Katalog

www.iku.edu.tr BİLİMKÜLTÜRVEEĞİTİM TC İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ Plastik çevreyi korur Arş. Gör. Serap Özay (Istanbul Kültür Üniversitesi) P lastik, karhonun (C) hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) ve diğer elementler ile oluşturduğu monomer adı verilcn, basit yapıdaki gruplarm bir- lcşip, yüksek molckül ağırlıklı polimcr adı vcrilen uzun zincirli bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen mal- zemelere vcrilen isinıdir. Doğada varolan pamuk, ipek, yün, kau- çuk gibi polimerlerden (,nk uzun zanıandır fay- dalanıyor olsak da plastiklerin yapay olarak üretimi 20. asınn başlarına denk gelmekte- dir. Güniimü:de plasriklcr düşük üretim ma- liyetleri, kolay şekil almaları ve amaca uygun üretilebilmeleri nedeniyle her alaıula yay- gmlaşmıştır. Öncclcri ağaç, metal, yün, pa- muk, kâğıt, gibi malzemelerden imal edilen birçok eşya, hugiin plastik esaslı malzeme- lerden yapılmaktadır. Elcktronik cihazla- rın, bcya: eşyaların, giysilerin, inşaat malze- melerinin, döşemelerin yapılannda plastik malzeme miktarı giderek artmaktadır. Mühendislik plastikleri adı verilen ve sayı- ları hızla arian nıalzemeler makine ve teç- hizatlarda metallerin yerini almaktadır. plastik kullanılmasına bağlı olarak düşen yakıt kulla- nımı ile senı gazlarınm cmisyonlarında da azalma sağ- lanmaktadır. Malzeme ve makine mühendisleri, yakın gelecek- te otomotiv endüstrisinde kullanılan metallerin yeri- ni alacak bafif, yüksek dayanımı olan karbon-lif ile güv- lcndirilmiş plastiklerle çalışmaya başladılar. Uçaklarda Plastik Kullanımı: Ust güverte zemin tabanları Dik kuyrıık Kanatuçları '" ~\ Kanat destekleri Kanat Oıtak kanat kutusu Kanatçık panelleri Arabalarda Plastik Kullanımı: Plastikler, yıpranmaya karsji dayanıklılığı, istenilen forma kolayca sokıılabilmesi vc kullanım kolaylıgı ne- deni ile otomotiv endüstrisinde bugün metallerin ye- rine kapılarda, motor kapaklarında, tampon ve ça- murluklarda, şasc ve hatta iskclct dcsteklcrinde kul- lanılmaktadır. Bu sayede hafifleyen araçlarda önemli ölçüde yakıt tasamıfu saglanmakta ve yeni bir araba i«,in 150.000 km mesafede 500 L üzcrinde yakıt tasarrufu anlamma gelmektedir. Ayrıca özellikle bir kaza duru- mıında araı; iyi ve dışı güvenlik artmaktadır. Otomobiller küresel ısmmaya neden olan başta kar- bon dioksit (CO->) olmak ihere sera gazlarının %77'si- nin atmosferc salmmasmdan snruınludıır. Daha çtik Karbon-lif ile güçlendirilmiş plastik -'AIRBUS AirbusA380, başlıca karbon-lif ile güçlendirilmiş plastik kompozitmalzeme uygulamaları. AirbusA.3S0, 853 yolcu taşıma kapasitesitesi olan dünyanm en büyük ticari yolcu uı^ıgıdır. AirbusA380'in gövdesi çoğunlukla alüminyumdan yapılmış olsa da, ağırlıkça %25'ini kompozit malzemeler oluşturur. Kompozit malzemelerden karbon-lif ile güylendirilmiş plastik, cam-lif ile güçlendirilmiş plastik ve kuartz-lif ile güçlendirilmiş plastik genel olar.ık kanatlarda ve kııy- rukta, ayrıca ana gövdenin bazı parça- larında kullanılmaktadır. AirbusA38Û ürctiminde, yüksek peıformanslı plastik kompozitlerin kul- lanılması, koltuk başına yolcu maliye- tinde düşüş ve ağırlığtn azalması sonu- cu yakıt tüketiminden tasarruf dcmek- tir. Bunıın sonucunda tam dolıı bir A3S0 14800 km. yolculuk boyunca her 100 km de kişi başına 3.3 Litre ke- roscn (uçak yakıtı) kullanırken, bir Boeing747 12200 km. mesafede her 100 km.'de kişi başına 4-3 Litre kerosen kul- lanmaktadır. Havacılık endüstrisinde, gelecekte bir ııçakta ağırlıkça %40 kompozit kul- lanılması planlanmaktadır. Plastik kul- lanarak sağlanabilecek bu ağırlık azal- ması sonucunda, ayrıca karbon dioksit ve azot oksit salımlarında sırasıyla %50 Aynı evin, a.Yönlendirilmiş yonga levha ve camelyafı ile izolasyon yapılmış, b. 1.3 cm plastik ile izolasyon yapılmış termal resimleri. ve %80 azalma beklenmektedir. Binalarda Plastik Kullanımı: Dünya çapmda harcanan toplam cncrjinin %40 kadarı binalarda ve inşaat sektöründe in- şaat sırasmda ve daha sonra ısıtma, soğut.ma ve aydınlatma amacı ile kullanılmaktadır. Plastiklerin binalar ve inşaat sektöründe uygun kullanımınm, enerji sarfiyatı ve sera gazı salı- mının düşürülmesinde önemli rol oynaması beklenmektedir. Termal izolasyon malzemeleri, borular, pencere çerçeveleri, kapılar, dış cep- he, çatı ve zemin kaplamalarında plastik kul- lanımı yaygınlaşmış hazır betona plastik kat- kısında önemli yol kat edilmiştir. İnşaat sürecinde plastik uygulamalannın doğru kullanılmasıyla aydınlatma ve iklim- lendirme için kullanılan enerjiden %90 a va- ran tasarruf yapmak mümkündür. Kaynaklar: Conıpelling Facts About Plastics, PlasticsEurope (Association of Plastic Manufacturers), 2009, http://www.plasticseurope.org Canadian Plastics Industry Association www.plastics.ca The Japan Carbon Fiber Manufacturers Association http://www.carbonfiber.gr.jp Dış kaplarna-PVS 'Dış cephe mantolama- HDPE.PP çerçev FRP.PVC.PC Yeşil çatılar-XPS Püskürtme Döşcmclrabzan vc Lopıık-SPF çitler PVC.PS, ; WPC,NFPC,PP,PE Zemin kaplaması PVC.PUF Radynnt zemin ısıtması-PEX ' • • — . blolar-PVCPE 1 Tavan,kirişve oluklar-PVC hlzolasyon kaplaması-EPS,XPS Bom ve tesisat- ABS,HDPE,PVS, CPVC,PEX Nem önleyici-PE Yapısal izolasyon panelleri-EPS.PUR,XPS •Duvarkaplamaları- PUR.PVS izolasyon beton 'kalıplarıdf" EPS,XPS 'I 5^'kalıplarıllCFs)- Yeşil binalarda plastik uygulamaları. O KULTIKR K O L E J I