Katalog

Ainur NOGAYEVA TUSAM Avrasya Araştırmaları Masası [email protected] Kırgızistan’da renkli devrimin müttefikleri, şimdi birbirlerine muhalif… C S TRATEJİ 9 "siyasi ceset" olarak nitelendirmişti. Ayrıca Atambayev, Kulov hükümeti içinde Sanayi Bakanlığı görevini yürütmüş, o dönemdeki düzene karşı olduğunu belirterek istifa etmiş ve muhalefete geçmişti. Şimdi ise Atambayev’in Bakiyev tarafından verilen görevi kabul etmesi, milletvekilleri başta olmak üzere ülkenin politikacılarınca tartışılıyor. Bu yüzden de Atambayev’in önderliğindeki yeni hükümetin uzun ömürlü olup olmayacağı bir tartışma konusudur. Muhalefetle uzlaşma yoluna giden Cumhurbaşkanı Bakiyev gelen baskılar üzerine referanduma başvuracağını, ancak bunun Haziran’da Bişkek’te yapılacak olan Şanghay İşbirliği Örgütü’nün zirvesinden sonra yapılabileceğini belirtti. Ülke için zirvenin önemi büyüktür ve zirve öncesinde ülke çapında hazırlıklar yapılıyor. Kulov’un muhalefete geçmesiyle birlikte iki kere Moskova’ya gittiği göz önünde bulundurulduğunda Mart 2005’ten bu yana iktidar gibi muhalefetin de Rusya’ya önem verdiği ortada. Hatta, bir gazetecinin Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün (KGAÖ) veya Rusya’nın tek başına müdahale edip etmeyeceği sorusu üzerine Kulov, Bakiyev’in güç zoruyla iktidarda kalabilmek için girişimde bulunması durumunda kendilerinin AGİT veya KGAÖ’ye başvuracaklarını belirtti. R enkli devrimden sonra bir türlü istikrara kavuşamayan Kırgızistan, iki ay sonra hükümetin istifasıyla ve yeni devrim tartışmalarıyla yeniden gündemde. Kırgızistan Başbakanı Azim İsabekov 29 Mart'ta Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev'e istifa mektubunu sundu. Bakiyev, hükümet ile yaptığı toplantıda Başbakanının istifasını kabul ettiğini, önemli olanın ülkede istikrarın sağlanması olduğunu belirtti. Başbakan İsabekov bazı muhalif adayların hükümette yer almasını istemiş, Bakiyev ise bunu bir pazarlık konusu yapıldığı gerekçesiyle reddetmişti. Bakiyev toplantıda "hükümetin pazarlık konusu olamayacağını, ülkenin önde gelen siyasi güçlerinin hepsinin veya çoğunun destek verdiği bir hükümetin olması gerektiğini" vurguladı ve İsabekov’un böyle bir hükümetin oluşturulmasına olanak sağlamak için istifa ettiğini belirtti. KIRGIZİSTAN’DA MUHALEFET Atambayev Kulov İki ay içerinde ikinci kez yaşanan istifa, ülkedeki siyasi istikrarsızlığın, iktidarmuhalefet mücadelesini su yüzüne çıkarıyor. Siyasi alanda fazla tanınmayan ancak Bakiyev yanlısı olarak bilinen ve istifa eden Başbakan Azim İsabekov, Kulov hükümetinde Tarım Bakanı idi. İsabekov, Kırgızistan Parlamentosu’nun Feliks Kulov’un adaylığını Ocak ayında iki kez reddetmesinden sonra başbakanlık koltuğuna getirilmişti. Bakiyev ve milletvekilleri, traktör sürücülüğünden bakanlık görevine yükselen İsabekov konusunda uzlaşmışlardı. O dönemde İsabekov’un getirilmesi Cumhurbaşkanı ve Parlamento arasındaki siyasi krizin bir çözümü olarak görülmüştü. Ancak görünen o ki, ülkede yine siyaset ağır bastı. İsabekov’un getirilmesiyle Bakiyev’i "erkek sözü"nü tutmamakla suçlayan Feliks Kulov muhalefete geçti ve Bakiyev’i düşürme çabalarına girişti. Şimdi Başbakanlık görevine "Reformlar İçin" muhalefet örgütü liderleri Almazbek Atambayev'in getirileceği belirtilmekte. Daha önce "Reformlar İçin" bloğu, Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev’in anayasal reformları geciktirdiği iddialarıyla 2 Kasım 2006 tarihinde geniş çaplı miting düzenlemişti. Bu miting daha sonra yeniden tartışmalar yaratacak olan yeni anayasanın kabulüyle sona ermişti. Günümüzde başta eski Başbakan Kulov’un liderliğindeki Birleşik Muhalif Cephesi olmak üzere muhalefetin Nisan ayında yeniden sokak gösterileri ve mitingler düzenleme hazırlıklarının yoğunlaştığı ortamda Bakiyev’in Almazbek Atambayev’i Başbakanlık görevine getirmek istemesi Bakiyev'in muhalefetle işbirliğine yöneldiği şeklinde yorumlanıyor. Günümüzde ülke muhalefeti "Reformlar İçin" bloğu, eski Başbakan Kulov’un liderliğindeki Birleşik Muhalif Cephesi ve yeni kurulan, daha ılımlı tutum sergileyen "Birleşik Kırgızistan" gibi üç güç ile temsil edilmekte. Mart ayının sonlarında Almazbek Atambayev, Azimbek Beknazarov, Edil Baysalov, Dooronbek Sadırbayev ve Kırgızistan’ın "turuncu devrim"i liderlerinden Roza Otunbayeva ile birlikte "Reformlar İçin" hareketinden ayrılarak "Birleşik Kırgızistan" örgütünü kurduğunu açıklamışlardı. "Birleşik Kırgızistan" Renkli ‘devrim’in Orta Asya’daki durağı Kırgızistan bir türlü istikrara kavuşmuyor. Akayev’i deviren ekip şu anda bölünmüş durumda. Devlet Başkanı Bakiyev’in istifası isteniyor. Eski müttefik, günümüzün muhalifi Kulov, 11 Nisan’dan itibaren sertleşeceğinin işaretlerini veriyor. iktidarla diyalog içinde olmak ve koalisyon hükümeti kurmak amacında. "Reformlar İçin" ve Birleşik Muhalif Cephesi’nden farklı olarak "Birleşik Kırgızistan", Cumhurbaşkanı’nın istifasını miting ve benzer yöntemlerle değil, anayasal yollarlarla talep etmek gerektiğini savunuyor. Ülkedeki kargaşanın sorumlularının "BakiyevKulov" ikilisinin olduğunu ileri sürmekle birlikte "Birleşik Kırgızistan" liderleri ülkede Mart 2005 olaylarının tekrarlanmaması için Bakiyev’in 2010 yılına kadar görevde kalmasını doğru buluyor. Yeni kurulan bu yapı müzakerelere hazır olduğunu dile getirmişti. Bakiyev’in Atambayev’i Başbakan Vekili olarak atamasının başlıca nedeni, daha ılımlı olan muhalefeti yanına çekerek muhalefeti zayıflatmak ve devletin başında kalmaktır. Ancak Almazbek Atambayev, 2006 sonbaharında Kulov’u Bişkek’te yeni devrim beklentisi 11 NİSAN’DA YENİ DEVRİM Mİ? Kulov, 26 Mart’ta Bişkek’te düzenlendiği ve siyasi partiler, sivil toplum örgütleri tarafından geniş katılımın sağlandığı forumda anayasal sürecin torpillenmesinin amaçlandığını ileri sürerek buna izin vermeyeceklerini söyledi. Bakiyev’in reformları sekteye uğrattığını ve "aile yönetimi"nin güçlendiğini bunun ülkedeki yolsuzluğun temel nedenini oluşturduğunu belirterek bundan devlet başkanını sorumlu tuttu. 11 Nisanda Birleşik Muhalefet Cephesi önderliğinde meydana çıkılacağının belirtilmesiyle siyasi kriz daha da ağırlaştı. Kulov, "iktidarın barışçıl yoluyla anayasal çerçevede devredileceğinden" bahsettikten sonra hükümetten sırayla bakanların istifaları ve son olarak da Başbakanın istifası gelmişti. Kulov, bu durumu kendilerinin daha çok destek aldığının bir göstergesi olarak nitelendirmişti. Günümüzde Kulov’u eskiden yönettiği güvenlik güçlerinin büyük çoğunluyla 800 emekli polis subayın desteklediği de belirtiliyor. Ülkedeki siyasi istikrarsızlık ve ağır ekonomik durum göz önünde bulundurularak Kırgızistan’ın ancak sert bir yönetim ile bu sorunlarınla baş edebileceği düşünülüyor. Ülkede muhalefetiktidar kavgası sürdüğü sürece Bakiyev’in yıpranacağı ve baskı ile istifa edeceği tahmin edilebilir. Bunun ardından Kulov’un iktidara gelmesi halinde ise ekonomik durumu düzeltmek için "Demir Kulov" sıfatını kullanacağı anlaşılıyor. Bu, Kulov’un kendi taraftarları için seçtiği "Cephe" sözcüğünden de anlaşılıyor. Böyle bir durumda Kırgızistan renkli devrimle başlayan demokrasi dalgasından/dalgalanmasından farklı bir ortamla karşı karşıya kalmış olacak. Bu dalga ile demokrasi vaadiyle gelen lideri de her ne kadar asıl amaçlarının Mart devrimin hedeflerine ulaşmak olduğunu belirtseler de "Lale devrim"deki konumdan daha farklı bir konumda olacakları kesindir.