Katalog

UZAKTAN ALGILAMA Orman yangınlarına karşı yeni uzaktan algılama sistemi zorunlu Uydu görüntü verilerine dayalı erken uyarı sistemini de içine alan operasyonel ulusal Orman Yangını Izleme Sisteminin acilen kurulması gerekiyor. Prof. Dr. Filiz Sunar, İTÜUHUZAM (İTÜUydu haberleşmesi ve Uzaktan Algılama Merkezi) Eşyöneticisi, [email protected] ürkiye yüzölçümünün yaklaşık %25'ini oluşturan ormanlık alanlar yıllardır insan kaynaklı yangınlar nedeniyle önemli ölçüde tahrip edilmektedir. Genelde Ege ve Akdeniz bölgelerinde özellikle yaz aylarında aynı anda birçok yerde başlayan yangınları, onlarca yılda yetişen ağaçların ve orman ekosisteminde bulunan canlı türleri ile doğal yaşam ortamlarının yok olmasına, doğal dengenin bozulmasına ve topraktaki organik maddelerin yitirilmesine neden oluyor. Günümüzde orman örtüsündeki bu Bodrum'da 8 yöndeki değişimlerin Temmuz’da çıkan ve bir ölçülebilmesi ve izlenebilmesi, global çölleşme hafta arayla meydana hızının azalımı ve sürgelen iki orman dürülebilir orman yöneyangınının izlenmesi timinin desteklenmesi için bölgeye ait uydu açısından büyük önem taşıyor. Her ne kadar verileri alındı ve analiz yasa gereği yanan alanedilerek toplam yanan ların yeniden ağaçlanalan miktarı 1013 dırılması söz konusu ise de genelde bu alanların hektar olarak bulundu. T niteliğini kaybettiği ileri sürülerek 2B yasası ile imara açılması gündeme gelmekte ve arazi örtüsü olarak görünen ormanlık alanlar yerleşim alanlarına ve/veya tarlalara dönüştürülmekte. YENİ İZLEME SİSTEMİ Ülkemizde son 60 yılda 1,5 milyon hektarın üzerinde orman alanı yandı. ülkemizde orman kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi, yangınlara karşı önlemlerin alınması ve bölgesel/lokal planlama yapılabilmesi için, bakanlık ve/veya afet yönetim merkezlerinin izleme ve yönetim eylem planları yeniden değerlendirilmeli; uydu görüntü verilerine dayalı erken uyarı sistemini de içine alan operasyonel ulusal Orman Yangını İzleme Sisteminin (OYİS Şekil 1) acilen kurulması gerekiyor. Kurulacak orman yangını izleme sisteminin önemli bileşenlerden biri de uydu teknolojileridir; günümüzde farklı uydu sistemlerinden alınan uydu görüntüleri, yangına hassas bitki örtüsü ile kaplı Şekil 1. Orman Yangını İzleme Sistemi. OYİS'te kullanılan yardımcı veriler: SYM (Sayısal Yükseklik Modeli), bitki örtüsü, toprak, sıcaklık ve yakıt yükü. Gerçekzamanlı veriler ise: yakıt nemi, bitki örtüsü stresi, yüzey sıcaklığı, yangının konumu, rüzgâr hızı ve yönü, yanan alan miktarı, yangının şiddeti, bitki örtüsü hasarıdır. alanlara ait gerçek zamanlı bilgi elde etme, yangınların erken saptanmasında ve yayılışının izlenmesinde etkin bir araç olarak kullanılıyor. Klimatolojik, meteorolojik ve jeomorfolojik veriler, yersel ve uçak sistemlerinden toplanan raporlar, yangın tahmini ve yönetim eylem modelleri gibi diğer sistem bileşenleri yangının her safhasında devamlı olarak izlenmesi ve değerlendirilmesi gereken önemli verilerdir. Yeryüzü gözlem uydu sistemlerinden farklı zaman aralığında alınan uydu görüntüleri, bitki örtüsünün durumu (bitki örtüsü stresi), aktif yangınların oluşumu ve lokasyonu (orta ve ısıl kızılötesi algılayıcılar kullanılarak) ve duman ve yanmış alan bilgisine göre yangına hassas alanlara yönelik çıktıların (görünür bölge/yakın/orta kızılötesi algılayıcılar kullanılarak) elde edilmesinde etkin olarak kullanılmaktadır. Bu sistemlerin yanı sıra mikrodalga algılayıcıları da, yanmış alanların belirlenmesinde optik verileri tamamlayıcı veri olarak kullanılıyor. İTÜ UHUZAM Ülkemizde başta çevre kaynaklarının sürekli değişimi, bitki örtüsü özellikleri ve atmosfer kalitesi dahil olmak üzere girmiş bulunduğumuz kritik dönemde ulusal düzeyde kaynak yönetimine ışık tutacak verileri toplama ve işleme olanaklarına sahip bir merkez vardır. 1996 yılında, Devlet Planlama Teşkilatı’nın desteğiyle İstanbul Teknik Üniversitesi Maslak Kampusu içerisinde kurulan ilk uydu yer istasyonu (İTÜUHUZAM) mevcut ve planlanmış projeler dahilinde uydulardan (SPOT 2/4 ve RADARSAT1, NOAA/AVHRR), insansız hava araçlarından ve yüzey duyarga ağlarından alınan verileri toplama, raporlama ve canlı risk tahminleri oluşturma potansiyelindedir. Muğla'nın Bodrum ilçesinde ilk olarak 8 Temmuzda çıkan ve bir hafta arayla meydana gelen iki orman yangının izlenmesi için CBT 1068 /14 7 Eylül 2007 Şekil 2. Bodrum orman yangını SPOT2 (15 Temmuz 2007). a) Orijinal uydu görüntüsü. b. Sınıflandırılmış görüntü