Katalog

Hayvan gübresi deyip geçmeyin Prof. Dr. Emine BAYDAN Ankara Üniversitesi Veteriner Fakütesi ayvanlar, tükettikleri besin maddelerinin tümünü sindiremez ve azımsanmayacak kadar önemli bir miktarını dışkı şeklinde dışarı atar. Ergin ve 454 kg canlı ağırlıkta bir sığır ortalama yıllık 8.5 ton dışkı üretir. Sığır, koyun, at ve tavuğun dışkılarıyla çıkardıkları kuru madde oranının sırasıyla yüzde 21, yüzde 36, yüzde 41 ve yüzde 24 olduğu göz önünde tutulduğunda, bu yolla çıkarılan kuru madde oranının da azımsanmayacak ölçüde olacağı kolaylıkla anlaşılabilir. Hayvanların günlük ya da yıllık çıkardıkları gübre miktarları ile kimyasal bileşimi hayvanın türü, sayısı, yaşı, ağırlığı, hastalık durumu, yemleme şekli, altlığın cinsi gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Yeterli uygun değerlendirme yöntemlerinin olmaması ve kurutma tekniklerinin maliyeti artırması nedeniyle, yerleşim birimleri etrafında kurulmuş büyük kapasitedeki tavukçuluk işletmelerinin genelde yaklaşık yüzde 50 oranında sulandırarak depoladıkları tavuk gübreleri çevre açısından koku ve sinek kaynağı olmasının yanında, atmosfer ve su kirliliğine de sebep olur. Bağ, bahçe ve tarlalarda ekonomik olması ve kullanım kolaylığından dolayı doğal gübre yerine yapay gübre kullanımının giderek yaygınlaşması, sorunun daha da büyümesine yol açmıştır. Gübrelerin depolanması ve MERSİN (A.A) Mersin'de üreticisaklanmasında uygulanan metotlar ler, geçen yıl 4050 YKr arasında sattığı şeftaliyi, bu yıl kalitesine göre kizehirlilik açısından oldukça önemlidir. logramını 90 YKr ile 1,25 YTL arasınÖzellikle, hayvanların barındığı yerlerde da değişen fiyattan satmanın mutludepolanan gübreler gerek hayvanlar ve luğunu yaşıyor. gerekse böyle ünitelerde çalışanların Mersin Ziraat Odası Başkanı Censağlığı açısından tehlikelidir. Depolanan giz Gökçel, şeftalinin satış fiyatının gübrelerdeki organik ve inorganik geçen yıla göre artmasının, diğer maddeler kısa sürede bölgelerde yaşanan verim düşüklümikroorganizmaların etkisiyle ğünden kaynaklandığını söyledi. yıkımlanmaya uğrar. Bakteriyel Özellikle çiçek zamanında yaşafaaliyetler sonucunda, gübreden nan soğuk nedeniyle Bursa başta olhidrojen sülfür, karbon dioksid, mak üzere diğer yörelerdeki ağaçlaamonyak ve metan gibi dört önemli gaz rın az meyve tuttuğunu ifade eden açığa çıkar. Çıkan gazlara bağlı olarak Gökçel, ''Kentimizde bu tür sorunla önce zayıf, bir kaç saat sonra ise keskin karşılaşmayan üretici kaliteli meyve bir koku çevreye yayılır. Açığa çıkan elde etti. Bu da Mersin'de yetişen gazlardan, Hidrojen sülfür gazı çürük şeftaliye olan talebi artırdı'' dedi. yumurta kokusuna sahip, havadan ağır, Mersin'de sahil kesiminde turfançukurun dibinde bulunan, yanıcı ve da ve örtü altı olarak üretilen şeftali solunum felci yapabilen tehlikeli bir ve nektarinin yanı sıra özellikle rakıgazdır. Kükürt ihtiva eden her türlü mın 900 metreden yüksek olduğu Teorganik maddeden (albüminli, proteinli) peköy, Arslanköy, Sunturas, Değirdiğer gazlarla birlikte açığa çıkar. Bu mendere ve çevresindeki köylerde gaz düşük yoğunluklarda bile yılda 100 bin ton civarında şeftali üretehlikelidir. timi gerçekleştiğini vurgulayan GökHidrojen sülfür gazının üzerinde yer çel, tarımda sağlıklı envanter çalışalan karbondioksit gazı ise kokusuz, ması yapılmadığı için net rakamların renksiz, havadan ağır ve düşük oranda elde edilemediğini kaydetti. patlamaya sebep olabilen bir gazdır. Bu Geçen yıl kilogramı 4050 YKr'den gaza yüksek miktarda ve uzun süre satılan şeftalinin bu yıl 90 YKr ile 1,25 maruz kalındığında solunum sistemi ile YTL arasında değişen fiyatlardan alıilgili ciddi sorunlar ortaya çıkar. Ancak cı bulduğunu bildiren Gökçel, şöyle bu gaz havalandırmanın iyi yapıldığı konuştu: durumlarda önemli bir problem ''Bunun yanı sıra meyve suyu faboluşturmaz. rikalarının düşük kalitedeki ürünleri Karbondioksid gazının üzerinde yer kilogramı 7075 YKr'den alması da alan amonyak gazı havadan ağır, çiftçiye ekstra gelir sağladı. Böylelikkendine has kokulu, göz, burun ve le üretici her kalitedeki ürünü değersolunum yolları için oldukça irkiltici lendirdi. Bölgemizde bu tür sanayi işolan bir gazdır. Bütün hayvan H barınaklarının bulunduğu yerlerde rastlanır. Hayvanlarda akciğer rahatsızlıklarında artış ve ağırlık kazancında azalma görülür. Tavuklarda yumurta veriminde azalmaya neden olur En üstte yer alan ve gübre gazlarının içerisinde yüzde 5070’lik bir orana sahip olan metan gazı ise kokusuz, havadan daha hafif, oldukça yanıcı ve patlayıcı olan tehlikeli bir gazdır. Patlayıcı özelliği yüksek yoğunluklarda ortaya çıkar. Kendine has bir kokusu, rengi ve tadının olmayışı tanınmasında güçlüğe neden olur. Hayvanın türüne göre değişmekle birlikte genellikle gübreler içerdiği, antibiyotikler, arsenikli bileşikler, ağır metaller, iz elementler, koksidiostatlar, pestisidler (böcek ilaçları), hormonlar, küf toksinleri (mikotoksinler) ve hastalık etkenleri vasıtasıyla da diğer canlılara ve çevreye zarar verme bakımından bir risk faktörü olarak karşımıza çıkar. Şeftali, üreticisinin yüzünü güldürdü Tarlaya yayılan gübreler coğrafi koşulların etkisiyle yakında bulunan akarsu ve göllere dolaylı şekilde yansır. Sulara karışan gübreler su ekosistemini bozarak buradaki alglerin tükenmesine sebep olur. Yoğun gübre uygulamalarının yapıldığı yerlerde gübre potasyumunun önemli bir kısmının toprağa geçmesi de söz konusudur. Fakat bu durum çevre açısından çok fazla problem oluşturmaz Gübrelerden kaynaklanan çevre kirliliğinin önlenmesi için, Çevre Koruma Dairesi (EPA) 1000’in üzerinde sığır ve 100.000’in üzerinde yumurtacı tavuk gibi hayvan yetiştirecek olan çiftliklerin nehir ve ırmak gibi bölgelerden uzakta kurulmasını öngörmüştür. Gübredeki hidrojen sülfür benzeri gazların üretimi hava gibi okside edici akım ya da okside edici kimyasal maddeler kullanılmak suretiyle durdurulabilir. Demir tuzlarının gübrelere ilavesi hidrojen sülfür oluşumunu önler. Gazın zehirli etkisini azaltmak için gübrelerin letmelerin artırılması üreticilerin altoplanması esnasında ternatif ürüne yönelmeleri konusunbarınaklardaki insan ve da önemli bir yer tutuyor. Bu nedenle hayvanların uzaklaştırılması ve yetkililerin bu tür sanayi kuruluşlarıortamın iyi havalandırılması nın bölgemizde açılmasına önem sağlanmalıdır. vermesini ve özen göstermesini istiİşlenmiş ve analiz edilmiş yoruz.'' gübreler (özellikle kanatlı gübresi) doğal tarla gübresi olarak SU SIKINTISI kullanılabilir. Tüketici tarafından İl genelindeki bazı bölgelerde su fazla kabul edilebilir bir durum sıkıntısı yaşandığına dikkat çeken görülmemekle birlikte protein Gökçel, yetkililerin gelecek yıl aynı açığının bulunduğu hallerde, tavuk sorunların yaşanmaması için önlem gübresinin sığırlarda rasyonlarına alması gerektiğini söyledi. belli oranda karıştırılarak Kışın derelerdeki fazla veya kullakullanılması da mümkündür. nılmayan suların denize aktığını anlaGübrelerin en uygun ve akılcı tan Gökçel, şunları kaydetti: değerlendirme yolu ise enerji ''Özellikle kuraklığın her geçen kaynağı olarak kullanılmasıdır. gün arttığı ülkemizde suların mecraTürkiye’de kırsal kesimde sında tutulması önem kazanıyor. Bu büyükbaş hayvan gübreleri uzun nedenle sulama amaçlı gölet çalışsüredir tezek şeklinde yakıt olarak malarının biran önce yatırıma dönüşkullanılmaktadır. Tavuk gübreleri türülüp sonuçlandırılması gerekiyor. ise bazı ülkelerde bunlardan elde Efrenk, Deliçay, İçme ve Mezitli dereedilen metan gazı veya biyogaz lerinin geçtiği yörelerde şu anda sınedeniyle enerji kaynağı olarak kıntı yaşanıyor. Hükümetin bu konukullanılmaktadır. Bu uygulama da en kısa sürede çözüm bulmasını çevre kirliliği ve enerji yetersizliği bekliyoruz.'' problemlerine kısmi bir çözüm de Merkeze bağlı Değirmendere kögetirmektedir. Tavuk gübresinden yünde geçimini çiftçilik yaparak sağmetan gazı elde etme ünitelerinin layan Mustafa Ay da yöredeki köylülerin büyük bir kesiminin şeftali yetişkurulması, yüksek yatırım masrafı tirdiğini belirtti. gerektirmesi, işletilmesi ve Bu sezon ürünlerini bekledikleriyöntemdeki zorluklar nedeniyle ne yakın fiyata satmanın mutluluğubugün için zor gözükmektedir. nu yaşadıklarını ifade eden Ay, ''ürüAncak, metan gazının, doğal gaz nü geçen yıl 40 ile 50 YKr'ye ancak gibi kullanışlı olması ve ileride satabilmiştik. bu yıl ürünümüzü bekenerji kaynaklarının daha da lentilerimize yakın bir fiyata satarak kısıtlanacağı dikkate alınırsa bu geçmiş yıllara göre önemli bir gelir yöntemin gelecekte elde ettik'' dedi. yaygınlaşabileceği düşünülebilir. 22