Katalog

o o -f Toplumsal sorunların ten gelir eşitsizliği Dflnyanın en zenglıt 23 fllkeslnde gelirler arası uçurum Iki Ingiliz akademisyen sosyal sorunların temelinde gelir eşitsizliğinin yattığını ileri sürüyor. Aşırı şişmanlık, psikolojik bozukluklar, yenidoğan ölümleri, erken hamilelik, uyuşturucu bağım- lılığı gibi toplumsal sorunlar mutlak yoksulluktan değil, gelir dağılımındaki adaletsizlikten kay- naklanıyor. Bilim insanlarının sonuçları çok açık: Bir toplumda eşitsizlik ne kadar büyükse, so- runlar da o denli çoğalıyor. Reyhan Oksay ( l Dünya, birileri gelişiyorsa, ötekilerin gelişemeyeceği bir aşamaya geldi. Bu bir kehanet değil. Daha fakir fakat adil bir dünya ile, zengin fakir arasındaki uçurumun da- ha da artacağı bir dünya arasında, pulitik iktidarların çok üzerinde, evrcnsel bir kavga olacak. Her kes bir tarafa sav- rulacak. Bunu gönnek için ister tek ülkede, ister dünya yü- zünde, zenginlerle fakirler arasındaki, farkın yıllar boyu gi- derek arttığını bar bar bağıran sayılara bakmak yetişir. Ülkenin çağdaşlığının bir başka temel ölçütü de bu bağ- Bilim adamları diyor ki: Bu yapının değişmesi için biryol olmalı. Herkes şirketlerin aç gözlülüğünden kârme- rakından bıktı. Mali krizlereyol açan biiyük şirketlerin manipülas- yonları. Eğer hükümet- lerseçmenleri için bir şey yapmak istiyorlarsa önce gelir eşitsizliğini düzeltmekle işe başla- malılar. lamdaki bilinçtir." Sayın Doğan Kuban Hocamızın bu sayımızdaki "Çağdaşı Tanımlamak da Temel bir Çağdaşlık Sorunudur" başlıkh yazısın- da gelir dağılımındaki eşit- sizlik konusunda yazdığı bu satırlar aslında kehanet de- gil- Geçtiğimiz günlerde iki İngiliz bilim insanının yaz- dığı "77ıe Spirit Levet' isim- li kitap, gelir dağılımının daha adil olduğu toplumla- nn niçin daha sağlıklı bir ya- pı sergilediğini bilimsel ve- rilere dayanarak ortaya ko- yuyor. GELÎR DAÖILIMININ EŞİT OLDUĞU TOPLUMLAR DAHA MUTLU Kate Pickett ve York Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi profesörlerinden Richard Wilkinson'ın kaleme al- dığı kitap, solcuların her zaman düşündüklerini kanıtlıyor. Yazarlar, 21 endüstri ülkesindeki eşitsizliğin sağlık, ya- jam beklentisi, yenidoğan ölümleri, cinayet, intihar, erken hamilelik, agırı şişmanlık, psikolojik hastalıklar ve bağım* lıltk gibi sosyal sorunlar üzerinde ne şekilde etkili olduğu- nu ayrıntılı bir şekilde incelediler. Eşitsizliğin daha az olduğu toplumlarda insanlar daha iyi, daha mutlu ve daha uzun yaşıyorlar. Bilim insanları, eşitsizliğin büyük olduğu toplumlarda her insanın kendi statüsünü belirlemede zorluk çektiğini söy- lüyorlar. Ne var ki sınıf savaşı stres yaratıyor ve kronik stres ise hormon ve sinir sistemi üzerinde negatif etki yapan bir- çok sağlık sorununu doğuruyor. ŞPEKTRUMUN ÎKİUCUNDAKİ ULKELER Gelir eşitligi spektrumunun en eşit ucunda yer alan İsveç, Norveç ve Japonya gibi ülkelerde en zengin yüzde 20*1ik ge- lir düzeyindeki insanların gelirleri en yoksul yüzde 20'lik ke- simin gelirlerinin üç ya da dört katı. En eşitsiz uçta yer alan ABD, Portekiz ve lngiltere gi' bi ülkelerde, en zengin yüzde 20'nin geliri, en yoksul yüz- de 20'nin gelirinden 9 misli daha fazla. Araştırmanın en ilgi çeken bulgularından biri de, eşit- liğin sağladığı avantajlardan yalnızca yoksulların yararlan- mayacağının anlaşılması. Tam tersi, eşitliğin sağlandığı top- lumlarda çoğunluk bundan yarar sağlayacak. Hatta en eğitimli, iyi bir geliri olan orta sınıf bile daha uzun yaşayacak, sağlık hizmetlerinden daha fazla yararlanacak ve şiddete daha az maruz kalacak. ÇiKukları daha iyi okul- larda okuyacak, uyuşturucuya yüz vermeyecek ve erken ha- milelik yaşamayacak. Eşitliğin sağlanması, sosyal basamakların en altındaki- lere daha fazla yarar sağlamakla birlikte, en üst basamak- takiler de daha mutlu bir yaşam sürebilecek. DÜNYA BANKASIVERİLERİ Dünya Bankası'nın en zengin 50 sanayi toplumuna air istatistiklerinden ya- rarlanan Wilkinson, bu verilerden elde et- f tiği sonuçlann daha geniş bir coğrafyada geçerli olabileceğini ileri sürüyor. Bulgularının yal- nızca kültürel farklı- lıklara bağlı olmadı- ğını göstermek için bi- lim insanları, ABD'deki 50 eyalet ile ilgili veri- leri de kontrol amacıyla inceledi- ler ve benzer sonuçlar elde ettiler. Gelir dağılımındaki uçurumun en derin olduğu eyaletlerde sosyal problemlerin de koşut olarak art- tığını keşfettiler. Wilkinson iki konuda çok ke- sin konuşuyor: "Her zaman gelir eşitliğinin olduğu toplumlarda sosyal uyu- mun daha sağlam olduğunu düşü- EfItslzllğln fazla olduğıı ülkelerde sağlık ve rtgiag.! sosyal problemler daha derin ^ ^ The Spirit Level isimli kitabın yazarları Richard VVitkinson ve Kate Pickett î Maiyt GtkUfunmı 0 nürdüm ve çalışmamız bunu kanıtlamış oldu. Ancak var olan piyasa ekonomilerinde bu kadar net farklılıklar olacağını dü- şünmemiştim." TABLOYU BOZAN ANORMAaİKLER Ne var ki bazı anormallikler de bu tabloyu bozuyor. İntihar ve sigara bağımlılığı eşitliğin daha fazla olduğu top- lumlarda daha yüksek. Wilkinson bu sonucu şöyle açıklı- yor: "Şiddet ya diğer insanlara ya da kendinize yöneliktir. Tahminimize göre sosyal sorumluluk duygusunun yüksek ol- duğu toplumlarda insanlar, ters giden bir şeyler olduğunda başkalarını değil, kendilerini suçlamaya eğilimlidir. Sigara biraz daha farklıdır. Tüm toplumlar hemen hemen benzer bir yol izliyor. Önce üst sınıf erkekler arasında başlıyor; da- ha sonra alışkanlık üst sınıf kadınlara sıçrıyor. Ve sosyal ba- samaklardan aşağı iniyor. Sigarayı bırakmak da benzer bir yol izliyor." Eşitsizlik ve sosyal sorunlar arasındaki korelasyon şaşırtıcı bir trend izliyor. Logaritmik bir yol izleyen bu korelasyon, yoksulluğun tek başına yol açtığı sosyal bozukluklardan da- ha yıkıcı. Gelir eşitsizliğinin hakim olduğu toplumlarda bu yıkı- ma yol açan etmen ne olabilir? Wilkinson bu soruyu şöyle yanıtlıyor: "Bana göre bu sorunun yanıtı hiyerarşi ve statünün psi- ko-sosyal yapısında saklı. Zenginler ve yoksullar arasında- YObık DAHA EŞİTLİKÇİ TOPLUMLAR DAHA YENİLİKCİ M rnHUIIUiyil 30- lsm( t2 t-câr*! PMMNI Gelir Eşltsizllöi Yüksek