Katalog

Yükselen gıda fiyatlarının sorumlusu belli Türkiye, yılda 700 – 800 bin nüfus artıran bir ülke. Buna karşılık, aşağıdaki tablodan izleneceği üzere, önemli tarımsal ürünlerde anlamlı bir artış Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı eğilimi olmadığı gibi; mısır, fasulye, şeker pancarı, tütün, patates gibi ürünlerin üretimi geriye gidiyor. üm dünyada tarımsal ürün fiyatlarında 2002 (4.052 milyar dolar ihracat, 3.995 milyar yaşanan aşırı artışlar, tarlada ve mutfakta dolar ithalat) ve 2003 (5.257 milyar dolar ihracat, çıkan yangının doğurduğu sosyolojik 5.2655 milyar dolar ithalat) yıllarındaki başa baş patlamalar, tarım ve gıda sorununu noktadan sonra, tablodan da görüldüğü gibi, fındık medyanın gündemine taşıdı. Dünya Bankası dışsatımının "olağan"a göre 3 katı gelir getirdiği 2004 ve IMF’nin acil önlem alınmazsa dünyadaki aç insan – 2006 döneminde, Türkiye tarım sektörü dış sayısının 100 milyon artacağına (halen 850 milyon) ticaretinde pozitif bir konum yakalanmış ilişkin açıklamaları ise, telaşın dozunu daha da artırdı. görülmektedir. 2007 yılında ise ilk on aylık veriler 400 Peki, gerçekte yaşanan nedir? Dünya borsalarında milyon dolara yakın bir negatif duruma işaret ediyor. buğday fiyatlarının son altı ayda ikiye katlanması, Aslında tablonun ayrıntısı, daha da ilginç ve dünya buğday stoklarının son 30 yılın en düşük önemli. Buna göre, gıda maddeleri dış düzeyine inmesi, dünyada yeni bir açlık krizi ticaretinde net ihracatçı olan Türkiye, dalgasına mı işaret etmektedir? En düşük düzeyine tarımsal hammadde dış 57’nci rağmen dünya buğday stokunun 100 milyon tonun ticaretinde net ithalatçı. Üstelik üzerinde olması neyi ifade etmektedir? bu durum, 2007 yılında Dünyada tarımsal üretim – tüketim dengesindeki yaşanan kuraklık ile bozulmayı açıklamak için ileri sürülen gerekçeler bağlantılı değil. 2004 şöyle sıralanabilir; (a) Dünyada biyoyakıt üretimine yılında tarımsal ayrılan alanlar, gıda üretimi için gerekli ekim hammadde dış alanlarının daralmasına neden oluyor, (b) Küresel ticaretinde 2.3 ısınmaya bağlı iklim değişiklikleri tarımsal verimi ve milyar dolar açık üretimi sınırlıyor, (c) Çin ve Hindistan başta olmak verilirken, üzere Uzak Asya ülkelerinin artan gıda talepleri izleyen üç yılda fiyatları tırmandırıyor, (d) Yaşanan dünya krizinde bu rakam kar oranı düşen finans kapital, farklı enstrümanlara sırasıyla 2.6, 3.0 yöneliyor, bu çerçevede de dünya hububat ve 3.2 milyar dolara borsalarının işlem hacmi artıyor… tırmanmış… Sıralanan tüm bu nedenlerin, az ya da çok, Türkiye’nin yılda tarımsal ürünlerin fiyat tırmanışına etkisi var. Ancak ürettiği 9 milyon ton yem acaba bütün bunlar birkaç aylık döneme mi sıkıştı ki, için 4.5 milyon tonluk tarımsal her şey birdenbire oluverdi? Böyle hammadde ithalatı yapmak zorunda olmadığına göre, başka bir açıklama kalması, başka bir söze gerek Tablo 1: Seçilmiş ürünlerde üretim (bin ton) olmalı… bırakmaksızın durumun vahametini 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Sorunun özünü kavramaya yönelik açıklıyor… Hububat bakış açısı, dışarıda ve içeride olup Türkiye, dünyanın yeni Buğday 21.000 19.000 19.500 19.000 21.000 21.500 20.010 17 234 işbölümünde, ucuz emeğe ve düşük bitene ilişkin gerçekçi bir analizi gerekli Arpa 8.000 7.500 8.300 8.100 9.000 9.500 9.551 7 306 kılıyor. Buna bağlı olarak, aslında katma değere sahip gıda maddeleri Mısır 2.300 2.200 2.100 2.800 3.000 4.200 3.811 3 535 "dışarı" ve "içeri"nin, sanıldığından çok üretiminde rol alıyor, ancak bu roldeki daha fazla birbiriyle bağlantılı olduğu da Baklagiller her bir genişleme daha fazla tarım ürünü Mercimek 280 460 500 485 480 520 580 508 böylece ortaya çıkıyor… ithalatı anlamına geliyor. Nohut 548 535 650 600 620 600 551 505 Dünyada tarım politikaları Dünya O halde, orta yerde bir yapısal sorun Kuru Fasulye 230 225 250 250 250 210 196 154 Ticaret Örgütü, Uluslararası Para Fonu var. Durum küresel ısınma, biyoyakıt ya Sanayi Bitkileri ve Dünya Bankası tarafından da "alçak spekülatörler" ile Şeker Pancarı 18.821 12.633 16.523 12.623 13.517 15.181 14.452 12.414 yönlendiriliyor. Avrupa Birliği de yakın açıklanabilecek bir nitelik taşımıyor. Tütün 200 145 153 112 133 135 98 80 çevresindeki ülkeler için bir politika IMF ve Dünya Bankası güdümündeki Yağlı Tohumlar belirleyici konumunda. yıllar, Türkiye’de tarımı giderek bitirme Pamuk (kütlü) 2.541 2.345 2.455 2.240 2.550 2.275 Bu aktörler, merkez metropol noktasına getirmiş. En son açıklanan Ayçiçeği 800 650 850 800 900 975 1.118 854 ülkelerin tarımsal üretimlerinin çevre Kararname ile dekar başına Doğrudan Yumru Bitkiler (periferi) ülkelere girişini kolaylaştırmak Patates Gelir Desteğinin 10 YTL ’den 7 YTL ’ye 5.370 5.000 5.200 5.300 4.800 4.090 4.366 4.227 eksenli bir politika izliyorlar. Bu düşürülmesi, mısır priminin kg başına Soğan (Kuru) 2.200 2.150 2.050 1.750 2.040 2.070 1.765 1.859 doğrultuda çevre ülkelerin tarımsal 67 YKR’tan 20 YKR’a çekilmesi, desteklerinin azaltılması, desteklerin üretimden kopuşun devam edeceğine işaret. Tablo 2: Tarımsal İthalat – İhracat Dengesi (milyon ABD Doları) üretimle bağlarının kesilmesi, pazara girişin Ancak, ülkelerin birbiri ardına tarımsal kolaylaştırılması (gümrük vergilerinin ihracatlarını kısıtlamaları ya da yasaklamaları, 2004 2005 2006 2007* düşürülmesi), tarife dışı engel olarak kullanılan eskiden olduğu gibi "daha ucuza ithal ederim" Tarımsal İthalat Toplamı 6.059 6.480 7.227 7.997 sağlık önlemlerinin uyumlaştırılarak elemine mantığının da geçerliliğini yitirdiğini gösteriyor. Gıda Maddeleri 3.089 3.284 3.463 4.099 edilmesi gibi politika araçlarını, türlü yöntemlerle Kısacası, Türkiye üretmek zorunda. Tarımsal Hammaddeler 2.969 3.196 3.764 3.897 dünya geneline dayatıyorlar. Kısacası, merkez Üretecekse; son altı ayda iki katı artan gübre Tarımsal İhracat Toplamı 6.501 8.309 8.604 7.611 ülkeler bir taraftan kendi gereksinimlerinin çok fiyatlarını, ABD’de 69 – Yunanistan’da 119 sent Gıda Maddeleri 5.891 7.714 7.903 7.000 üzerindeki üretimlerini geri çekmeye çalışırken iken Türkiye’de 220 senti aşan mazot fiyatlarını, Tarımsal Hammaddeler 610 595 701 611 (AB tarım alanlarının % 10’unu boş bırakan Tarım sektörü dış ticareti 442 1.829 1.377 386 su bekleyen 4.5 milyon hektar alanını, tarımsal üreticiye prim ödüyor), diğer taraftan fazlalarını Gıda maddeleri dış ticareti 2.802 4.430 4.440 2.901 yayım ve danışmanlık hizmetlerini, planlamayı, çevre ülkelere satabilmek için, buralardaki tarım Tarımsal hammadde dış tic. 2.359 2.601 3.063 3.286 yatırımı ve mühendisliği yeniden düşünmek, * 2007 rakamları Ocak – Ekim dönemine aittir. potansiyelini tahrip ediyorlar. Bu bağlamda açlık, bunları uygun biçimde organize edecek bir Dünya Bankası için, yoksulluk yönetiminin sıradan yönetim anlayışını oluşturmak durumunda. bir parametresi olup; yönetilebilir boyutu aşmadığı Bunun ön koşulu ise, iş bilmez, uzmanlık niteliği Hükümetten bu yana, tarım alanında bu politikalar sürece, "güney cephesinde yeni bir şey yoktur"… olmayan ve aidiyetine hizmeti ülkenin hizmetinden iktidarda. Kısacası, aslında bu alanda iktidar hiç Bu çerçevenin Türkiye tarımına yansıması, önde tutan kadrolaşmanın bir an evvel devre dışı değişmedi. Değişmedi de ne oldu, sonuçlara oldukça nettir. 1999 yılında IMF ile imzalanan Stand bırakılmasıdır… bakalım… Dr. Gökhan GÜNAYDIN T by ve 2001 yılında Dünya Bankası ile imzalanan Anlaşma (ARIP: Agricultural Reform Implementation Project), tarım politikaları belirleme erkini Ankara’nın dışına aldı. Artık Türkiye buğday fiyatları Chicago Borsası’na endeksli olacak, şeker ve tütün yasaları çıkarılarak sektör önce bağımsız idari otoritelerin (kurullar) denetimine bırakılıp sonra özelleştirilecek, şeker – tütün – fındık ekim alanları daraltılacak, ekolojik ve ekonomik olarak gerçekçi olmayan alternatif ürünlere yönelinecek, girdi ve çıktıya dayalı destekleme sistemi elemine edilerek üretimle bağlantısız bir doğrudan gelir desteği sistemine geçilecek, Ziraat Bankası, Tarım Satış Kooperatifleri, Toprak Mahsulleri Ofisi işlevsizleştirilecekti… 23