Katalog

8 AĞUSTOS 2008 CUMA bilim/vaziyet C Yağmur Deniz 17 Ayın gezegeni: JÜPİTER 2009 Dünya Astronomi Yılı etkinliklerle sürmekte... www.astronomi2009.org sitesinden ülkemizdeki veya www.astronomy2009.org adresinden de dünyadaki gelişmeler izlenebilir... biz de buradan duyurmaya devam ediyoruz: 1– Amatör Roketçilik konusunda bize ulaşan siteden yararlanılabilir: www.oktanyumroket.com. 2– Çanakkale 18 Mart Üniversitesi’nce bu yıl 812 Eylül tarihlerinde onaltıncı Ulusal Profosyonel/Öğrenci Astronomi Kongreleri düzenlenmekte. Gökbilimcilerimizin ve gençlerimizin astronomi ve uzay bilimleri alanındaki güncel çalışmaları http://physics.comu.edu.tr/caam/uak2008 toplantı adresindeki programdan öğrenilebilir. 3– Türk Astronomi Deneği’nce organize edilen 30. Uluslararası Genç Astronomlar Okulu bu yıl 122 Ağustos tarihleri arasında Yüzyıl Işıl Okulları–İstanbul’da gerçekleştirildi. Toplantı posteri bu sayfada verildi, site adresi de şöyle: www.yuzyilisil.k12.tr/isya2008. Günün astronomi resmi http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ sitesinde günlük olarak izlenebilir ki güne günaydın demenin en güzel adresi. Aynılarının Türkçemize kazandırılmışına da www.bulutsu.org/ggg/ adresinden ulaşılabilir. ÇÜNCÜ sınıf Amerikan filmlerinde “kötü polis”in bulaştığı pislikler vardır hani; sonra “iyi polis” gelip haraca bağlanan mahalleyi kurtarır. Film boyunca “iyi polis”in de “kötü polis”in de yakalaması gereken ama yakalamayıp elinin altında tuttuğu birtakım sabıkalıları da görürüz. Filmin her yanından kalitesizlik akar, falan filan. Güngören’de mahalle ortasında yaşanan katliamdan sonra Meclis kürsüsüne çıkan İçişleri Bakanı Beşir Atalay, “İnşallah olayı aydınlatacağımızı, failleri bulacağımızı tahmin ediyoruz” diyor. Allah, duasını tez elden kabul etmiş olmalı ki Bakan dört gün sonra yanına Emniyet Genel Müdürü Oğuz Kağan Köksal, İstanbul Valisi Muammer Güler ve İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah’ı alıp gazetecilerin karşısına geçiyor. AKP cari açığı niçin kapatmıyor? Bütün kapatmalara karşı olduğu için! Ü İlgisiz Bakan, “katliamın bütün boyutlarıyla, kesin tespitlerle, güçlü delillerle, tereddüde yer bırakmayacak şekilde aydınlatıldığını ve faillerin büyük bölümünün de yakalandığını” açıklıyor. Fakat birkaç saat sonra mahkemeye sevk edilen şüphelilerden bir kısmı serbest bırakılıyor, bir kısmı ise yasadışı bir örgüte üye olmak savıyla tutuklanıyor. Bakana göre “bütün boyutlarıyla”, “kesin tespitlerle”, “güçlü delillerle” “tereddütsüz” yakalanan şüphelilerin Güngören katliamını yaptığına ilişkin en küçük bir iddia kırıntısı bile mahkemeye sunulmuyor. Mahkeme şüphelileri Güngören’de katliam yaptıkları için değil, bölücü terör Hasan H. ESENOĞLU 2008 Ağustos ayında gök olayları günlüğü Gün Saat 1 13 YENİ AY ve tam Güneş tutulması 8 23 İLK DÖRDÜN 10 22 Ay’ın 0.4 derece kuzeyindeki Antares Ay tarafından örtülecek 10 23 Ay Yer’e en uzak (404 550 km) 15 11 Neptün Güneş’e en uzak 16 22 Ay’ın 0.8 derece güneyindeki Neptün Ay tarafından örtülecek 16 24 DOLYUNAY ve parçalı Ay tutulması 19 05 Uranüs Ay’ın 4 derece güneyinde 24 03 SON DÖRDÜN 26 07 Ay Yer’e en yakın (368 700 km) 30 23 YENİ AY örgütüne üye oldukları için tutukluyor. Ama iktidar yalakası medyada “Bir haftada kıskıvrak! Güngören canileri adalete teslim edildi” manşetleri atılıyor. Yalaka medya görevini yerine getiriyor ve infial halindeki toplumun gazı alınıyor! Laiklik karşıtı eylemlerin odağı haline geldiği yüce yargı kararı ile tescil edilen AKP iktidarının, “Güngören katliamını çözen” İçişleri Bakanı Beşir Atalay’ın en ilginç özelliği ne? Türkiye’de irticai faaliyetleri nedeniyle görevine son verilen ilk ve tek rektör olması! Laiklik karşıtı eylemlerin odağının da odağı! Bakanın bu özelliğinin bu olayla ne ilgisi var diyebilirsiniz. İlgisi yok! Alman Federal İstihbarat Servisi Başkanı Ernst Uhrlau’nun Güngören katliamını İslamcı terör örgütü El Kaide’ye bağlaması kadar ilgisiz bir konu! Yüksek Yerilim Hattı [email protected] Nitelikli çoğunluk olmadığı için niteliksiz hükümete kaldık! alışılmadık katı kutuplaşma dönemlerinde, yüksek yargı mensuplarına düşen, mevcut kutuplaşmanın taraflarından birini açıkça destekleyen bir yasa değişikliği önermek değil, tersine, tarafsızlık konusunda olağanın da ötesinde titizlik göstermektir. Üstelik Kılıç’ın siyasilerden ilk değişiklik talebi de bu değildir. Altı ay önceki bir röportajında, kendilerini özelleştirmenin önünü tıkamakla suçlayan özel sektör temsilcilerine ‘bu anayasa ile istendiği gibi özelleştirmelere izin vermemiz mümkün değil’ mesajı iletmiştir. Kılıç, özelleştirme için yanıp tutuşan bir kesime, hukuki teknik prosedürü işaret etmekte ve ‘anayasada değişikliği talep edin’ önerisinde bulunmaktadır. Burada da, Başkanın tarafsızlık ilkesi açısından soru işaretleri uyandıran bir durum söz konusudur. Haşim Kılıç, eğer özelleştirme karşıtlarına da birtakım ‘hukuki tavsiye’lerde bulunmuş ve samimi desteğini iki karşıt cepheye ‘dengeli’ dağıtmış olsa idi, kimsenin tarafsızlıkla ilgili söyleyecek sözü olmayabilirdi. Anayasa Mahkemesi’nin öteki üyelerinin de ayrı ayrı kamuoyunun önüne çıkıp siyasi görüş ve ‘tavsiye’lerini sıralamaları halinde, Türkiye’nin hangi kaotik ortama sürükleneceği asla göz ardı edilmemelidir.” Kabul Güzin Sarısoy: “Teröristlerin utancından suçu kabul etmediğini söyleyen Gül, ‘AKP utancından suçu kabul etmiyor’ diyebiliyor mu?” Bugün tam Güneş Tutulması: Görüleceği yerler: Kuzey Amerika’nın kuzey ve doğu kısımları, Grönland, kuzey Avrupa ve Japonya hariç Asya. 16–17 Ağustos’ta ise Parçalı Ay tutulması var. Tutulma evreleri ve saatleri (saat:dakika:saniye): Ay pembe renkte görünüyor. ufuktan en fazla 15 derece yüksekte yer alayarıgölge konisine giriyor 21:23:06; Ay Venüs, bu ay da Merkür gibi davranacak; cak. Gezegenin parlaklığı da sabit olup +0.8 Gölge konisine giriyor 22:35:42; Tutulma gezegen ay boyunca Güneş’ten gittikçe kadir. Takvim resimde 2–3 ve 12–17 araortası 24:10:06; Ay gölge konisinden aysı günlerde açık kahverengi renkte. uzaklaşacak. Akşamları Güneş battıktan herılıyor 25:44:36; Ay yarıgölge konisinden Uranüs, ay boyunca Güneş’ten uzaklamen sonra çok kısa süreliğine batıda ufukayrılıyor 26:57:06 Ay tutulmasının görütan en fazla 9 derece kadar yüksekte sıraşacağından görülme süresi de uzayacak. leceği yerler: Antartika, Yeni Zellanda sıyla Aslan ve Başak takım yıldızlarında göGezegen akşam saatlerinden itibaren gece hariç Asya’nın güneydoğusundaki adalarülecek. Venüs’ün parlaklığı –3.8 kadir olup ve sabah Güneş doğuncaya kadar 8.5 saat rın tümü, kuzeydoğu kısımları hariç Asya, gökyüzünde adeta ışıldayacak. Belki bu süreliğine teleskop eşliğinde görülebilir. Avrupa, Afrika ve kuzeydoğu kısımları hayüzden bu parlak gezegene akşamın bir ha+5.7 kadir parlaklıklı sönük gezegen ufukriç Güney Amerika. bercisi olarak “akşam yıldızı” demişiz. Vetan en fazla 45 derece yüksekte bulunacak. Bu tutulma ülkemizden izlenebilirken nüs teleskopla bakıldığında dolunaya yaUranüs doğudan güneybatıya 125 derece tam Güneş tutulması maalesef görülemekın evrede görülecek. Venüs, Merkür gibi kadar geniş bir aralıkta Kova (Aquarius) tayecek, sadece çok az kısmı parçalı Güneş kım yıldızında (yıl sotutulması olarak izlenenuna kadar da aynı cek. Bununla birlikte, burçta) yer alacak. Akşam Gece Sabah her iki tutulma interTakvim resimde net/görsel medya ortamMerkür (16–31; batıda) Jüpiter (güneybatıda) Uranüs (güneybatıda) 18–20 arası ve 30. larından izlenmesi olasıgünlerdeki açık mavi Venüs (batıda) Uranüs (güneyde) Neptün (güneybatıda) dır. Bir ilginç durum da renkte. Gezegen ve Mars (batıda) Neptün (güneyde) şu: Bu yılın Şubat ayınbulunduğu burç gök da yaşadığımız 7’sinde Jüpiter (güneyde) atlasında belirtildi. yeniayda Halkalı Güneş Neptün, ay boyunca Satürn (batıda) tutulması ve 21’inde doGüneş’e yaklaşacağınUranüs (batıda) lunayda ay tutulması dan görülme süresi olayları 6 ay sonra AğusNeptün (güneydoğuda) azalacak şekilde aktos ayında da yaşayaşam saatlerinden itibacak olmamız adeta “tarih ren gece ve sabah Gütekrardan ibaret” sözünü doğrular gibi!.. ufka yakın olacağından görülmesi zor. neş doğuncaya kadar 8 saat süreliğine teGüneş’imiz uzun süredir nerede bu lekeBununla birlikte, şiddetli parlaklığı ve leskop eşliğinde izlenebilir. +7.8 kadir ler dercesine hiç lekeli durumunu sürdürüufka yakınlığı yanlış anlamalara meydan parlaklıklı oldukça sönük gezegen ufuktan yor... Güneş olaylarını uydudan saat–saat en fazla 35 derece yüksekte güneydoğudan verebilir. Takvim resimde 1–2 ve 12–24 izlenebileği adres: güneybatıya 115 derece kadar geniş bir araarası günlerde sarı renkte görünüyor. http://sohowww.nascom.nasa.gov. Mars, ay boyunca Güneş’e yaklaşacağınlıkta Oğlak (Capricornus) takım yıldızından görülme süresi azalacak şekilde akşam da (yıl sonuna kadar da aynı burçta) yer alaEZEGENLERİN İLGİNÇ saatlerinde kısa süreliğine görülebilecek. cak. Takvim resimde 15–17 arası ve 30. Gezegen 1.7 kadir değişmeyen parlaklıkgünlerde mavi renkli. Gezegen ve bulunGÖRÜNÜMLERİ ta batı tarafta Aslan ve Başak takım yıldızduğu burç gök atlasında var. larında yer alacak. Mars ufuktan en fazla Gezegenlerin görüleceği zamanlar: Takvim resimden de yardımlanarak sı19 derece yüksekte (özellikle ayın ilk Göktaşı yağmuru, Perse (Perseus) takım rasıyla; 1 Ağustos’ta öğle saatinde tam Gügünlerinde) görülecek. Gezegen ayrıca yıldızı civarından yağan Perseidler isimli neş tutulması sırasında merdolunaya yakın evre görünümünde olacak göktaşı yağmuru 17 Temmuz–24 Ağustos kür–venüs–satürn–mars tutulmanın kararki teleskoplu okuyuculara ilginç gelebilir. tarihleri arasında görülebilir. En yüksek satısı altında görülebilecekler. Takvim resimde 3–4 arası günlerde kırmıyıya ise 13 Ağustos’ta ulaşır: saatte yakla10’unda akşam saat 22’de Antares Ay tazı görünüyor. şık 100 kadar göktaşı görülebilir. Bilindirafından örtülecek. Görüleceği yerler: GüJüpiter, ay boyunği gibi, yağmurlar dışında gece boyunca anney Amerika’nın merkezi yerleşimleri, cak 67 kadar göktaşı görülebilmekte. Afrika’nın güney uçları ve Madagaskar. Perseidlerin hızları saniyede 59 kilometre12–13 akşamları Venüs–Satürn kısa süreye kadar ulaşır. Bu göktaşı yağmurunu liğine birlikteler. Takvim resimde küçük izlemek isteyen okuyucular, özellikçerçevede belirtildi. 13’ünde akşamdan le 12 Ağustos gece yarısından itigeceyarısına Şişkinay–Jüpiter yakın kobaren sabah saatlerine kadar numda; 16’sında saat 22’de Neptün Ay kuzeydoğu yönünde ve ufuktarafından örtülecek, teleskop eşliğintan yaklaşık 20 derece yükde görülebilir. Görüleceği yerler: Afsekteki Perse takım yıldırika’nın kuzeydoğusu, orta Avruzı bölgesine bakabilirler. pa, batı ve orta Asya. Perseidler ve diğer gök14–17 arası akşamları Sataşı yağmurları ve göztürn–Merkür–Venüs kısa sürelilemleri hakkında ayğine birlikteler. Takvim resimrıntılı bilgi Uluslararade küçük çerçevede belirtildi. sı Göktaşı Kurulu17’sinde akşam Neptün Parçaşu’nun www.imo.net lı Ay tutulması altında teleskop adresinden öğrenilebieşliğinde görülebilir. 18–19 aralir. sı akşam ve sabah ŞişkiGökbilim(ci)den nay–Uranüs teleskop eşliğinde Türkçemize katkı: Sosyal birlikteler 18–24 arası akşamları olaylarda bir çözüm öneMerkür–Venüs kısa süreliğine birrisi olabilir düşüncesi ile likteler. Takvim resimde küçük çerbiriki sözü paylaşalım: “Bir çevede belirtildi şey doğalsa/doğadansa kabulümdür” (kayıtlandırma tarihi ĞUSTOS AYINDA 15.9.2004). Bir ikincisi: “UzayGEZEGENLER la/doğayla uğraşıp ta doğallıktan uzak Haşim Kılıç NAYASA Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç’ın AKP davasının kararını açıklamadan önce siyasilere parti kapatmayı zorlaştırıcı anayasa değişikliği yapmalarını önermesi üzerine Hikmet Keskineğe “Mahkemeler akıl vermez, hüküm verirler” diyerek Kılıç’ı eleştirirken Mustafa Saraç da bakın ne diyor: “Her yurttaş gibi Anayasa Mahkemesi Başkanı’nın bir siyasi görüşe sahip olması doğaldır. Ancak konumu gereği mutlak tarafsızlık sergilemesi gerektiğinden, kendi siyasi eğilimi lehine bir yasa değişikliğini savunması, bu değişikliğe kayıtsız şartsız karşı olan milyonlarca yurttaşın siyasi eğilimleri aleyhine ve bu yurttaşları rencide edici bir irade beyanı olmaktadır. Tarafsızlık sembolü kamu görevlilerinin, kendi kişisel eğilimlerini ortaya koymaları ve giderek kendi eğilimlerinin yasalaşmasını önermeleri, objektiflik ilkesinin zedelenmesi anlamına gelmektedir. Bugün Türkiye kamuoyunun kabaca yarısı AKP’nin kapatılmasını, diğer yarısı ise kapatılmamasını savunmaktadır. Böylesi A Tescilli Selim Sümen: “AKP, adını hemen değiştirmeli, Laiklik Karşıtı Odak Partisi olmalı; çünkü Anayasa Mahkemesi tescil etti.” Uygunsuz Hamza Saykan: “ABD ve AB’nin kapatmasını bir de Anayasa Mahkemesi’nin kapatması uygun olmazdı!” Sonuc¸ İlhami Hakverdioğlu: “Anayasa Mahkemesi: 6 Adalet ve Kalkınma Partisi: 5. Sonuç; galiptir Avrupa Birliği uğruna mağlup olan!” Utanc¸ Hasan Baş: “Allah’ım, ne günah işledik de, ‘teröristler utanıyor’ diyebilen bir cumhurbaşkanını bize uygun gördün!” G ÇED KÖŞESİ OKTAY EKİNCİ “Su” bakanları ve İzmir ürkiye’nin “Egenekon”la, “AKP’yi kapatma”yla, “terör”le, şehitleriyle, orman yangınlarıyla bunaldığı günlerde, tam 3 bakan “çok önemli” bir ortak basın toplantısı yaptılar. (24 Temmuz 2008) İçişleri Bakanı Atalay, Sağlık Bakanı Akdağ ile Çevre ve Orman Bakanı Eroğlu’nun “su” açıklamaları medyamızda “canlı” yayımlandı... Uzun konuşmalardan akılda kalan ise “sudan belediyelerin sorumlu olması” ile sık sık “ellerimizi yıkamamız” gerektiğiydi! Bakanlar, “halka temiz su sağlamayan” belediyeleri “mahvedeceklerini” açıklarken, geçenlerdeki su genelgesinde de “eskimiş boruların yenilenmesi”ni istemekle yetindiler... Ellerini yıkamayanlar içinse henüz bir yaptırım önermediler... T A kanlığı’nın umurunda değil; ruhsatsız hastanelere bile göz yumuyor... Çevre ve Orman Bakanlığı da bu kepazeliğe en fazla karşı çıkması gerekirken hâlâ “2B” peşinde... Havzaları dereleriyle besleyen “orman alanlarının kaçak işgalleri”ne parayla tapu dağıtma hevesinde... Söyler misiniz, böylesine “üst düzey kayırma”larla gerçekleşen su havzası yağmasından geriye “su” kalabilir mi? Peki, bu üç sayın bakan yan yana oturmuşlar, ne diyorlar? Kendi görevlerini tavsatırken belediyeleri tehdit etmekte neden bu denli hırslılar? Özellikle de “suyun kirli” diye tutturdukları İzmir’e karşı! FEMÇUKURU’NDA “ALTIN”! Sorunun yanıtını düşünürken de Av. Arif Ali Cangı’dan İzmir’deki “Efemçukuru”yla ilgili açıklama gelmesin mi? Aynı bakanlar, kentte suyun yüzde 40’ını karşılayan “Tahtalı Barajı” havzasında ve 300 bin kişiye su sağlayacak “Çamlı Barajı”nın su toplama bölgesinde, yani Efemçukuru’nda “altın madenciliği”ni onaylayan Bakanlar Kurulu kararını da meğer bir güzel imzalamışlar! Cangı özetle diyor ki; “Arseniksiz tek su kaynağı, buranın yüzeysel sularıdır. Hükümetin desteklediği altın madeni işletmesi ise yeraltı ve yerüstü sularını arsenikli hale getirecek...” İzmir işte böylesi bir umarsızlığın yaratacağı “susuzluk” felaketine “hükümet onayıyla” sürüklenirken, altıncılar Efemçukuru köyündeki madende “galeri ağzı”nı bile çoktan açmışlar. Bunun için de İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden gerekli yasal izinleri olmadığı gibi, yine hükümetin altın şirketine arazi tahsisi için aldığı “acele kamulaştırma” kararı da hızla sürdürülüyor... SEÇİME DOĞRU... İşte bütün “sorumsuzlukların sorumlusu” olanların belediyeye “suyun kirli” diye yüklenmelerini “yerel seçim öncesinde rakibi yıpratmak” şeklinde yorumlayanlar çoğalıyor. Ancak, yine de kavrayamadığım bir durum var. Bir kentin suyunu altıncılar uğruna gözden çıkaranlar, yarın aynı kentin insanlarından “hangi yüz”le oy isteyebilir ki? Soruyu yönelttiğim İzmirli dostlar güldüler ve dediler ki; “Anayasa Mahkemesi’nin kestiği 22.5 milyon YTL’lik açığı kimler kapatacak? Altın imparatorluğunun seçim öncesinde halka neler dağıtacağını hep beraber göreceğiz..” ekinci?cumhuriyet.com.tr E Merkür, sadece Güneş doğmadan önce doğuda veya Güneş battıktan sonra batıda ufka yakın görülebilir. Gezegen ay boyunca Güneş’ten gittikçe uzak konumda bulunacak. Merkür, bu ay son iki hafta boyunca akşamları Güneş battıktan hemen sonra çok kısa süreliğine batıda ufuktan en fazla 8 derece yüksekte sırasıyla Aslan (Leo) ve Başak (Virgo) takım yıldızlarında görülecek. Merkür’ün parlaklığı görülme süresince –0.5’den sıfır kadire giderek sönükleşecek. Gezegen, sondördüne yakın evrede teleskop ile izlenebilir. Merkür’ün görülmesi her zamanki gibi yine de kolay olmayacak. Sanal oluşturulan takvim resimde 1 ve 14–24 Ağustos günlerinde ca Güneş’e yaklaşacak. Akşamdan geceyarısı sonrasına kadar 5.5 saat süreliğine görülebilecek. –2.6 kadir parlaklıklı gezegen, ufuktan en fazla 26 derece yüksekte Yay (Sagittarius) takım yıldızında (yıl boyunca da aynı burçta) bulunacak. Takvim resimde 12–14 arası günlerde yeşil renkte. Jüpiter ve bulunduğu burç gök atlasında belirtildi de. Satürn, ay boyunca Güneş’e giderek yaklaşacağından görülme süresi de kısalacak. Gezegen Güneş battıktan sonra kısa süreliğine batıda Aslan takım yıldızında (yıl boyunca da aynı burçta) görülecek. Satürn olmak çelişmez mi?” (merhum sevgili Z.Müyesseroğlu’na taziye yazarken, Eylül 2006). “Bir elime Güneş’i diğer elime Ay’ı verseler...” türündeki doğal gerçekliği olan özlü söylemlerin gerçekleneceği bu ay ki tarihleri: 18 Ağustos Pazartesi sabahı saat 07:00; 19’u Salı sabahı saat 07:35; 20’si Çarşamba sabahı saat 08:10 Meraklı okuyucularımız uzay içerikli benzer deyişleri iletirlerse onları da tarihlendirelim... Bu yazıda kaynakça olarak kısmen “The Astronomical Almanac 2008”den ve güncel gökbilim haberleri için de tüm Türk gökbilimcilerimizin ortak ileti haber kanalından yararlanıldı. Teleskoplu gözlemler dileğiyle... KEŞKE SORULABİLSEYDİ O gün 3 bakanı TV’de izlerken, gazetecilerin sormamasına hayıflandım. Büyük kentlerimizdeki susuzluğun temel nedeni, “merkezi hükümetin yeni yasalarla da teşvik ettiği kaçak yapılaşmanın su havzalarındaki olağanüstü yığılması” değil midir? Örneğin İçişleri Bakanlığı, belediyesi bile kaçak yerleşmeleri “ilçe” yaparak, suyumuzun içine eden yasadışı kentleşmeyi “kutsuyor”. Baraj göllerini kuşatan “imarsız imar mikrobu salgını”, Sağlık Ba