Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 3 EYLÜL 2010 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ Dış Ticarette Pazarlar Değişiyor mu? Küresel krizin etkisiyle 2009’da yüzde 27 daralan Türkiye’nin dış ticareti, 2010’da yeniden eski hacmine ulaşmaya çalışıyor. İlk 7 ay itibarıyla bakıldığında da 2010’un dış ticareti 2009’un aynı döneminin yüzde 20 önünde ama kriz öncesinin, yani 2008’in ilk 7 ayının henüz yüzde 25 gerisinde. Küresel kriz, Türkiye’nin ihracat ve ithalat pazarlarında da bazı değişimler yarattı. AB-27 pazarı ile olan dış ticarette bazı değişimler yaşanıyor. AB’nin tedarikçisi rolünü üstlenmiş Türkiye’nin, 2007’nin ilk 7 ayında AB-27’ye ihracatının, toplamdaki payı yüzde 57 gibi önemli bir yerdeydi, diğer Avrupa ülkeleri ile birlikte oran tüm Avrupa için yüzde 68’e çıkıyordu. 2009 krizinde daralan AB pazarıyla, ihracat da düştü. AB’den siparişler azaldı ve Türkiye ihracatındaki payı yüzde 44’e kadar düştü. 2009’un ikinci yarısından başlayarak Türkiye ihracatı kendini toparlamaya çalıştı. 2010’un Ocak-Temmuz dönemi ihracatı 65 milyar dolara, yani 2009’un ilk 7 ayının yüzde 13 üstüne çıkmış durumda. Ama, AB pazarındaki kayıp yakalanabilmiş değil. AB-27’ye yapılan ihracat, toplamda payını ancak yüzde 46’ya çıkarabildi. İlk 7 ay itibarıyla Türkiye, AB’ye 2007’de 33, 2008’de 40 milyar dolarlık ihracat yapabiliyordu. 2009’da bu tutar 25 milyar dolara kadar geriledi. 2010’un ilk 7 ayında da ancak 30 milyar dolara çıkmış ihracat. Yani AB pazarından kayıplar telafi edilebilmiş değil. Türkiye, AB pazarından kayıplar verirken AB için pazar olma durumunda, yani ithalatta ne halde? Türkiye’nin ithalatında AB’nin payı kriz öncesi ve sonrasında yüzde 38-41 bandında değişim gösterdi. 2010’un ilk 7 ayında ise AB ülkeleri Türkiye’ye 38.8 milyar dolarlık mal satmışlar, yani 100 milyara yaklaşan ithalatın yüzde 38.8’ini gerçekleştirmişler. Peki Türkiye-AB arasındaki dış ticaret farkı nasıl seyrediyor? 2007’de Türkiye, AB’den yaptığı ithalatın yüzde 88’ini yine AB’ye yaptığı ihracatla karşılıyordu. İzleyen yıllarda durum böyle devam etmedi, AB’den ithalat daha az düşerken ihracat daha hızlı düştü ve Türkiye’nin, AB ithalatını ihracatla karşılama oranı yüzde 77’ye kadar geriledi. AB, Türkiye ithalatında yüzde 40 gibi bir payla ilk sırayı korurken Türkiye’ye enerji ve ara malları ihraç eden Rusya, İran, Çin, G.Kore gibi Asyalı ülkelerin ithalat payı yüzde 22’yi buldu. Türkiye, AB’den ithalat oranını pek değiştiremezken ihracattaki kaybını başka bir pazardan telafi edilebildi mi? AB pazarının bir kısmının, “Doğu”dan, yani, Yakın ve Ortadoğu, bazı Afrika ülkelerinden ve diğer Asya ülkelerinden biraz da olsa kapatılabildiği görülüyor. Başka bir ülke kategorisi ile bakıldığında İslam ülkeleri ile olan dış ticaretin kriz döneminde bir değişim yaşadığı görülüyor. İslam Konferansı Teşkilatı ülkelerine olan ihracatın Türkiye ihracatı içindeki payı 2009 ve 2010’da 6 puan dolayında artmış durumda. Yine bu ülkelerden yapılan ithalatın payında da 3 puan artış var. Özetle, kriz sonrası, AB’den ihraç pazarı kaybı yaşandığını ama AB’den yapılan ithalatın pek tempo kaybetmediği görülüyor. Türkiye’nin AB tedarikçisi olma rolü, krizle az da olsa iddia kaybetmiş. Buna karşılık ihracatta, uğranılan pazar kayıplarının İslam ülkelerinden belli ölçüde telafi edildiği görülüyor. İslam ülke pazarlarından pay almada AKP’nin siyasi- diplomatik atakları ne kadar etkili oldu, bilinmez ama unutmamak gerekir ki, Türkiye’nin girmek istediği bu pazarlar, Çin, G.Kore, Hindistan gibi Asyalılarının da kapmaya çalıştığı pazarlar. Türkiye’nin rekabet gücü yeterli değilse, siyasi etkenler çok uzun süre etkili olmaz, buralarda kazanılmış görünen mevziler orta vadede kaybedilebilir. mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com İHRACATTA PAZAR PAYLARI (İLK 7 AY, Milyon $, %) 2007 2008 2009 2010 İHRACAT 58.558 81.346 56.771 64.407 Değişim, % - 38.9 -30 13.5 AB-27, % 57.0 50.3 44.3 46.1 Yakın ve Ortadoğu 13.6 17.9 19.2 19.8 Diğer Avrupa Ülkeleri 9.7 11.9 12.3 10.1 Afrika Ülkeleri 5.6 6.6 11.1 8.9 Amerika Ülkeleri 5.5 4.4 4.6 5.3 Diğer Asya Ülkeleri 4.9 5.3 5.7 7.6 Diğer Ülkeler ve SB 3.8 3.6 2.8 2.2 İslam Konferansı Teşk.18.5 22.8 28.9 28.4 İHRACATTA PAZAR PAYLARI (İLK 7 AY, Milyon $, %) 2007 2008 2009 2010 İTHALAT 92.544 126.407 74.769 99.337 Değişim, % - 36.5 -40.4 38.8 AB-27, % 40.8 38.2 40.0 38.8 Diğer Avrupa Ülkeleri 20.5 21.8 18.4 17.1 Afrika Ülkeleri 4.1 4.0 4.3 3.6 Amerika Ülkeleri 7.1 7.7 9.0 8.6 Yakın ve Ortadoğu 7.0 8.5 6.9 8.6 Diğer Asya Ülkeleri 19.3 18.6 20.1 22.1 Diğer Ülkeler ve SB 1.2 1.1 1.3 1.2 İslam Konferansı Ü. 12.3 14.6 12.6 15.0 Ziraat odalarõna göre TMO’nun buğday satõş kararõ bugün için doğru ancak yarõnõn da düşünülmesi gerekiyor TMO’dan buğdaya fiyat freni Ekonomi Servisi - Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), da- ha önce 1 Kasõm olarak du- yurduğu stoklarõndaki buğ- dayõn satõşõnõ öne çekti. TMO, 6 Eylül 2010’dan itibaren, kalitelerine gö- re 515-635 TL/ton ara- sõnda değişen fiyatlarla 255 bin 300 ton ekmeklik, 550-665 TL/ton arasõnda de- ğişen fiyatlarla da 78 bin 700 ton makarnalõk olmak üzere top- lam 334 bin ton buğdayõn satõşa açõlmasõna karar verdi. TMO’dan yapõlan açõklamada, hububat piyasalarõnõn yakõndan iz- lendiği belirtilerek, yurtiçi piyasalarõn istikrarõ için gerektiğinde her türlü tedbirin alõnacağõ kaydedildi. Açõklamada, Türkiye’nin buğday stokunun tüketimi karşõlayacak dü- zeyde olmasõna rağmen, yurtdõşõ fi- yatlarda son dönemde meydana ge- len artõşlar ve buna ilişkin yapõlan olumsuz değerlendirmelerin de et- kisiyle, elinde buğday bulunduran- larõn yüksek fiyat beklentisiyle ürü- nü pazara çõkarmamalarõ sonucu yurtiçi pazarlarda bir miktar daral- ma meydana geldiği, bunun da fi- yatlarda yukarõ yönlü bir baskõ oluş- turduğunun gözlendiği anlatõldõ. Açõklamada, bu gelişme üzerine piyasalarõ rahatlatmak ve ilgili sek- törlerin ihtiyaç duyacaklarõ ham- maddeyi temin edebilmelerini ko- laylaştõrmak amacõyla, TMO’nun erken satõşa başladõğõ kaydedildi. Çanakkale Ziraat Odasõ Başkanõ İlhan Ulus, “Bugün için bu karar doğru olabilir ama yarını da dü- şünmek gerekir” yorumunu yaptõ. Un Sanayicileri Federasyonu Yö- netim Kurulu Başkanõ Erhan Öz- men, buğdayõn iç piyasaya satõş ta- rihinin eylüle çekmesi sonucunda pi- yasada bir rahatlama olacağõnõ be- lirterek “Spekülatif hareket eden- ler, bundan sonra TMO’nun bu tür müdahaleler yapacağını bek- lemeli” dedi. Adana Ticaret Borsa- sõ Başkanõ Muammer Çalışkan, TMO’nun stoklarõndaki buğdayõ er- ken satmaya başlamasõnõn piyasadaki fiyatlarõ dengeleyeceğini söyledi. Türk endüstrisinde tasarõm kültürünün yaygõnlaştõ- rõlmasõ amacõ ve endüstriye gelecek için yön göste- recek yaratõcõ fikirlerin teşvik edilmesi hedefiyle yola çõ- kan Design Turkey Endüstriyel Tasarõm Ödülleri 2010, “İnsani tasa- rõm” temasõyla başladõ. Yarõşmada ambalaj, aydõnlatma, elektronik ürünler, ev cihazlarõ, ev ve ofis gereçleri gibi pek çok kategoride de- ğerlendirme yapõlacak. Ödüllere başvurular, www.designturkey.org.tr adresinden üretici, marka sahibi, firma yetkilisi veya tasarõmcõ tara- fõndan yapõlabilecek. Başvuru süreci 15 Ekim 2010’de sona erecek. Deva Holding, 2010’un ilk yarõsõnda net satõşlarõnõ yüzde 1 ora- nõnda arttõrdõ. Holdingden yapõlan açõklamada Türk ilaç sek- töründe 2010 yõlõnõn ilk yarõsõnda IMS Healthcare verilerine göre kutu bazõnda dördüncü firma olarak geçen yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 4.3’ten yüzde 5.1 pazar payõna ulaş- tõğõ ve TL bazõnda 10. sõradan 7. sõraya yükseldi- ği bildirildi. Açõklamada, Deva Holding ve grup şir- ketlerine 2010’un ilk yarõsõnda toplam 20 milyon lira yatõrõm harcamasõ yapõldõğõ kaydedildi. DEVA 20 MİLYON TL YATIRDI Polisan Boya, nalbur iyileştirme projelerini desteklemek ve tüketicilere son- suz renk hizmeti sunabilmek amacõyla ‘Yeni Nesil Mix Sistem’ adõyla 10 mil- yon dolarlõk yatõrõmla yeni bir renklendirme hizmeti kuracak. Polisan’dan yapõlan açõklamada, öncelikle ülke çapõnda bin noktanõn hedeflendiği bu sistem sayesinde nalburlarõn etkili stok yönetimi yapabilecekleri, nakit akõşlarõnõ ve finansal yapõlarõnõ daha sağlam bir platforma oturtma şansõna sahip olacaklarõ belirtildi. Açõklamada, Polisan’õn, beyaz ren- kli boyanõn perakende noktasõnda istenen tonda renklenmesi prensibi üzerine kurulu bu sistemin yaygõnlaştõrõlmasõ olduğu belirtildi. POLİSAN’DAN YENİ RENK HİZMETİ Vakõfbank 720 milyon dolar krediyle ihracatõ finanse edecek Denizbank’tan esnafa kolaylık Ekonomi Servisi - Vakõfbank, iki di- limden oluşan toplam 720 milyon do- lar sendikasyon kredisi aldõ. Vakõfbank Genel Müdürü Süley- man Kalkan, 145 milyon dolar ve 453 milyon Avro tutarõndaki sendikasyon kredisi anlaşmasõnõn imzalandõğõ tö- rende yaptõğõ konuşmada, yõlõn ikinci sendikasyon işlemini gerçekleştirdik- lerini, 720 milyon dolar tutarõndaki bu işlemin bankanõn “güçlü konu- munu ve Türkiye’nin uluslar- arası alandaki itibarını” teyit ettiğini vurguladõ. Reel sektörün hizmetindeyiz Türkiye’nin cazibe- sinin arttõğõnõ ve ül- keye duyulan ilgi- nin daha da artma- sõnõ beklediğini dile getiren Kalkan, “Büyüyen Tür- kiye’nin ihtiyacı olan yurtdışı kay- nak miktarını arttırarak reel sek- törümüzün hizmetine sunmaya de- vam edeceğiz. Krediyi ağırlıklı ola- rak ihracatın finansmanı için kul- lanacağız” dedi. Vakõfbank Uluslararasõ İlişkilerden sorumlu Genel Müdür Yardõmcõsõ Birgül Denli de 2009 yõlõnda temin edilen yaklaşõk 675 milyon dolar tutarõndaki krediyi yüzde 100’ün üzerinde bir oranla yeniledik- lerini, toplam maliyeti de li- bor/euribor yüzde 1.3’e düşür- düklerini bildirdi. Denli, Vakõfbank ola- rak sendikasyon pi- yasasõnda 2006 yõ- lõndan bugüne ilk defa bir yõl üzeri vadeyle borçlan- dõklarõnõ belirtti. Akıllı kartla işlem İki kurum arasında im- zalanan protokolle ha- yata geçirilen “akıllı kart”, esnafa işletme kredisinden faydalan- ma, geçerli noktalarda kampanyalı alışveriş yapma imkânı sunuyor. Denizbank Finansal Hizmetler Grubu Baş- kanı Hakan Ateş, şube- ye gitmeden kredi çeki- lebileceğini belirtti. Afetzedeye kredi vaadi Türkiye yatırım için riskliEkonomi Servisi - Sanayi ve Tica- ret Bakanõ Nihat Ergün, Türkiye’nin farklõ bölgelerinde yaşanan sel felake- ti nedeniyle işyerleri zarara uğrayan es- naf-sanatkârlar ile KOBİ’lere, KOS- GEB tarafõndan 100 bin TL kredi im- kânõ sağlanacağõnõ açõkladõ. KOSGEB Veri Tabanõ’na kayõtlõ olan işletmelerin kredilerden faydala- nabileceğini belirten Bakan Ergün, kredi vadesinin ilk 6 ay ödemesiz, ka- lanõnõn aylõk eşit taksitler halinde öde- meli toplam 24 ay olacağõnõ ve kredi fai- zinin tamamõ KOSGEB tarafõndan ödeneceğini bildirdi. Açõklamaya göre kredi tahsisinde başvuru sõrasõnõn esas alõnacağõnõ göz önünde bulundurarak, krediden yarar- lanmak isteyen işletmelerin bir an ön- ce KOSGEB Veritabanõ’na kayõt yap- tõrõp, bankalara başvurmalarõ gerekiyor. Torunlar GYO gün sayıyor Karsan Otomotiv, BreadaMenarinibus ile anlaştı Ekonomi Servisi - Karsan Otomotiv Sanayii, İtalyan otobüs üreticisi BreadaMenarinibus ile olan işbirliğinin kapsamõnõn genişletilmesi, seri üretim ve pazarlama faaliyetlerini içeren ve stratejik ortaklõk niteliği taşõyan nihai anlaşmanõn imzalandõğõnõ duyurdu. Karsan’õn Kamuyu Aydõnlatma Platformu’nda yayõmlanan özel durum açõklamasõnda, söz konusu proje kapsamõnda deneme üretimlerinin başarõyla tamamlandõğõ kaydedildi. Açõklamada, “İlgili proje kapsamında, BreadaMenarinibus ile nihai anlaşmayı 2 Eylül 2010 tarihi itibarıyla imzalamış bulunmaktayız. İmzalanan lisans anlaşması kapsamında Karsan, on yıllık süre boyunca BreadaMenarinibus’un bütün araçlarının Türkiye’de üretilmesinden, pazarlanmasından, satışından, satış sonrası hizmetlerinden ve ihracatından münhasır olarak sorumlu olmuştur” denildi. Ekonomi Servisi - Alõşveriş merke- zi odaklõ gayrimenkul yatõrõm ortaklõ- ğõ Torunlar GYO, hisselerinin yüzde 25.16’sõnõ halka arz etmek üzere Ser- maye piyasasõ Kurulu (SPK) ve İstan- bul Menkul Kõymetler Borsasõ’na (İMKB) başvurdu. Torunlar GYO’nun halka arzõna İş Yatõrõm aracõlõk edecek. Torunlar GYO Yönetim Kurulu Baş- kanõ Aziz Torun, halka arz için SPK ve İMKB’ye başvurarak süreci başlattõk- larõnõ, heyecanlõ olduklarõnõ söyledi. Torunlar GYO’nun bugüne kadar hayata geçirdiği Zafer Plaza, Ankamall, Deepo Outlet, Korupark gibi projeleri- ni hatõrlatan Torun, kriz dönemlerinde de devam ettirdikleri yatõrõmlarõnõ, önü- müzdeki dönemlerde de sürdürecekle- rini bildirdi. Torun, “Önümüzdeki 3 yıl içinde 800 milyon lira yatırım yap- mayı hedefliyoruz” dedi. Ekonomik Özgürlük Endeksi raporuna göre, Türkiye yatõrõmda en riskli 10, siyasette en istikrarsõz 8 ülke içinde yer aldõ. İLHAN TAŞCI ANKARA - Halkoylamasõ için geri sa- yõmõn başlamasõyla birlikte iyice yükselen siyasi tansiyon, yerli ve yabancõ yatõrõmcõ- larõ nezdinde Türkiye’de uzun vadeli yatõ- rõm konusunda kuşku yarattõ. Heritage Fo- undation’õn raporuna göre, Türkiye “yatırım riski” sõralamasõnda 58 ülke arasõnda 49. ola- bildi. “Siyasi İstikrarsızlık Riski” sõrala- masõnda ise Türkiye 51. sõrada yer aldõ. Heritage Foundation tarafõndan hazõrlanan Ekonomik Özgürlük Endeksi’nin 2010 so- nuçlarõ, Türkiye’de yatõrõm için tehlike çan- larõnõn çaldõğõnõ ortaya koydu. Toplam 179 ülkenin kayõt dõşõ ekonomi ve- rileri, ekonomiye hükümet müdahalesi, ya- bancõ yatõrõm serbestliği, para politikasõ ve ticaret özgürlüğü gibi ölçütlere göre değer- lendirildiği endekste Türkiye 67. sõrada yer alabildi. Listenin ilk sõrasõnda ise Hong-Kong bulunuyor. Rekabet gücü ölçümünde dünyada önem- li kuruluşlardan olan Uluslararasõ Yönetim Geliştirme Entitüsü’nün (IMD) Dünya Re- kabet Gücü Yõllõğõ 2010 araştõrmasõndaki ve- rilere göre, Türkiye “yatırım riski” sõrala- masõnda 58 ülke arasõnda 49. olabildi. Böy- lece Türkiye, yatõrõm yapmak açõsõndan en riskli 10 ülke içinde yer almõş oldu. Yatõrõm riski sõralamasõnda, Türkiye’yi Ür- dün, Endonezya, Kazakistan, Filipinler iz- ledi. Çalõşmada Türkiye, siyasi istikrarsõz- lõk riski en yüksek 8 ülke içinde değerlen- dirildi. Diğer 7 ülke ise Romanya, Filipin- ler, Arjantin, İzlanda, Tayland, Ukrayna ve Venezüella oldu. TASARIM KARNAVALI BAŞLIYOR Toprak Mahsulleri Ofisi artan buğday fiyatlarõnõ durdurmak için daha önce 1 Kasõm olarak duyurduğu stoklarõndaki buğdayõn satõşõnõ 6 Eylül’e çekti. Heritage Foundation’a göre Türkiye ticaret özgürlüğü endeksinde 67. sõrada yer aldõ Ekonomi Servisi - Denizbank ve İstanbul Esnaf ve Sanatkâr Odalarõ Birliği (İSTESOB) arasõnda imzalanan protokolle hayata geçirilen “akıllı kart”, esnafa işletme kredisinden faydalanma, ge- çerli noktalarla kampanyalõ alõşveriş yapma imkânõ sunuyor. Protokolün imza töreninde konuşan Denizbank Finansal Hizmetler Grubu Başkanõ Hakan Ateş, sadece esnafa 2.5 milyar lira kredi sağladõklarõnõ ve bu şekilde 250 binin üzerinde müşteriye hizmet verdiklerini belirterek, “işletme kart” kullanõcõ- larõnõn sayõsõnõn 100 bine yaklaştõğõnõ kaydetti. Ateş, “Bu kart, hem işletme kredisinden ya- rarlanmak için bir araç, hem üzerinde resmi ve kimlik bilgileriyle odanın kimliğini belirleyecek hem de bunun üzerindeki her türlü kampanya alışverişinden istifade edebileceği bir altyapı” di- ye konuştu. İSTESOB Yönetim Kurulu Başkanõ Fa- ik Yılmaz da İSTESOB’un 39 ilçede 242 bini ak- tif, 700 bin toplam üyesi bulunduğunu belirtti. Süleyman Kalkan