Katalog

Gıda toptancıları sorunlarına çözüm bekliyor Selda GÜNEYSU NKARA Gıda sektörü piyasasındaki "nakit para" azlığı, girdi fiyatlarındaki artış ve üretimdeki verim düşüklüğü gibi nedenler, başkentin en büyük gıda toptancıları merkezi konumunda bulunan Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Ankara Toptancıları (GİMAT) esnafını zor durumda bırakıyor. Piyasalardaki "nakit para" azlığı nedeniyle sattığı malın karşılığını alamayan esnaf, borçlarını ödeyebilmek için banka kredilerine yöneliyor. Artan kredi borcunu ödeyemeyen çoğu GİMAT esnafı da çareyi kepenk kapatmakta buluyor. Vedat Dalokay’ın, 1973’ten 1977’ye kadar olan Ankara Belediye Başkanlığı döneminde, Anakent Belediyesi’nden satın alınan ve o günden bu yana başkentin en büyük gıda toptancıları merkezi konumunda bulunan GİMAT, bugün ülkede yaklaşık 12 bin kişiye istihdam alanı yaratması bakımından da önem taşıyor. 189 dönüm arazi üzerine kurulan ve 210 bin metrekare kapalı inşaat oturma alanına sahip sitede bugün, bin dolayında esnaf bulunuyor. Başkentli 10 bin bakkal ve süper market sahibi pek çok kişi genel ihtiyaçlarının çoğunu, GİMAT esnafından karşılıyor. Her yıl ülke ekonomisine binlerce YTL kazandıran GİMAT esnafının son yıllardaki en büyük sorunları arasında, piyasalarda yaşanan "nakit para" azlığı, girdi fiyatlarındaki artış, müşterilerden alınan çeklerin karşılıksız çıkma olasılığı ve üretimde yaşanan verim düşüklüğü oluşturuyor. GİMAT esnafının çoğu, 5 yıl önce satılan bir malın o günkü piyasa değeri ile bugünkü piyasa değeri arasında bir fark bulunmadığını dile getirirken, GİMAT Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Recai Kesimal da en kısa zamanda esnafın piyasadaki sorunlarının giderilmesi için derneğin, elinden gelen tüm gayreti göstereceğinin altını çiziyor. GİMAT esnafı, son yıllarda gıda sektöründe yaşanan sıkıntıları Cumhuriyet Tarım Gıda Hayvancılık’a anlattı: ¦ Ekrem Zengin (Becim Süt Ürünleri Ltd. Şti.): Son yıllarda tüm birikimlerimi olduğu gibi vergilere yatırıyorum. Bu yüzden de kâr edemiyorum. Ekonomide istikrar olduğunun söylenmesine karşın müşteri bazında pek çok sorun yaşıyoruz. "Lastik patlarsa çekmez" diye bir söz vardır, bu söz bizim içinde bulunduğumuz durumu özetliyor. 5 yıllık AKP hükümeti döneminde, diğer bütün sektörlerde olduğu gibi gıda sektöründe de bir rekabet ortamı oluştu. Belki bu rekabet ortamının da etkisiyle ürünlerimizin fiyatlarında bir artış olmadı. Ürünlerimizin 5 yıl önce piyasadaki değeri neyse, 5 yıl sonraki değeri de o. Bununla birlikte piyasada, küçük esnaf çok zarar gördü. Banka kredilerindeki faizlerin düşük olması, ilk bakışta sektörde olumlu bir hava estirse de bugün kredi çeken esnafların çoğu, borçlarını ödeyemediği için iş yerlerini kapatmak zorunda kaldı. Son yıllarda girdi fiyatlarındaki artış da gıda sektörünü olumsuz yönde etkiledi. İşçilerin ücretleri ve ssk primleri arttı ancak esnafın cebine giren para aynı kaldı. Bu durum piyasadaki nakit para döngüsünü büyük oranda etkilerken, müşterilerimizden aldığımız çeklerin karşılıksız çıkma olasılığı da bizleri mağdur ediyor. Umarım yaşanan bu sıkıntılar en A kısa zamanda son bulur. ¦ Songül Şahin (Yeni Oğul Gıda Ltd. Şti.): Bizim firma olarak sıkıntılarımız son iki üç ayda daha da arttı. Seçimin temmuz ayında yapılmış olmasının bunda payı büyük. Bununla birlikte gıda sektörünün tümüne bakıldığında, piyasalardaki "nakit para" azlığının özellikle küçük ölçekli esnafın işlerini olumsuz yönde etkilediğini söyleyebiliriz. Birlikte iş yaptığımız çoğu firma, bu nedenden bize olan borcunu ödemede zorluk çekiyor. Öte yandan firma olarak en büyük sıkıntıyı Ramazan ayında yaşıyoruz. Çünkü toptan satışlarımızın birçoğunu gelir seviyesi düşük yurttaşların oturduğu bölgelerdeki marketlere yapıyoruz. Anakent Belediyesi de bu bölgede oturan yurttaşlara özellikle Ramazan ayında gıda yardımı gerçekleştiriyor. Bu da bizim satışlarımızı yüzde 50 oranında etkiliyor. Bir de banka kredilerindeki faiz oranları üreticiye bir avantajmış gibi sunuluyor ancak bu durum piyasadaki iş yeri sahiplerini aldatıyor. ¦ Erkan Kasurka (Burç Gıda Unlu Mamülleri A.Ş): Gıda sektöründe, girdi fiyatlarındaki artış en çok küçük ölçekli esnafı etkiliyor. Belli bir potansiyel iş gücüne sahip firmalarda ise bu etki daha az hissediliyor. GİMAT esnafı, bugün gıda sektöründe yaşanan sorunların nedenini piyasalardaki "nakit para" azlığına bağlıyor. Biz, piyasada bu kısır döngüden en az etkilenenler deniz. Çünkü bugün başkentin belli noktalarında isim yapmış bir firma ile çalışıyoruz. Onun istediği oranda mal üretiyoruz. Bunun yanında bizim satışlarımız en çok yaz aylarından etkileniyor. Çünkü yaz aylarında unlu mamüllere olan talep yarı yarıya düşüyor. Ayrıca piyasada 2000 yılından bu yana çalışan biri olarak, o yıllarla günümüzü kıyaslarsak, pek çok firmayı olduğu gibi bizi de en fazla etkileyen unsurun piyasalardaki "nakit para" azlığından kaynaklandığını söyleyebiliriz. Üreticinin eline nakit para geçmeyince verim düşüyor, borçlarını ödeyemiyor. Bu da beraberinde gıda setöründe faaliyet gösteren çoğu üreticinin iş yoğunluğunun azalmasına neden oluyor. ¦ Altan Akbaş (Akbaş Gıda Ltd. Şti.): Piyasada, 1988 yılından bu yana faaliyet gösteren firmalardan biriyiz. O yıllarla günümüzü kıyaslarsak, bana göre gıda sektöründe çalışan üreticilerin çoğu, en fazla kârı 1990’lı yılların sonunda elde etmiştir. Ancak 2001 yılında yaşanan ekonomik kriz de özellikle küçük ölçekli firmaları çok etkiledi. Gazlı içecek piyasasında aktif rol oynayan yabancı firmaların, gazlı içecek toptancılığı ile uğraşan esnafın işlerini kimi zaman zor duruma soktuğunu da söyleyebiliriz. Yabancılar sektörde musluğu kısınca, olan buradaki toptancılara oluyor. Ama yaşanan tüm sıkıntılara karşın umutsuz değiliz, piyasada her şey daha güzel olacak. Çünkü GİMAT esnafı tüm gayretiyle çalışmaya devam edecek. Ancak yetkililerin de esnafın piyasada yaşadığı sorulara bir an önce çözüm bulması gerekiyor. ¦ Taner Bacanak (Kesimal Kuruyemiş İmalat Sanayi ve Ltd. Şti.): Bizim işlerimiz, geçen Ramazan Bayramı’ndan bu yana düşüş eğilimi gösteriyor. Bunun nedenini de biz firma olarak, sektörde işlem hacminin artmasına karşılık önceki yıllarla aynı oranda mal satmamıza bağlıyoruz. Yani ekonomide istikrar var ancak üretimde verim düşüklüğü yaşanıyor. Bu çelişki nereden kaynaklanıyor anlam veremiyoruz. Aslında tam tersi bir durumun yaşanması gerekirdi. Öte yandan bugün GİMAT’ta kepenk indiren esnafların çoğu bankadan kredi çekenler. Onlar da bu kredileri tahminen piyasadaki "nakit para" azlığı yüzünden çekmiştir. Sattığı malın karşılığını alamamıştır, alamayınca da piyasaya olan borcunu ödeyememiştir. Denklem çok basit. ‘ESNAF BÜYÜK DÜŞÜNMELİ’ GİMAT Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Recai Kesimal da GİMAT esnafının değişen ve gelişen piyasa koşullarına ayak uydurabilmesi için büyük düşünmesi gerektiğinin altını çizdi. Bugün gıda sektöründe faaliyet gösteren küçük ölçekli firmaların piyasadan silinip gitmesindeki en büyük etkeninin büyük düşünememekten kaynaklandığını belirten Kesimal, "Bugün sektörde, artan oranda, küçük esnafın yerini büyük ölçekli firmalar alıyor. Çünkü onlar müşterilerine küçük ölçekli esnafın sağladığı olanaklardan daha fazlasını sunuyor. Bu da zamanla onları piyasanın hakimi konumuna getiriyor. Hakim piyasa koşullarında varlığını sürdüremeyen esnaf da kepenk kapatmak zorunda kalıyor" dedi. Sektörde son 45 yılda olumlu bir hava estiğini söylemenin olanaksız olduğunu, son yıllarda ithalat ve ihracat oranlarının belli oranlarda düşüş eğilimi gösterdiğine de işaret eden Kesimal, derneğin küçük ölçekli esnafın piyasada yaşadığı sıkıntılara en kısa zamanda çözüm bulacaklarının altını çizdi. GİMAT'ta kazanılan paranın başka sektörlere de katkı sağladığını vurgulayan Kesimal, "GİMAT esnafının ülke ekonomisine olan katkısı yadsınamaz ölçüde büyüktür. O nedenle buradaki esnafın, piyasa koşulları her ne kadar kötü olursa olsun yaşatılması gerekiyor. Çünkü burası binlerce kişiye iş olanağı sunuyor. GİMAT'taki iş yerlerinin kapanması demek pek çok kişinin de işsiz kalması demektir. O yüzden esnafın sorunları bir an önce çözülmeli. Çözüm konusunda umutFotoğraf: Necati SAVAŞ suz değiliz" diye konuştu. 8