Katalog

co >- 8 § Dünyada sürtünme ve aşmma Ali Erq Teknolojinin Nobeli olarak nitelendirilen R&D ödülünü 4.kez kazanan ve çalışmalarını ABD'deki Argonne Ulusal Laboratuvan'nda sürdüren Profesör Dr. Ali Erdemir 16 Haziran tarihinde İTÜ Makine Fakültesi, lleri Motor Teknolojileri'nde Yeni Nanomalzeme ve Kaplama Türleri konusunda bir konferans verdi. Erdemir, triboloji (sürtünme, aşmma ve yağlama konularını inceleyen bilim dalı) konusunda 25 yıllık birikimlerinden yola çıkarak, gün geçtikçe daha fazla mekanikleşen dünyamızda, aşmma ve sürtünmeden kaynakla- nan enerji kayıplarının nasıl engellenebileceğine ilişkin görüşlerini açıkladı. Ali Erdemir, ayrıca sürdürmekte olduğu çalışmalarıyla ilgili sorularımızı yanıtladı. Reytıan Oksay "D ünyada aşmma ve sürrünmc konulnnn- ı/;ı ç alışmalar yapan hiliın insnnLırının hemen hemen hepsi Ali Erdemir'in \:ı- lısmalarını takip eder. Onun tfilışmalan çttjfu zaman öncü olmuftur. Bu konunun dımyeni olarak kahul cdi- lir." İTÜ Teknik Üniversitesi Malzeme ve Mctalurji Mühendisliği Bölümü'nden DoçDr.Kttrşat Kazmanlı, Argonne Ulusal Laboratuvan'nda bir dönenı birlikte çalıştığı Ali Erdemir'i hüyle anlatıyor. "Erdemir Hoca /7e Qilifinnk birayrıcalıktır. Kendisine sorıı soran rıer- kesi ayının yapmadan yanıtlar, sonml;ırm;ı çiizüm hul- mayn çalifir. Konusunda otorite olarak kahul vdilmesi- Ödiil kazanan projeye Istanbul Teknik Üniversitesi Malzeme ve Metalıırji Miihendıslığı Bölümü'nden (soldan sağa) Doç. Dr. Kürşat Kazmanlı, Prof. Dr. Mustafa Ürgen, Doç. Dr. Ûzgül Keleş ve Prof. Dr. Ali Fuat Çakır da destek verdi Cû O Giildem Kartal, ve Ali Erdemir ne knrşın, hiçbir zaman alçak gönüllüğünü elden hır.ık- mamıntır" diyor. İnsanlık tekerleğin icadıyla hirlikte harekctli elemanların sürtünme ve aşmma prohlemiyle tanıştı. Ve hugiinc dek sürtünme ve aşınmanm yol a«,iıfiı ener- ji ve mal:cmc kayıplannı telafi ctnıcnin yollarmı aradı. Snn yıllarda Triboloji adı vcrilcn bilim dalı altında sürdiirülen bu çalışmalar, sürtünme sonucu ortaya çı- kan kayıpları önlemck, hakım-onarım faaliyetleri i(,'in harcanan zaman ve emejji azaltmak, (,x.'vreye vcrilen zararı minııtnuma indirmck gibi misyonlar cdindi. Prof. Dr. Ali Erdemir işte bu konunun en yet- kin isimlerinden biri. ABD Enerji Bakanlığı'na bağlı Arıjnnne Ulusal Laboratuvan'nda 23 yıldır sürtünme, ajınma vc yaglama konusunda arastırmalar yapıyor ve ruıgün pek ^\ık odülün sahibi. Teknolojinin Nobeli olarak nitelendirilen R&D (Her yıl dünyada 100 öneınli buluşun sahibi bilim insanları ve enstitülere verilcn araştırma-geliştirme ödülü) (klülüne 4 kez (1991, 1998, 2003 ve 2009) layık görülen Erdemir'e bu noktaya gclmek için hangi asamalardan geçtiğini sor- duk. KÎLOMETRETAŞLARI -2009'da aldığınız ödülden başlayalım En son 2009 yılı ekim ayın- da Orlando'da düzenlenen ve Mustafa Reylerin de (Prof.Dr.Mustafa Ürgen vc projeye katkıda bulunan digcr İTÜ'lü araş- tırınacılar) katıldıgı bir tören ile ' ) ^ ~ " bu ödülü aldık. Bu son proje yakla- t^K *\ $ık 10 yıl önce başladı. Mustafa I ^ H / | Bey ile temas halindeydik. j ^ B / jm Fikirlerimizi birlejtirdik. Fikirler ^ H r / jğj^M dogrultusunda araştırma ba^lattık. W / « • Kendisi, Prof.Dr. Ali Fuat Çakır ve bazı talebcleri (Osman Eryılmaz, Kürşat Kazmanlı, özgül Keleş) Argonne'a Keldi. Arada sırada ben deTürkiye'ye geldim. Şiındi benimle birlikte çalışmala- ra katılan bu çocuklar burada, bu alanda ^ok başarılı lar yapıyor. 1991 yılında size ödül getiren çalışmanız neydi? Bu ödüle layık görülen projc, borik asidin (,-ıık yağlayıcı özelliklere sahip, yeni yağlama teknolojileriy- le ilgiliydi. Kendi alanında «,-ıgır açıp, yankı uyandıran bir çalışmaydı. O teknoloji tamamcn ticari bir boyut kazanmış durumda. Endüstriye tümüyle intikal etti. Örncğin Motor Silk adı altında pazarlanan ürün bun- lardan biri. 1998 yılında ödüle layık görülen çalışma? Bu bulıif ise sürtünmcsiz karbon kaplama ile il- giliydi. ^u anda bile bu, dünyadaki en kaygan (nearly frictionless carbon) malzeme. Şinıdi ı>eleceğin hard disklerinin (,".ılışma performansının artırılmasında kul- lanılıyor. Bu teknoloji perforınansı 10 misli arattırabi- lir. Oidinotiv alanında da kullanım alanları mevcut. 2003 yılında galiba nanoteknolojiden yararlan- dığınız buluşunuz ile ödül aldınız? Niino yapılı kompozit bir karbon kaplama türü ^eliştirdik. Çok orijinal bir kaplama rürü; tünı karbon Veşitlerini bünyesinde taşıyabilcıı tek kompozit malze- me. Heııı elmas var; heın fjralit var... Çok nadir sen- tezlenebilen bir yapı. l^egişik karbon türlerini içerdiği için kullanım alanları çnk geniş. Bu teknoloji daha çok süper kapasitörlcrdc, enerjiyi depolama sistemlerinde, uzay sistemlerinde (uydular vb) kullanabiliriz. Bu mal- zemenin bir özclliği sürrünmeyi azaltmak ise, bir diğeri enerjiyi depolama kapasitesi. Başka bir deyişle hidrojen depolama ozelliği. Nano yapısı olduğu iı,in ınuazzam miktarda hidrojen tutma kapasitesi var. 2009'da da nano yapılı yeni bir malzeme ve kaplama gcliştirdik. Nano yapıdan dolayı yok sert; sert olduğu için de aşmma mukavemeti «,x>k yüksek. Ayrıca <,x)k kaygan. Bıınıı daha (,x>k otomobil aksamlarında kullana- cağız. Pek (,x)k otomobil aksamının ömrünü çok uzata- cak. Otomobilde aşınmaya nıaruz kalan tütn hareketli parç-alar bundan yarar sağlayacak. Rıılmanlar, piston segmanları vb. Bunun testlerini pek (,x>k otomobil fir- ması sürdürüyor. Bu yılın sonlarına doğru ilk ürünlerin (,-ıkması bekleniyor. Şirketlerin yeni bir ürün çıkartma- dan önce malzemeyi çok uzun bir test aşamasından ge- çirmesi gerekiyor. İlk kullanacak arabalar yarış arabala- "PROJEL Argo na bağlı bir! musunuz? ABD Enerji politı tülüyor. Biz şöyle bir f verin diyonı Bir araştırm. Bugiı Kişilerdc bıı larmıza bakı Benim o kaı projem var. Yeni Biri y rüttüğümüz I PROF. DR. ALİ ER1 15'i patentli 230 1987 yılından beri ABD'nin Chicago kenti yakınlarmda bııl ArRonne Ulusal Laboraruvarı'nda araştırmalarını sürdüren Prof.Alı Teknik Üniversitesi Metalur] sonra 2 yıl lskendemn Demir rak çalıştı. Master ve doktura Enstitüsü'nden aldı. 1987 yılı| Laboratuvan'nda şimdi "Senî Sistemleri Bölümü'nün yönet Prof.Erdemir buluşlari1 edindi. İlk ödülü 986 yılında; verdiği Ulusal Araştırma Hizı ödülünü (1991, 1998, 2003 v sıra Discovcr Dergisi ödülü ( 2002), Arçonne Laboratuvarı Amerikan Makine Mühendis Yenilikçi Araştırma Ödülü (1999), Amerikan Maden Birliği Ödülü Consortium Midvvest Region Excellencc in Technology Ödülü (20 patenti, 230 makalesi, 16 kitap/el kitabı hölümü ve iki de kitabı bul atıf yapılmış.