Katalog

EylüPde gökyüzü ve Ay küçülüyor Hasan H. Esenoğlu Istanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü esenoglu@istanbul.edu.tr utu, GÜNEŞ Güneş, 23 Eylül sabah saat 06:09'da Gök Mekaniği için kullanılan sanal oıvıega (Yunan harfi £2, sonbahar) nokrasında (re- simdc bclirtildi); Ekinoks ya da gün tün eşit- liği, Güneş ışınlarının ekvatora dik vumıası sonucunda aydmlanma çembcrinin kutuplardan geçtiği a n - Gündüz ile gece sürelerinin eşit olması durumu. nüldü. Bıı küciil- me yeni keşfedi- lebildi (Science, 29 Ağusros 2010). Yeni araş- tırma nispeten yeni tektonik ak- tivitcyi açığa çı- kardı. Önümüzdeki birkaç yıl i<,inde, Ay'ın son derece ay- rıntılı haritası SonDördün Ay'ın Dünya'dan sol yarısmın aydm- lık gözüktüğü evre YeniAy llkDördün Ay'ın aydınlık olmayan Ay'ın yeniay evresin- tarafı Dünya'yı kapla- den bir hafta sonra yarım mıştır. Ay Dünya'dan daire bi^iminde göründü- açıkçı görülemez. Fakat ğü ovrc; Güneş'e göre açı- Güneş tutulması süre- sal uzaklıgı 90 derece ol- since gürülebilir duğu andaki görünüşü Dolunay Ay'ın tam bir daire olarak dolgun, parlak gürüldüj;ü evre Gün 1 Saat 20:22 Gün 8 Saat 13:30 Gün 15 Saat 08:50 Gün 23 Saat 12:17 GOK ATLASI: 15 Eylül 2010 akşam saat' 22:00 için verildi. Baskıya en uygun sadelikte vc kolay görüle- bileceği +1.5 kadire kadar parlak yıldızı olan ve gezegenlerin içinde bulunduğu takım yıldızlar özetlenerek be- lirtildi. Gözlemlerde kullanılan bazı parlak yıldızlar da verildi. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar—burçlar buradan izlenebilir. AYOLAYLARI Ay-YerUzaklığı AyYer'eEnYakın Gün Saat Uzakhk(km) 8 07 357190 AYEVRELERÎ AyYer'eEnUzak Gün Saat Uzaklık(km) 21 11 406135 Ay'ın görünen yüzü (T) Ay'ın diğer yiizü (4>) çıkarrılacakAyrmtı:(\v\v\v.astro- nomi.org/?paRc_id=399). Resimde sö: konusu uçuru- mun keşfedildiği bölge verildi. Geçmişte Apollo 17 anıcının in- diği yerin hemen batısında kalı- yor (ok) ve burası dünyadışı fay hattının insanlar tarafından keş- fcdildiği ilk yerdir (alıntı: EYLÜL'DE GÖK OLAYLARIGÜNLÜĞÜ gün saat AY KÜÇÜLÜYOR NASA'nın Ay Yörüngc Kcşif Aracından alınan yeni görüntülerin anali:inden Ay kabuğunda yeni uçurumlar keş- fedildi. Bu bulgu, en son jeolojik geı^ııişinde Ay'ın küresel olarak küçüldügünü göstermekte ve küiıülme halcn sürüyor da olabilir. Ay, asteroitler ve meteorlar tarafından yojSun bombardımanın kaotik ortaınında oluşmuş. Bu çarpışmalar, \v\v\v.nasa.gov/missıon_pages/LRO/news/shrinking- moon.html). Venüs ay tarafından örtülüyor: 11 Eylül saat 16'da Venüs Ay tarafından örtülecek. Olay, Brezilya'nın do- ğusundan, Atlantik Okyanusıı'nun güneyinden, Afrika'nm güneybatısmdan ve Hint Okyanusu'nun güneyinden gürüle- bilecek. YER'DEN BAKILD1Ğ1NDA GEZEGENLER Ver-Merlafr-Güney dizilişi Gün Saat 3 16 Mcrkür U dönüşünde (stationary) 12 06 Merkür-Güneş açıklıgı en büyük (US derece) 19 20 Jüpiter-Yer-Güneş, dizilişi ile karşı konumda 21 15 Uranüs-Yer-Güne); dizilişji ile karşı konumda 21 20 Venüs en parlak (-4.8 kadir) 23 23 1 Eylül'de Küçiik Gezegenlerin Parlakhklan (Kadir) SONDÖRDÜN Venüs Spioı hın 1.2 derece güneyinde Yer-Merküı-Güncş dizilişi hhrs Spica'nın 2 derece kuzeyinde Ay Ycr'e en yakm YENÎAY Satürn Ay'ın 8 derece kuzeyinde Mars Ay'ın 5 derece kuzeyinde Venüs Ay'ın 0.6 derece kuzeyinde ve örtübne Merkür sabic görüniimde İLKDÖRDÜN Merkür-Günes a^ıklığı en büyük, 18 derece barı Neptün Ay'ın 5 derece güneyinde (resimde ve- Ay Yer'e en uzak Jüpiter-Yer-Güneş dizilişi ile karşı konumda Uranüs-Yer-Güneş dizilişi ile karşı konumda Jüpiter Unmüs'ün 0.9 dcrecegüneyinde (resim) Gece - gündüz eşitliği DOLUNAY Jüpiter A y'ın 7 derece güneyinde Lkanüs Ay'ın 6 derece güneyinde Venüs cn parlak, - 4-8 kadir Venüs Mars'm 6 derece güneyinde Kaynakça: The Astronomical Almanac 2010. Gökbüim haberleriu Ku§ Göçü" bölümü 12. sayfada 1 1 3 4 8 8 10 11 11 12 15 19 20 rildi) 21 21 21 22 23 23 23 23 23 29 20 21 16 17 07 13 01 11 16 06 09 20 19 11 15 20 22 06 12 14 14 23 09 Ncptün Jiiplter Ceres 8.7 Pallas 10.1 Juno 10.1 Vesta 8.0 Gök Cisimlerin Doğuş-Yûkseliş-Batiş Saatieri (saatdakika) radyoaktif elementlerin bccunumu boyunca Ay'ı ısıttı. Ay yaşjanmasıyla beraber soğudu ve zamnnla küçüleceği düşü- 2010'UN OLAYLARI Parlak Gezegenlerin Güneş'ten Açısal Uzaklıkları ve Parlakhklan (gece saat 03 için) (D: doğu, B: batı; Uzakhk: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) Tarih (Eylül) 1 11 21 Merkür Uzakhk Par. D 6 +4.6 B 13+2.0 B 18-0.6 Venüs Uzakhk Par. D 45 -4.6 D 44 -4.7 D 41 -4.8 Mars Uzakhk Par. D D D 42 +1.5 39 +1.5 36 +1.5 Jüpiter Uzakhk Par. B 157- 2.9 B 168-2.9 B 147-2.8 Satürn Uzakhk D 26 D 17 D 34 Par. +1.0 +1.0 +1.1 Isim ı Eylül Doğuş En yOksekte Batış Ay 22:36 06:18 14:06 Merkür 07:02 13:13 19:24 Venüs 10:27 15:47 21:06 Güneş 06:30 13:04 19:37 Mars 10:06 15:40 21:14 Jüpiter 20:32 02:30 08:28 Satürn 08:37 14:41 20:44 Uranüs 20:24 02:23 08:22 Neptün 19:06 00:22 05:38 15 Eylül Doğuş En yüksekte Batış 14:41 19:16 23:53 05:23 11:57 18:31 10:31 15:30 20:28 06:44 12:59 19:14 09:58 15:20 20:41 19:33 01:29 07:24 07:51 13:52 19:53 19:28 01:26 07:24 18:06 23:21 04:37 30 Eylül Doğuş En yüksekte Batış 22:13 06:03 . 13:52 05:52 12:10 18:27 10:16 14:58 19:39 06:59 12:54 18:48 09:51 15:00 20:08 18:29 00:22 06:15 07:01 12:59 18:58 18:28 00:25 06:22 17:06 22:21 03:36 o