Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 19 MART 2010 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 15 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ AKP-IMF ve Cemaat Kapitalizmi (1) Türkiye siyaset ve iktisat tarihini analiz edenler, 2002 seçimleri ile AKP’nin iktidara gelişini ve icraatını, önemli bir kilometre taşı olarak alacaklardır. Bu tarihi kırılma, aslında, Türkiye toplumsal formasyonuna yön veren egemen sınıf blokları arası güç değişimi için derinleşen bir iktidar savaşıdır. Bilek güreştiren taraflardan biri, İslami- muhafazakâr sermaye fraksiyonlarının siyasi temsilcisi AKP-Fethullah Gülen koalisyonudur. Bu kesimin dayandığı sermaye fraksiyonu, resmi olarak TOBB bünyesindeki çoğu odada; “sivil” olarak da MÜSİAD ve TUSKON’da örgütlü, bir kısmı KOBİ, bir kısmı da irikıyım sermayedarlardır. Bunlara “Anadolu kaplanı” denmesi eksiktir. İstanbul’daki sanayi, ticaret ve hizmet varlıkları ağırlık taşır. Bilek güreşinin diğer tarafında, yine TOBB çatısı altındaki laik sermayedarlar, “sivil” örgütlenmede de TÜSİAD ve eteğinde topladığı orta büyüklükteki laik TÜRKONFED üyesi sermayedarlar vardır. Geleneksel (laik) Türkiye burjuvazisinin başat olduğu blok içinde, diğer müttefikler, laik sivil-asker üst bürokrasidir. Bu iki hâkim blok arasındaki kayda değer en önemli hesaplaşma, 1990’lı yıllarda yaşanmış ve 28 Şubat darbesi sonucu İslamcıların yenilgisiyle sonuçlanmıştı. 1990’lı yıllarda Necmettin Erbakan liderliğindeki Milli Görüş tek başınaydı ve 1990’da kurulan MÜSİAD, taban sermayedar örgütüydü. Fethullah Gülen cemaati, Erbakan çevresi ile temsiliyet çekişmesi yaşıyordu. Erbakan, antiküreselleşmeci, millici, Gülen kanadı küreselleşmeciydi. TÜSİAD-sivil-asker bürokrasi bloku, 28 Şubat 1997’de, yükselmekte olan İslamcı kesimi bir darbe ile geriletti. Ama darbe yarası çabuk sarıldı. İzleyen yıllarda Erdoğan-Gül ikilisi Milli Görüş’ten koparak ve yanlarına eski ANAP’lı muhafazakârları alarak, Gülen ile ittifak içinde AKP’yi 2002’de iktidara taşıdı. Erbakan’ın 1990’da kurdurduğu MÜSİAD, 2000’li yıllarda, Erbakan çizgisinden koptu ve vizyon değiştirerek neoliberal-küresel çizgiyi benimsedi. Gülen cemaatine dahil sermayedarlar ise örgütlerini 2005’te TUSKON adı altındaki konfederal bir yapıyla genişletti ve 80 ilde örgütlendiler. 2002-2007 döneminin likidite bolluğu yaşayan dünya konjonktürü, AKP’li muhafazakârların neoliberal yönelimlerini cesaretlendirdi. Küresel ana firmalarla doğrudan ilişki kuran ihracatçı (tedarikçi) KOBİ’ler, AKP iktidarının da destekleriyle hızla palazlandı. Aynı dönemin sağladığı hormonal büyümenin saadeti, TÜSİAD çatısı altında örgütlü geleneksel-laik-burjuva kesiminde de, AKP ile yaşanabileceği fikrini güçlendirdi. AKP, IMF ile sürdürdüğü programda parmak ısırtan, emek karşıtı, sıkı özelleştirmeci , antikamucu bir neoliberal performansla TÜSİAD’cıları da şaşırtmıştı. AKP-Gülen koalisyonu hükümet, birinci iktidar döneminde, toplumu muhafazakârlaştıran, İslamcı- muhafazakâr taban sermayedarı kollayan-kayıran politikaları çok fazla ön plana çıkarmadı. Dış kaynak bolluğunun rüzgârıyla yaşanan yüksek büyümenin rahatlığı içinde IMF ve AB çıpalarıyla barışık bir iktidar görüntüsü verdi. Yüzde 50’lere tırmanan bir seçmen desteğinden kaygılanan “laik blok”un sivil-asker bileşenlerini endişelendiren, İslami tırmanmaya dönük e- muhtıralı, darbe niyetli hamleleri, kitleler nezdinde onay görmedi, ters tepti ve sonuçta AKP’ye, hem Çankaya’yı hem de ikinci bir iktidar dönemini, yüzde 47 oy üstünlüğü ile sundu. Kazanılan bu muharebelerle, AKP, 2007 sonrası, toplumu muhafazakârlaştırma projeleri için daha atak oynama cüreti de buldu. Karşı blokun bileşenlerinden sivil-asker bürokrasiyi geriletmek üzere Ergenekon davası, çeşitli itibarsızlaştırma operasyon ve hamleleri birbirini izledi. TSK’yi itibarsızlaştırma, yargıyı, yürütmeye tabi kılma çabaları yoğunlaşırken sermaye ayağında da TÜSİAD’ı etkinsizleştirme, buna karşılık MÜSİAD ve TUSKON’u öne çıkarma çabaları arttı. TÜSİAD’ın lider gruplarından Doğan’a hem medyasını hem ekonomik gücünü kırmak üzere yapılan vergi operasyonları, diğer TÜSİAD’cıları sindirmeye yetti. Doğan’a sahip çıkamayan, dayanışamayan TÜSİAD üyeleri, benzer baskılara maruz kalabileceklerinden endişe ettiler; enerji, gayrimenkul vb. sektörlerdeki özelleştirme, ihale süreçlerinde kara listeye alınmaktan çekinip sindiler. AKP, ikinci iktidar döneminde daha fütursuzca “yandaş sermayedar”ı güçlendirme ataklarına girdi. Damadının yönettiği Çalık Holding’i hem medya sektöründe hem de enerji sektörlerinde doğrudan destekledi. Medyada yeni cemaat kanalları, arttırılan TRT, AA, RTÜK kontrolleri ile gücünü tahkim etmekle kalmadı, rakiplerinden Doğan’ı küçülmeye zorlayacak hamleler yaptı. Birçok TÜSİAD üyesini de havuç-sopa yöntemleriyle biata zorladı ve önemli ölçüde başardı. AKP-Gülen iktidarının, karşı iktidar blokunun bileşenlerinden TSK ve yargı ile bilek güreşinin nasıl sonuçlanacağını önümüzdeki günler gösterecek. Sermaye birikimi sürecinde, “cemaat kapitalizmi” yapılanmasını tahkim eden ve kriz koşullarında koruyan yaklaşımlar ise IMF ile ilişkilerde iyice belirginlik kazandı. Yarın devam edeceğim… mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com Bağõmlõlõğõn planlanabileceğini ve bazõ fõrsatlar olduğunu belirten Kozlu, ‘Rusya ile ilişkide de bu geçerli’ dedi Ekonomi Servisi - Dõş Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk-Rus İş Konseyi Başkanõ Cem Kozlu, Türkiye ile Rusya arasõnda en az 6 haftada bir en üst seviyede görüşmeler ve zi- yaretler gerçekleştiğini vurgulayarak bu duru- mun iki ülke arasõndaki ilişkileri çok geliştir- diğine dikkat çekti. Enerji Bakanlõğõ’nõn himayesinde, DEİK Türk-Rus İş Konseyi’nce İstanbul’da 15-16 Ni- san tarihleri arasõnda düzenlenecek “Türk-Rus Enerji İşbirliği Konferansı” öncesinde Rus- ya ile ilişkileri değerlendiren Kozlu şunlarõ söy- ledi: “Biz, Rusya’dan 30 milyar doların üze- rinde bir ithalat yapıyoruz. Bu ithalatın da çok büyük bir kısmı doğalgaz, petrol, kömür gibi enerji ürünlerinden kaynaklanıyor. Bu- na karşılık Türkiye’nin Rusya’ya 6 küsur milyar dolar. İlişkilerin sürdürülebilir olması için denge önemli. Enerji tarafına bakıldı- ğında, Türkiye’ye sadece enerji ürünleri satmak olarak değil, Türk-Rus firmaların enerjide birlikte çalışmaları olarak görebi- lirsek, dengeye katkıda bulunmuş oluruz. Bu kapsamda enerji ürünlerinin birlikte rafine edilmesi, dağıtılması, taşınması gibi geniş bir yelpaze söz konusu olabilir.” Türkiye ve Rusya arasõndaki işbirliğinin ge- liştirilmesi düşüncesine Rus tarafõnõn da katõl- dõğõnõ belirten Cem Kozlu ancak yaşanan eko- nomik krizin Rus özel sektörünü etkilediği- ni belirtti. Cem Kozlu, yaşanan ekonomik kriz karşõsõnda devletler arasõndaki ilişkiler yo- ğunlaşõrken özel sektör ile ilişkilerin gerile- diğini söyledi. Rusya ile ticarette dengenin Türkiye’nin aleyhinde olduğuna dikkat çeken Türk-Rus İş Konseyi Başkanõ Kozlu, DEİK olarak hem ilişkilerde hem enerjide denge için çalõştõklarõnõ söyledi. Sektörel ve bölgesel işbirlikleri yapõlmasõnõn da önemine değinen Kozlu, enerjide de, ürünlerin birlikte rafine edilmesi, dağõtõlmasõ taşõnmasõ gibi geniş bir yelpazede işbirlikleri olabileceğini belirtti. KEY’de ilk ödeme 22 Mart ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Konut Edindirme Yardõmõ (KEY) hak sahiple- rine Ziraat Bankasõ kanalõyla yapõlacak ödemelere, 22 Mart Pazartesi günü başlanacak. KEY ödemeleri 8 Aralõk 2009 tarihli 5939 sayõlõ kanun ve ilgili yönetmelik gereğince Ziraat Bankasõ kanalõyla 22 Mart-2 Nisan 2010 arasõnda yapõlacak. Bu çerçevede Em- lak Bankasõ AŞ tarafõndan bil- dirilen listeler, hak sahipliği- nin tespitine esas olmak üzere 21 Mart 2010 ta- rihinde Resmi Gaze- te’de ilan edilecek ve hak sahiplerinin alacaklarõ KEY tu- tarlarõ bu tarihten itibaren Emlak Ko- nut Gayrimenkul Yatõrõm Ortaklõğõ AŞ’nin internet sitesin- de sorgulanabilecek. KEY ödemeleri Türk va- tandaşlarõna T.C. kimlik num- arasõyla, yabancõ uyruklu hak sahiplerine ise yabancõ kimlik numarasõ veya vergi kimlik numarasõ ile yapõlacak. T.C. kimlik numarasõ ve yabancõ kimlik numarasõ veya vergi kimlik numarasõ ile ya- põlan sorgulama sonucunda listede isimleri yer almayan, kimlik numarasõ ve yabancõ kimlik numarasõ ya da vergi kimlik numarasõnõn bulunma- masõ ya da KEY hak sahibi ol- duğunu ve ödeme miktarõnõn doğru olmadõğõnõ ileri süren ki- şilerin, öncelikle adlarõna öde- me yapan kurumlara, bu ku- rumlardan sonuç alõnamama- sõ durumunda da Sosyal Gü- venlik Kurumu’na müracaat etmeleri gerekecek. Ödemeler, T.C. Ziraat Ban- kasõ şubelerinden yapõlacak. KEY hak sahiplerinden Zira- at Bankasõ’nda hesabõ ve bu hesabõna ilişkin bank kartõ bu- lunanlar, ilk günden itibaren tabloda belirtilen gün- leri beklemeden Ziraat Bankasõ ATM’lerinden paralarõnõ ala- bilecek. 21 Mart’ta yayõmlana- cak listede yaklaşõk 1 mil- yon 685 bin 760 kişinin bulunduğu ve bu kişilere 567 milyon 928 bin lira lira civarõnda ödeme ya- põlacak. Hisse senedi talep edecek hak sahipleri Ziraat Bankasõ şubelerine bireysel olarak başvuracak. Hisse senedi talep edecek hak sahipleri bankadan hisse senedi hak sahipliğine ilişkin dekont alacak. Hisse senedi il- mühaberlerinin hak sahipleri- ne teslimine ilişkin usul ve esaslar daha sonra Emlak Ko- nut Gayri Yatõrõm Ortaklõğõ AŞ. tarafõndan ilan edilecek. TSEV’den istihdama katkı Ekonomi Servisi - Gürallar ArtCraft AŞ yönetim kurulu üyesi Esin Güral Argat, ulus- lararasõ platformda cam sek- törüne ilk defa 1996’da adõm attõklarõnõ belirterek dünya markasõ olma yönündeki plan- larõ doğrultusunda çalõştõkla- rõnõ kaydetti. Kütahya’da düzenlediği ba- sõn toplantõsõnda kuruluş aşa- masõnda fabrikada kullana- caklarõ teknolojiyi kurmakta zorlandõklarõnõ anlatan Argat, şöyle konuştu: “İlk kurulduğumuzda 4 ürün çeşidi ile piyasaya gir- miştik fakat şimdi 1500 ürün çeşidinden bahsediyo- ruz. 76 ülkeye ihracatımız var. 2009’da 100 milyon do- lar ciro yaptık, bunun yak- laşık yüzde 50’si yani 51 milyon doları iharacata ait. Şu anda kendi markamızla uluslararası platformda yer alıyoruz.” Türkiye’de cam üreticisi olarak ikinci sõrada yer aldõklarõnõ belirten Argat, 10 yõl içindeki hedeflerinin sektörde dünyada ikinci olmak olduğunu sözlerine ekledi. Yurtdışına da açılacak Argat toplantõda ayrõca, uluslararasõ bir zincir otel iş- letmesi haline getirmeyi iste- dikleri Manavgat’taki “Ali Bey Hotels&Resorts” mar- kasõna mayõs ayõnda Side’de, daha sonra ise Akdeniz Hav- zasõ’nda yeni halkalar ekle- meyi planladõklarõnõ dile ge- tirdi. Argat sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu tesis 500 kişiye istih- dam sağlayacak. Yatırım maliyeti 50 milyon dolar. Turizm alanında yatırım- larımıza devam ediyoruz. Akdeniz Havzası’nı mercek altına aldık. 5 yıl içerisinde yurtdışında iki tesis açmayı planlıyoruz. Mısır ve Fas, öncelikli tercih ettiğimiz yer- ler olabilir. Tesisleri kendi- mizin yapacağı gibi şartlara göre kiralama veya satın alma yöntemini de tercih edebiliriz.” Ekonomi Servisi - Türk Sigorta Enstitüsü Vakfõ (TSEV), ülkenin en önemli so- runlarõndan biri olan ve yüz- de 14 civarõnda seyreden iş- sizliğin çözümü için kollarõ sõ- vadõ. Bir yandan eğitim ku- rumlarõndan mezun olanlarla sektörü buluşturmayõ amaçla- yan vakõf, bir yandan da lise mezunlarõna, sigorta acente- lerinde iş bulmalarõnõ sağla- yacak üç aylõk eğitim progra- mõ için ilk adõmlarõ attõ. Konuyla ilgili bilgi veren TSEV Müdürü Prof. Dr. Suna Özyüksel, İngiltere’de finans sektörü 1.2 milyon kişiye is- tihdam sağlarken, Türkiye’de finansta 232 bin 700 kişinin ça- lõştõğõnõ belirterek Türk finans sektö- rünün istihdam potansiyeli- nin açõk olduğunu söyledi. Özyüksel, bunun için “Si- gorta Sektöründe İstihda- mın Niteliğinin ve Sayısının Arttırılması Eylem Planı” çalõşmalarõnõ yürüttüklerini bununla sigorta sektöründe- ki istihdam sayõsõnõ 2 katõna çõkarmayõ hedeflediklerini anlattõ. Özyüksel’in verdiği bilgile- ri şöyle özetlemek mümkün: Üniversitelerde sigortacõlõk eğitimi alanlarõn sadece yüzde 1’i sigortacõlõk sektöründe ça- lõşõyor. Bunlarõn yerini mü- hendis ve doktorlar alõyor. Nitelikli gençlerin sektöre katõlmasõnõ sağlamak için Milli Eğitim Bakanlõğõ ona- yõyla açõlacak “Özel Sigor- tacılık Kursu” ile gençler hem çok kolay iş bulabilecek hem de işe başlar başlamaz üretken olabilecek. Mayõsta verilecek 20 kişilik pilot eğitimle projeye başla- nacak. Yaklaşõk üç aylõk bir sürede 100 saat verilecek eği- timin bedeli 4 bin lira artõ KDV. İstanbul’daki olasõ bir depremde mevcut sigorta eks- perlerinin konut hasarlarõnõ tespit etmekte sayõca yetersiz kalacağõ gerekçesiyle Doğal Afet Sigortalarõ Kurumu (DASK) tarafõndan yürütülen ve finanse edilen, inşaat mü- hendisleri ve mimarlardan olu- şacak gönüllü bir eksper ha- vuzu oluşturulacak. Öncelikle belediyeler ve odalarda çalõşan mimar ve inşaat mühendisle- re eğitim verilecek. Samsung’un dokunmatik yeni “akõllõ” telefonu Sam- sung S5620 Monte, zenginleştirilmiş sosyal ağ enteg- rasyonu ile tüketiciyle buluşuyor. 16:9 panaromik 3 inç LCD ekranõnõn yanõ sõra 3.2 mega piksellik kamera- ya sahip ürün sosyal ağ kullanõcõlarõna da hi- tap ediyor. Facebook, Twitter ve Myspace’in de dahil olduğu bir dizi sosyal paylaşõm ağõ uygulamasõyla kullanõcõlarõn profillerine di- ledikleri zaman ve istedikleri yerde giriş yap- malarõnõ sağlõyor. Türkiye’de mart sonunda satõşa sunulacak olan telefon için tavsiye edi- len satõş fiyatõ ise 549 lira olacak. Suna Özyükselİstanbul’da olasõ deprem için mimar ve mühendislere eğitim verilerek eksper havuzu oluşturulacak. 1MİLYON 680 BİN KİŞİ YARARLANACAK Metro Group’ta kârı Asyalılar dengeledi Ekonomi Servisi - 2009 yõlõnda kur etkileri- ne göre ayarlanmõş ciro- sunu Asya ve Afrika’da- ki operasyonlarõnõn den- gelemesiyle binde 2 ora- nõnda arttõrarak 65.5 mil- yar Avroya çõkaran ve 2 milyar 24 milyon Avro vergi ve faiz öncesi kâr (EBIT) elde eden Metro Group, bu yõl Doğu Av- rupa ve Asya’ya ağõrlõk vereceğini açõkladõ. Yapõlan açõkla- maya göre 2009 finansal yõlõnda Metro Group’un cirosu yüzde 3.6 oranõnda düşerek 65.5 milyar Avro olarak gerçekleşti. Ancak “kur etkile- rine göre ayarlandı- ğında, ciro binde 2 ora- nında arttı.” Almanya dõşõndaki ciro, grubun toplam cirosuna yüzde 59.5 oranõnda katkõ sağladõ. Batõ Avrupa’daki ciro neredeyse yerinde saydõ. Doğu Avrupa’daki ciro ise ekonomik krizin etkileriyle yüzde 12.8 ora- nõnda düştü. Buna karşõlõk Asya ve Afrika’da ise ci- rolarõn yüzde 4.8 oranõnda artarak 2.3 milyar Av- ro’ya çõktõ. Metro Group CEO’su Dr. Eckhard Cordes, “Bu bölgeler, orta ve uzun vadede çok büyük bir büyüme potansiyeli taşıyor” dedi. Halen 33 ülkede 2 bin 127 mağazayla hizmet ve- ren ve Metro Cash & Carry, Real hipermarket- leri, Media Markt, Saturn, Galeria Kaufhof ile gayri- menkul şirketinden olu- şan Metro Group, bu yõl büyük oranda arttõrmayõ planla- dõğõ mağaza açõ- lõşlarõnõ özellik- le Doğu Avrupa ve Asya’ya yö- neltecek. Kaza- kistan’da mağaza açan Metro Cash&Carry, Mõsõr’da da girecek. Media Markt Çin’de mağaza açacak. Media-Saturn Çinli ortağõ Foxconn Technology Gro- up ile bir ortak girişim için sözleşme imzaladõ. Media-Saturn Çin’de 100’den fazla mağaza aç- ma potansiyeli görüyor. Metro Group geçen yõl, 18’i Metro Cash&Carry, 12’si Real Hipermarket- leri, 50’si Media Markt ve Saturn olmak üzere, 80 yeni mağaza açtõ. Hak sahiplerine Ziraat Bankasõ aracõlõğõyla 568 milyon lira civarõnda ödeme yapõlacak. Kriz vurdu, ziyaret ertelendi Türk Avrasya İş Konseyleri Koordina- tör Yardõmcõsõ Nurengiz Eşki de bir so- ru üzerine, mart ayõnda Rusya’da Stav- ropol’u ziyaret etme ve Konya’dan işa- damlarõnõ götürmeyi planladõklarõnõ an- cak birtakõm mali sõkõntõlarõn hem Rus hem de Türkiye’deki işadamlarõnõ etkile- diğini gördüklerini, ziyarete katõlõmõn ye- tersiz kalmasõ nedeniyle ziyareti şimdilik ertelemek zorunda kaldõklarõnõ bildirdi. Eşki, Konya’yõ ekonomik olarak bu böl- geyle benzeştiği için seçtiklerini söyledi. Porselen sektörü ile yola çõkan Gürallar, 76 ülkede bardağa imzasõnõ attõ. Yönetim kurulu üyesi Esin Güral Argat, ‘Ali Bey Resort’ ile turizmde de uluslararasõ zincir olmayõ hedeflediklerini açõkladõ. Gürallar porselenden sonra cam ve turizmde marka olma yolunda Enerjide yarõna yoğunlaşalõm Samsung rekabeti hızlandıracak Vodafone Türkiye, saniyede 43.1 megabit hõzla Türkiye 3G hõz rekorunu bir kez daha kõrdõ. Vodafone, bundan önce de 21.1 megabit, 28.8 megabit sõnõrlarõnõ aşarak Türkiye’de en yüksek 3G hõzõna ulaşmõştõ. Vodafone Türkiye Tekno- lojiden Sorumlu Genel Müdür Yardõmcõsõ John Samarron, en son Portekiz’de 42.6 megabit hõzõna ulaştõklarõ ifade ederek Türkiye’nin Vodafone Grubu içinde hõz rekorunu kõran son ülke olduğunu söyledi. Samarron, ayrõca, uluslararasõ bağõmsõz kuruluş LCC International’õn 5-16 Mart arasõnda İstanbul, Ankara ve İzmir’de yaptõğõ test- ler sonucu hem veri indirme, hem de veri yükleme hõzõn- da 1 numaralõ operatör sertifikasõ aldõklarõnõ belirtti. VODAFONE HIZ REKORU KIRDIİŞ BANKASI’NDAN EMTİAYA YENİ FON Türkiye İş Bankasõ; tarõm, hayvancõlõk, enerji, metal ve de- ğerli metallerden oluşan 19 değişik emtiaya yatõrõm yapan “B Tipi Yüzde 100 Anapara Korumalõ Sekizinci Alt Fon”u dün piyasaya sundu. 18-26 Mart arasõnda halka arz edilecek olan fon, yatõrõmcõlara anapara korumasõ sağlarken al- tõn, bakõr, petrol, mõsõr ve şeker gibi ürünleri içeren glo- bal emtia endeksinin getirisinden yararlanma fõrsatõ su- nuyor. İş Bankasõ, ayrõca, TOKİ’nin peşin ödemede yüz- de 20’ye varan indirim kampanyasõnõ özel bir kredi kam- panyasõyla destekliyor. TOKİ’ye ödemeleri devam eden İş Bankasõ müşterileri, 22 Mart-19 Nisan arasõnda bankaya baş- vurarak borçlarõnõn yüzde 20’si kadar indirim elde edebilecek.