Katalog

+• CM CM O 000F OFF LINE Tanol Türkoğiu (tanolturkogluögmail.com) Ülkemiz kütüphaneciliğinde dijitalleşme nasıl bir yer tutuyor sohısu, sanayi devriminde taşeron olarak figüran durumun- da bırakılmış ülkemizin sanayi sonrası bilgi toplumunda da benzer bir rolle ödüllendirilmekte olduğundan, sanırım ce- vap aranması elzem bir soru olarak nitelendirilmediği için kimse suçlanamaz! •*•••. Kişisel Dijital Kütüphane Kendi kişisel dijital kütüphanemi nasıl kurabilirim? Son bir kaç gün- dürbu soruyu kafamda evirip çevirirken, yakın zaman içinde birkütüp- hane ya da kütûphanecilikhaftası olduğuna dair haber okuduğumu anımsayarak internette mştırma yaptım ve Zf0brt-O4Nisan haftâsl- nın (hem de) 46. Kütüphane Haftası olduğunu öğrendim. Ancak eğerAnkara'da yaşamıyorsanız bu "hafta"pek size göre de- ğil. Çünkü gördüğüm kadarıyla etkinliklerin hepsiAnkara'da (Milli Kütüphane'de) gerçekleştiriliyor. Istisnai bir durum olarak bu hafta bo- yunca Türkiye'deki tüm kütüphanelerde "kitap sergilan'nin düzenlen- mekte olduğunu da belirteyim. TûrkKütüphanecilerDerneği'nin web sitesinde haftayla ilgilibir sayfa var. Ancak bu sayfa anladığım kadarıyla web sitesine pek "bu- laştmlmak"istenmemiş. Birkaç tane döküman link olarak ilgilisayfaya eklenmiş. Yani haftayla ilgili bilgi mi almak istiyorsun, o halde indir bu dosyalan öğren. Görünen o ki bu haliyle site web lOzamanının ilk üç evresinden birincisiile ikincisi arasmda sıkışıp kalmış. Yani enformas- yon olan birinci evre ile etkileşim odaklı ikincisi arasmda. Bu açıdan değerlendirildiğinde kendiiçinde bir tür kapalı kutu olma "talihsizliğini" aşamamış olan ülkemiz kütüphanelerinin haliburaya da yansımış durumda ki sanınm aksine bir durum olsaydı anormal olarak karşılanmalıydı. $p- Olkemizkütûphaneciliğinde dijitalleşme nasılbir yer tutuyor sorusu, sanayidevriminde taşeron olarak figüran durumunda bırakılmış ülkemi- zin sanayisonrası bilgi toplumunda da benzer bir rolle ödüllendirilmek- te olduğundan, sanırım cevap aranması elzem bir soru olarak nitelendi- rilmediği için kimse suçlanamaz! 46. hafta ile Hgiliprogramdajia, hakkını vermek lazım, Google'dan e-kitapplatformlanna kadar dijitalküttür okyanusunun kıyılarında dola- şan etkinlikler var. Ancak bu "dijitalleşme" olgusunun vatandaşın gün- delik yaşamına nasıl entegre edilebileceğikonusunda bir çalışma, viz- yon ya da amaç tespitedemedim; varsa benim cahilliğime verin lütfen. Bu haliyle "BilgiMabedi" olan kütüphanelerimiz için de (siyasi olmasa da kültûrel) bir "açılım" yapılmasında fayda var. Öyle ki kütüphanelerimizden sadece kütüphane dünyasının "Beyaz Türkleri" istifade etmesin. Mağdur bırakılmış halk khleleri de kütüpha- nelere rahatça girebilsinler, diledikleri şekilde istifade edebilsinler. lir?Faydalan nelerdir? Başına "dijital"ibaresigelen her olgunun derhal prim yaptğı günümüzde dijital kütüphane birkişinin hayatını nasıl daha kalitelihale getirebilir? Alb kişinin yılda bir kitap okuduğu ülkemizde bu durum belki de halk kitlelerinin yukarıda belirtilen mağduriyeti ortadan kalksa çok daha ciddi değerlendirilmesi gereken bir olgu olarak yorum- lanabilir. Yine de böyle birgizilgücün varlığı yüzü suyu hürmetine konu- iyu derinleştirmekte fayda var. ; ' Kitaplann dijital versiyonlarına sahip olmanın en tamelikiavantajm- dan bahsedilebilir. Birincisi meb'n ûzerinde yapılacak araştırmalann çok daha hızlı yapılabilmesi (örneğin bir kitapta belli bir kavrama değin- liyormu diye kelime bazında arama yapabilmek} ise, ikincisi de bu iç- eriğin lojistik anlamda bir yerden başka bir yere nakledilmesinin getire- ceği kolaylık. Örneğin tatile giderken yanınıza on tane kitap yüklenmek- te zorlanabilirsiniz, ama bilgisayannızın ya da son dönemde ortaya çı- kan kitap okuma cihazlarımn yüzlerce binlerce kitap alacak saklama kapasitelerisize çok geniş bir okuma imkânı sunar. Konu derinleş'ıyor. Anlaşılan bir sonraki yazıda bireyseldijital kü- tüphane kurmaya nereden başlamalı sorusuna cevap aramak gereke- cek. BÎLİM TARİHÎ Astrolojideki bilim Astronomi ile astroloji, ilkçağlardan 17. yüz- yılın başlarına kadar iç içe oldu. Modern bir bilim olarak astronomi, Kepler'in devrim yaratan çalışmalarıyla astrolojiden kesin olarak ayrışmaya başladı. OsmanBahadırbahadirosman@hotmail.com G ökyüziinde gezegenlerin ve yıldızların hare- ketlerinde bir düzen ve katarlılık arama ve po- zisyonlarını belirleme çabası, astrolojinin en olumlu ve geliştirici ..ypnünü oluşturmaktadır. Astrolojinin bir sahtebilim olarak nitelendirilmesine yol açan yönü ise, onun gök cisimlerinin etkisini yer olaylarınau.yansıtması ve>bunlar arasmda doğrudan ilişki kuUasıdır. J ? '-' •• '• - "','": lnsanlık tarihinde astronomi ile astrolojinin geliş- meleri arasmda birçok ortak etken ve aşama görüle- bilmektedir. Örneğin tutulma düzleminin bir referans sistemi olarak kullanılmaya haşlanması, hem matema- tıksel astronomınin, hem de astrolojinin geltşmesinde önemli bir rol oynamıştır. İlkçağlarda gökyüzü göz- lemlerinin ve incelemelerinin sadece faydacıhk ilkesine dayandığını, Ay ile Giineş üzerindeki çalışmalann sa- dece takvim ihtiyacından, gezegenlerle ilgili incele- melerin de sırf astrotejik isteklerden kaynaklandığmı söyleyemeyiz. En erken tarihsel çağlardan itibaren bi- limsel, dinsel ve astrolojik güdülerle yapılan çalışma- lar içiçe ilerlemiştir. Urdi'de (13. yüzyıl) ve Uluğ Bey'de (14. yüzyıl), gerçekleri araştırma eğilimi baskın görii- nüyordu. Öte yandan dinsel ihtiyaçlardan kaynaklanan zaman ölçme girişimleri, astronominin Islam ülkele- rindeki gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Çünkü Ulam dininin, Hıristiyanlıktan farklı olarak namaz ve oruç vakitleri ile kıblenin yönünün tam bir doğruluk- la belirlenmesi için astronomiye zorunlu olarak ihtiyacı vardı. (Bu ihtiyacın temelinde de kuşkusuz gök ci- simlerinin hareketlerindeki düzenlilik ve kararhlık fıkrinin önceden oluşmuş ve yerleşmiş olması gereki- yordu). Ancak Islam dünyasında astrolojiye karşı her dö- nemde şiddetli eleştiriler vardı. Kuran'a göre, Tanndan başka kimse gelecekte ne olacağını bilemez. Astrolojinin şiddetle eleştirilmesi, bu İslamı geleneksel anlayıştan kay- naklanıyordu. Bu nedenle astrolojik amaçlarla gözlem yapmak için rasathanelerin kurulması, teolojik ret ve yasaklama karşısmda her zaman iktidar sahiplcrinin des- teğine ve himayesine ihtiyaçduymuştur. İslam dünya- sında Gazali ve tbn Haldun gibi teolojik nedenlerle as- trolojiyi reddedenlerin yani sıra, teolojik olmayan ge- rekçelerle astrolojiyi reddedenlere de rastlanıyordu. Bunlardan en önemlisi Ibn Sina'dır. İbn Sina yıldız- lann yer üzerindeki etkilerini kabul ediyordu,fakatona göre bu etkiler açıklıkla belirlenemeyecek kadar kar- maşıktı ve astrologlar tarafından formüle edilmesi ve genelleştirilmesi olanaksızdı. (Farabi de bu konuda ben- zer biçimde düşünüyordu). İbn Sina astrolojiyi man- <ıksal olarak da şöyle eleştiriyordu: "Astroloji olayla- rı önceden öngörebiliyorsa, bu demektir ki, birisinin ge- leceği hiçbir şekilde daha iyi hale getirilemez. Bunun anlamı da astrolojinin yararsız olduğudur." Astrologların birçok durumda kehanetlerinde ba- şarısızlığa uğramaları, astrolojinin çöküşüne yol açma- mıştır. Bunun iki nedeni vardı. Birincisi, İbn Sina'nın söylediği gibj, iki veya üç kehanet dogru çıkınca, yedi veya sekizlŞhMetin asılsız çıkraış oldugu unutuluyor- du. Dofiru çıkarrkehanetlerin etkisi, doğru çıkmayan kehanetlerin etkisinden çok daha fazla oluyordu. Bu yüzden insanlar belki de kınlgan dünyalarında kendilerine onunla bir güvence aradıklarından ve bulduklarından, astrolojiye çok eleştirel yaklaşmıyor- lardı. İkinci neden ise, astrolojik başansızlıkların, ölçüm verilerindeki yetersizliklere atfedilmesiydi. Örneğin Regiomontanus ve Tycho Brahe, çoğu astrolojik ke- hanetin başansu olmasında, yıldızlann pozisyonlan hak- kında tam ve kesin bilgi edinilememiş olmasını gös- termişlerdir. Bu tür fikirler, doğuda İslam dünyasında 12. yüzyıldan sonra, Avrupa'da ise 15. ve 16. yüzyıllarda daha iyi rasathanelerin kurulmasında itici güç oluş- turmuşlardu-. Büyük astronom Kepler'in kendisi de as- troloji ile meşgul olmuştu. Onun "Kirlenmiş olan banyo suyuyla birlikte bebeği de atmamaya dikkat et- meliyiz" veciz sözü, bize astronomi ile astroloji arasın- daki tarihsel ilişkinin niteliği hakkında önemli bir ba- kış açısı sunmaktadır. Devlet yöneticilerinin tarihte gö- riilen astrolojiyi himaye etme tutumları olmasaydı, her- hangi önemli bir düzeyde saf astronominin ve tnate- matiğin gelişmesine destek ve imkân yaratacak ku- rumlara ve gelişmelere rastlanması daha zor olabilecekti. Bu nedenle astrolojinin, astronominin gelişmesine hem olumlu, hem de olumsuz etkisinden söz etmemız gerekir. Gökyüzünü gözleme ve böylece bilimsel bilgi- lere de ulaşnp imkânlarını geliştirmesi nedeniyle olumlu, fakatraetafiziğisürdürmesi ve desteklemesi ne- deniyle de oluaısuz bir rol. Modern astronominin doğuşuyla birlikte astro- lojinin bu ikili rolü sona erdi ve astroloji tamamıyla bir sahtebilime dönüştü. 11 Temmuz 1991'deki Güneş tutulması sırasında horoskop haritalannın yan- lışlığırun gösterilmesiyle, astroloji kendi iç tutarlılı- ğını da yitirdi. duyuru "Anlat Okulunu" Yarışması Dünyanın en büyük teknik ve mesleki örgütü IEEE'nin (Institute of Electrical and Electronics Engineers) ODTU'deki öğrenci kolu olan IEEE ODTU ilköğretim öğrenci- leri için "Anlat Okulunu" Web Site Tasanm Yangması düzenliyor. Anlat Okulunu IEEE'den aldığı destek ile birçok kongre de adını duyurmuş ve IEEE ODTÜ Öğrenci Kolu'na "2007-2008 yılında en örnek gösterilen öğrenci kolu" ödülünü al- masında önemli rol oynamış bir projedir. Türkiye'nin dört bir yanında büyük ilgi gören ve bu yıl üçüncüsü düzenleneceği yanjmada, *web tasarımına ilgi duyan öğrencilerin hayallerini yetenekleri ile buluşturup bilişimi yönlenmeleri hedefleniliyor. Yanşma bilişimin erken yaşta ve doğru kullanımına teşvik ederken, geleceğin web tasarım- cılan da yeteneklerini kanıtlama ve birbirinden değer- li ödüllere sahip olma şansı yanında Web site tasanm eğitimi alma şansını yakalayacak. İlköğretim öğrencilerinin hayalindeki okul kat- egorisinde yanşacaklan yanşmada, dereceye giren 20 öğrenci sadece özel odüller alacak ve yetenek- lerinin geleceklerine yön vermesini sağlamak ve bil- işime yönelimlerini devam ettirmek için eğitim kam- pına katılma hakkı kazanacaklar. Aynca dereceye giren öğrencilerin öğretmenleri de Microsoft ve MEB'in birlikte hazırladığı eğitim- den Ankara'da bulundukları süre içerisinde yarar- lanacaklar. ODTU'de tasanm eğitimi alarak, eğitim sonrasında sitelerini yaz döneminde tekrar tasaryan öğrenciler Türkiye'nin en seçkin bilişim dergi- lerinin editörlerinden ve bilişim konusunda uzman isimlerden oluşan jürinin önünde sunum yapacak- lar. Yanşma Türkiye çapındadır. Bilgi: www.anla- tokulunu.com