Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
Cumhurıyet
KITAP
Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal,
Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş,
Mustafa Delioğlu.
üKUMA
ÇOCUK-GENÇÜK
Çocukyazınında
Orhan Kemal
Küçük insanların
büyük gerçeklerL.
•« K II .'. S t. i fci A I
OkHAN M M »I
rjK - £ &2
n Mavisel YENER
B
üyülü Fener Yayınları, çocukların dünyasını
iyi bildiği kadar öykü ve romanlannda on-
lara epeyce yer veren yazarlarımızdan biri-
si olan Orhan Kemal'in üç yapıtını yepyeni resimle-
me ve tasarımla yeniden bastı. Aslan Tomson, Elli
Kuruş ve Uyku adlı üç kitaptaki öykülerin hepsinde
de yoksul, hayatla mücadele etmek zorunda olan
ama umudunu, yaşama sevincini kaybetmeyen ka-
rakterlerle tanışıyoruz. Elli Kuruş'taki sekiz öykü,
"zor" bir dünyanın çocuklarını anlatıyor.
Elli Kuruş adlı öyküler toplamındaki öyküler: Elli
Kuruş, Streptomycine, Kitap Satmaya Dair, Çikola-
ta, Sevinç, Kırmızı Küpeler, Nermin, Çocuk. Bunların
bir bölümü, 1949'da Varlık Yayınları'ndan çıkan "Ek-
mek Kavgası" adını taşıyan eserindeki öyküler. Kita-
ba adını veren ilk öyküde okul masraflannı çıkarabil-
mek için gazete satan bir çocukla karşılaşıyoruz,
onun iç burkan öyküsü, yaşamın köşe başında bizi
nelerin beklediğine yönelik önemli ipuçları veriyor
çocuk okura. "Sonralan borcu iki liraya indi, bir lira-
ya, daha sonra da elli kuruşa. En son gün gelir, iki
gazetemi verirse borcunu ödemiş oluyordu ki, gel-
medi. Şaştım. Neden gelmemişti? Elli kuruşumun
üstüne yatabileceği aklımın kıyısından bile geçmiyor-
du. Sakın herhangi bir trafik kazasında... Sanki ger-
çekten olmuş gibi içim parçalanıyor, hızla gelen bir
taksiya da birhususinin altında kalmışçasına, kanlı
bir insan yavrusunun heryanı kınlmış cesedi kafam-
da canlanıyordu. Günler günleri, günler haftalan,
haftalar da aylan kovaladı.Unutmuştum. Bir başka
çocuk getiriyordu gazetemi. Bu, ondan da cılız, on-
dan da üfürsen uçacak gibiydi. Onun da bir başka
hikâyesi vardı çocuk omuzlannda taşıdığı. Karlann
savrulduğu bir kış sabahıydı. Yazı makinemin başına
geçmiştim. Şimdiye kadar hiç işitmediğim cılız bir
çocuk sesi: 'Gazete, havadiiiist'O muydu? Fakat ha-
yır, olamazdı. Pek cılızdı. Penceremin önünde dur-
muş, ısrarla vızıldayıp duruyordu: 'Gazete, havadi-
iis!'" (s.16). öyküden alıntıladığım bu bölümdeki
"onun da başka bir hikâyesi vardı omuzlannda taşı-
dığı" cümlesi, okurun bambaşka öykülere yelken
açması için yeterince kışkırtıcı değil mi?
Orhan Kemal bu öyküleri özel-
likle çocuklar okusun diye yazma-
mıştır fakat işçiler, işsizlik, çocuk
işçiler gibi grupların sorunlarını,
çocuk okurun da anlayabileceği
bir dille, aktarır. örneğin, Elli Ku-
ruş adlı kitaptaki, Cumhuriyet dö-
nemi çocuk ve gençlik seçkilerin-
de sıklıkla yer alan, Çikolata adlı
etkileyici öyküsü bunlardan biridir.
"Şekercinin vitrini önünde silini-
vermişti berber de, aynalan da,
kafeste, san kuş ta. Çikolatalar
vardı şimdi, salt çikolatalar. Gü-
neşte alev alev uçuşan kırmızılar,
moriar, sanlar, maviler; kırmızılara, mohara, sarılara,
mavilere sıkı sıkı sanlı çikolatalar. Abla da, oğlan kar-
deş de, yoğurtçunun kızı da sıkı sıkı sanlı, alev alev
kırmızıların, morlann, sanlann, mavilerin içindeydiler.
Ya da maviler, sanlar, morlat; kırmızılar alev alev,
yaprak yap'rak uçuşuyordu içlerinde" (s.35).
Orhan Kemal, çocuk öykülerinde de bireyden top-
lumsala yönelir. Küçük insanın yaşamının büyük
gerçeklerini paylaşır çocuklarla. "Çocuklara neyi, ne
kadar, nasıl anlatmalıyız?" sorusunun yanıtını ara-
yanlar Orhan KemaFin bu öykülerini okumalı. .Ço-
cukların maceralarına ortak olurken, aslında arka
plandaki sosyolojik soru ve sorunları da düşündürür
bu öyküler. Çocukların Orhan Kemal öykülerini ra-
hatça okuyup algılamalarında, karakterlerin ve tiple-
rin canlı, çarpıcı olmasının yanı sıra, çocuk okuru
bunaltacak uzun betimlemelerin bulunmamasının da
rolü vardır. Aynı zamanda, yazarın pırıltılı Türkçesi-
nin ırmağına bir davettir bu öyküler.
Uyku kitabına adını veren öykü, alt okumasında,
kapitalizmin gelişmesiyle vahşileşen koşulların bi-
reyleri insanlık dışı koşullara nasıl sürüklediğini anla-
tır. Hafta tatilinde çalıştırılan çocuk işçilerin dramı
vardır bu öyküde. Uyku ve kitaptaki diğer öyküler
sosyal yaralara dikkat çeker; çocuk işçilerin iç bur-
kan öykülerini anlatır. "Madeni Eşya Fabrikası hafta
tatiline hazırlanıyordu. Fabrikanın yüz elli amelesin-
den sekseni, on dörtle on altı yaş arasında erkek ço-
cuklardı ki, yirmi kadarı 'Pres' makinelerinde çalışı-
yordu. Ûstleri başlan paramparçaydı. Aşağı yukan
aynı boy ve aynı kalıpta olduklarından, birbirlerine
benziyorlardı."
Kendi deyimiyle "aydınlık gerçekçi" olan yazarın
çocukları anlattığı öykülerde de toplumcu gerçekçi
yanı belirgindir. Uyku, Aslan Tomson ve Elli Kuruş
adlı kitaplarındaki öykülere baktığımızda, tıpkı diğer-
lerindeki gibi, bireyin var oluş mücadelesine tanık
oluruz. "Bozuk düzen"e karşın, çocukların yüreğin-
de o "çocuksu düzen" devam eder, bu da yazarın
"aydınlık gerçekçi" yanıdır. Orhan Kemal öykülerin-
de diyalogların önemli bir yer tuttuğunu biliriz. O,
kahramanlarını konuşturmayı çok sever. Bu teknik,
çocuk okur için kolay bir okumaya davettir.
Türk edebiyatının usta kalemi Orhan Kemal'in öy-
küleriyle tanışan çocukların, ileride "iyi edebiyat" ın
peşine düşen okurlar olacaklarından kuşku yok.
Onu okuyan çocuklar insanlığa ait değerler üzerinde
yeniden düşünecek... Çünkü, düşünen, sorgulayan,
eleştiren okurun yazarıdır Orhan Kemal. •
* Aslan Tomson, Orhan Kemal, Resimleyen: Oğuz
Demir, Büyülü Fener, 2009, 76s, 9+
* Elli Kuruş, Orhan Kemal, Resimleyen: Oğuz De-
mir, Büyülü Fener, 2009,67s, 9+
* Uyku, Orhan Kemal, Resimleyen: Oğuz Demir,
Büyülü Fener, 2009, 70s, 9+
www.maviselyener.com
SAYFA 24 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1021