Katalog

Sağlık 7BMD Testi Niçin ve Ne zaman Yaptırılmalı? Osteoporoz, daha fazla bilinen ismiyle kemik erimesi; tiim dünyada gittikçe artan ve sosyoekonomik etkileri olan, kemik kitlesinin azalması ve yapısının değişmesiyle kemik kırılma riskinin artmasına yolaçan bir hastalık. Bu hastalık, hem yaşlı nüfusun artmasıyla hem de tanı koyma yöntemlerinin gelişmesiyle son yıllarda bir hayli önem kazandı. Dr. Handan Tokmak, Vehbi Koç Vaklı Amerikan Hastanesi, Nükleer Tıp Bölümü K emik, yaşam hoyunca yapıian (osteohlast aktivasyonu İİL' formasyon) ve yıkılan (osteoklast aktivasyonu ile rezorpsiyon). böylecc kendini sürekli yenileyen dina- ınik bir yııpıdır. Kemik yapım ve yıkımının helirli bir denge i(,vrisinde devam ctmesine "rcıııodellim;" denir. Remodellinn Hen<,'lerde maksimum dü:eydedir, yaşam boyıınca a:alan oran- lsırda devam eder. Cîenellikle 10 yaşımı kadar kemik yapımı ve yıkıını kemik kitlesinin artması lelıine den^ededir. Yaj iler- ledikı.v kemik yapımı ve ylkımı arasındaki bu hassas dcngc yı- kını lebine bozulmaya haşjar. Bunun sonucu kemik kitlesi aza- lır. K e ııı i k mineraldansi- tesi (BMD) ölvümii kemik kitlesi kayhı- nın teşhisi, prognozu ve tedavisinin ta- kibinde en önenıli rolü oynamaktadır. Kemik kitlesi kayıpları BMD sonu^ları deger- lendirilerek osteopeni veya ostcopuroz yorıımu yapılır. OSTEOPENİ: aynı yas,, ritıs ve ırktaki bireyler i(,in nor- mal degerlere oranla kemik kitlesindeki azalmayı ifade eden kliııik bir tanıdır. OSTEOPOROZ: kemik kütlesinde progressif azalma ve kemik yapının mikromimarisinin bozıılması, fraktür hassasi- yetinde artma ile kar<ıkteri:e kompleks, nuıltifaktöriyel, siste- ıııik i.skelet bastalı^ıdır. BMD ölçUmünün kltnik pratikteki kuUanım amaçlan: • Fraktiir riskini tayin etmek • Osteoporoz tayini • Hormon replasman tedavisi gerektiren hastaların belir- lenmesi • Radyolojik olarak osteofH'iıi bul^uhırı gözlenen hastala- rın degerlendirilmesi •Tedavi etkinliğinin tayini • Metabolik kemik hastalığı olup osteoporoz riski taşı- yanların lıelirlenmesi BMD degerleri (.vşitli ırk ve toplumlara göre farklılıklar Kösterdiginden lıer toplum i(,in referans degerlerin helirlenmif referans degerleri vardır. Defierleıulirme yapılırken BMD de- fierlerinin ırksal vc coğrafi farklılıklar gösternıi'si ne- deniyle lıer toplum i^'in re- ferans dejjerlerin bilinmesi ve BMD sonuı,'ları dejjer- lendirilirken ctl^üm yapı- lan topluma ait referans değerlerin kullanılması ge- rekınektedir. Standart ola- rak bel omurları ve kal^.ı- dan zaman zaman ^erek Köriilürse el bileğinden öl- (,üm yapılır. T-Score A veyaüzerinde -1 ile- 2.5 arasında -2.5 veya iizerinde Yorum Normal Osteopeni Osteoptmız World I lealtb Orj;anizatum tarafından kabııl edilen osteo- peni ve osteoporoz teşhisinde kııllanılan dansitometrik kri- terler asagıdaki fekilde tanımlanmiftır: OSTEOPOROZDARÎSK FAKTÖRLERİ Cîenctik Faktörler •Beyaz ırk/Asya kökenli olınak •lnce minyon vücııt yapısı •Kollajen sentezinde veya yapısında defekt •Iirken ya^ta menopoz (45 ya$ altı) •Osteoporoz veya osteoporoz ile iliskili rraktüre ait aile anamnezi Beslemncylc iljjili Faktörlcr •Vitamin D veVitamin C eksikliği •Protein cksikliği •Kalsiyum ve fosfat eksikliği •Kafein, Sigara, Alkol KiK) knybı vc/vcya amcnoreyc ncden olan aşırı cfjzcrsiz, Postmenapozal dönem, Ooferektomi, I lipo^onadizm, T'Score: H;ımnnın kemik küık'si Jvğcrinin nynı ı-insiyvtteki norni.il neııı,-eri^kinlerin or- f.ı/.ı/ıı;ı kvınik kiilksi ile k;ırfih(tırıUıt*ın<h hııuın ;tltın:> veya üsliine Jiifen SD (sranjıın Jeviasytın) Jeğerklir. Ostooporoz European Foundation for üsteporosis and Bone Disease, National Osteoporosis Foundation of the United States ve Z-score: Hnstanm kemik kütlesi Jeperinin aynı yaş ve ciıviiyette nlan [lopulasytmJaki kemik küılesi ile kaifilnjtırıUıgınJa hımm altınJa veya üstünde yeralan SD Jegeridir. Hiperparatiroidizm, Hipertiroidizm, Renal 1 lastalıklar, Hareketsizlik, İlavla. •Steroidler •Tiroid hormonu •Anti konvülsanlar •Kanser kemoterapisi •Heparin Gastruintestinal sistenı hastalıkları •Cîastrik operasyonlar • Malabsorbsiyon •Pankreatik yetmezlik •Ilepatik hastalık Osteoporozun özellikle erken dö- nemlerde lıi(,'bir belirti vermcyebile- tejji ^(>zöniinde bulundurularak os- teoporoz fjelijıne riski yüksek olan ki- şilerin, menopoz dönemindeki kadın- ların ve 50 yaşının üzerindeki erkek- lcıin lıcrlı.ın^i bir jikâycti olmasa da hekime ba^vurmalarında fayda vardır. SoniH,1 olarak osteoporoz tanısı i(,'in kemik yojJunlııJSıınıın öl^ülmesi Kereklidir. Tanı amaoyla farklı yön- teınler olmakla beraber KÜnümüzde en sık kullanılan ve sonuvları itiba- riyle fjüvenilir önenıli klinik hilgiler elde edilnıesini saglayan öl^iim yön- temi Dh;XA'dır. DEXA öl^imü afirı verici ya da rabatsızlık uyandıran bir yöntem değildir ve hasta ciddi bir rad- yasyona manız kalmaz. Olduk^a ko- lay vc sadece 10 dakikanızı uyırmanı- zın ((.vkim süresi) yeterli oldujju bir testtir. Yaşlanmak birda- ğa tırmanmak ^'ibidir. Çıktık(,-.ı yornunlufiu- nıız artar. Nefesiniz daralır ama ^'öriis, ala- J aı nınız menisjer. AMA fy ™ SİZ YİNE DE YAP- MANIZCİEREKEN- LER İÇİN ACEI.E EDİN...( Samuel Ulman) LSJ