını kurmuş, ozgun bir ses olmasına ve sanatın dığer dallarında da emek vermesıne karşın, ne yazık kı bugunku gtnçler tarafından ta nınmıvor Bu olgıı edebıyatla bırlıkte, de ğerlerıne sahıp çıkmayanların da çokuşudur Ve unutmamak gcnktr kı, dergtsı DGM tarafından kapatılan bir dergıcı, ıkı yuzu <j a kın kitabı (çııt uk edebıyatı oyku roman, ;ıır, oyun, ınıeleme {(vırt, gtzı anı, mektup) tek başma dola\ıma \okan ve kapısı a^k bir yayı nevı (jerçek Sanat Yayınları Yayın dunyaunda hızlanan tekelleyneyt ve murekkebın ığ nelı kampanauna ra^men Gerçek Sanat Ya yınları nı surduruyorsunuz Var olan yapıya ve yayınevtnıze bir ayna tutarsak neler gore bılırız> Jabıı kı dergtlen de geçmeyeltm, dola }tmda bulunan dergıler ttzı tatmın edıyor mu, aradtg'ınızı bulabılıyor musunuz' Empervalızm II Dunya Savaşı'ndan son ra vonetımlen kendıne bağlayarak kuşatma larını daha ralıat bir bıçımde surdıırmeye başladı I.mpervalızmın (kulturel, ıdeolojık ve ekonomık) butunluklu olarak somurusu nu surdurebılmesının dayanaklarından bırı nı de yerlı sermaye oluşturdu Dun mudılerı ne kitap armağan eden bankalar, bugun yayın pıyasasına egcmen oldular Aralannda koklu bir çikar çatışması olmadığından ve yonetımle dc tcrs duşmedıklerınden, şımdı lık çıvılcrını bıle verlerınden oynatmak mumkun olmuyor Ama bııiKa ışsızın ve açın bulunduğu bir memlekette yannın neler getıreceğı hıç bellı olma? Basın yavın dunyasında tekelleşmesının yuksclışc geçtığı, tum koşulların olumsuzlaş tığı bir donemde, Gerçek Sanat gıbı kuçuk K İ T A P SAYI 757 SAYFA 4 C U M H U R İ Y E T