Katalog

A N N E L E R B A B A L A R Y A Z A R L A R Orhan Kemal'in 'Baba Evi' Yakup Kadri ve Orhan Kemat arasında anneye düşkünlük yönünden garip bir benzeriik vardır. İkisi de güçlü ve kaba babaya inat, zarif ve yumuşak huylu anneye yakınlık duyartar. Bir farkla ki yaşamın katı gerçeklerini ve cilvelerini tamdıkça Orhan Kemal babasına karşı yumuşayacak; Yakup Kadri ise . çocukken edindiği itici izlenlmleri hep içinde taşıyacaktır. NECATİ GÜNGÖR 2 B aUa Kvi, Orltan Kemal'in ilk yapıılarıııdun bırı. I latıa, ünlü hikâyerinin ilk flyküsü otan "Balık". bu yapınn bir parcasıdır. Bab» Kvt'nin bir ba>ka o/«tltgiysc, ya/ann yasıınoykihunü yansıııııusı. l>tc bi/i dc bu nokiada ilgilcndiriyor ilk biiMtnt burıdarı tam kırfc yıl Önce vapılaıı rumaıı... Bubu hi'niıı, Orhan Kemal'in ya$amoyku>u oldugu bitincn bir korıu. Ama nedcnsv ya/uı, anlatiıkt.irıffl, kendi dıjında binlcrinıu öyku.süymıi$ gibi sunma geruğini duymııştur. Bu romanın dcvatııı niiL'lığindcki Avare Vıllnr veCemile ik birlikıc "küçuk Adam'ın Noıları" başhftı alıında sunulur uç roman: "Küçflk Adam'ı Adana kahvelerinden birinde tanıdım, lesaılıılen..." (ÖmOz). Babtı iuvi'nde ya/ann çocukluk ve ilk gençlik yıllarıyla birlikıe sefalete surüklcnıııii bir ailenin dramını; siyasal c>kmindcn vc mııhalif gorüşleriııdcrı ötürli ülkcsini lerk eden babanm (Ka>ıamonu Millcivekili Abdıılkadir Bıy) düsnıü* haliııi okunı/. Yu/;if, yaııi romanın ba^ki>isi, sıv. konıisu yıllaıda (19191925) çcvasindo nlup bitenlcriıı hcnüz bilincinde değildir. "Miiıiinr crkckler habanıla birlikte. ayrı ııiurur, lügatlı sft?lerle konıışurlarüı" (...) "Yinc bftyle glınlerdi... Nııluk söylcycnlcri niv'in alkıvladiklatıııı çok dct'a bilmcycn sokaklar dolusu insaııııı kinlc, kdf'dr ^iınşekleriyie yüklü kalabalıgı, Kalahalık. kalabalık, hcp kalabalık. Aynı parkdere basan iskarpinii, varıklı veya yalınayakların ıııahseri haiırlatan, insanı co^luran müthı$ kalabalığı... Dar sokakta kar$ıhklı iki konak haıırlıyoruın. Bccerikli ilkokul d£n.'ncilerinin yaptıklan mukavva kunaklan hatır laian bu cuınbalı, kat'csli, çıkıntılı, lahta saçukları dantcla gibi i$lemcli konaklardan birisi bi/.im. üurası aynı ?amanda babamın 'tirka 1 binasiydı... Alı katıa tırka (oplantıları yapılırdı... Hangi ciııs, hangi sınıfa ınerıuıp insaıılardı? Nc isiiyor, ne du^üıutyoılaıdı?... Ayrı hinıflara mcnsup olması la/ıııı gclcn insanların karmakarı^ık k.alabalığına nutuklar sOylcniyor, nutuklaıa kurjı cllcr çırpılıyor... Rftylt bir kalabalıgı a n ı a n /aman coşturan bir adanuıı oğlu olduftumun farkındaydım. Babamın, la ilan sayfalarına kadaı uzaııan rtıakalclcr ya/dığını da biliyuıduııı. Lakin nc babamın fırka lidcıliği 111 dc biiıne/ lükcnnie/ makalcler beııi ilgilendıriyordu." KUı;ük Adam'ın çocuksu bîr duygusallıkla lıivbir /aman sevnıedigi, sevıııeye <;a ı "Batıa EvC'nln WröwH(fli de Orhan Kemal'in yaçamuyküsünü yansıtması h$mak bilc istcmediği babn, yukanda anlatılan nedcnlerdcn Oturü bir gün ailcsini gcridc bırakıp evindcn ayrılır: "Bir köy y i donüııce, birdcnbire o... Agır siyah paltosuıuııı iviııdcydi, başıııda kahvercııj>i fıtlıtı, cliııdc sarı yantası, her /amankiiKİLMi dühu tıcybcıli vc korkunç, yarıında da îki urkadaşı... tlir şeyler seziyurdurıı, scziyordum ki habam bir yerlcrc, uzak bir yerlere gidiyor" Babanm bu ayrılıvı. vo^uga hdzUn yeriııe adeıa mtıiUıluk verir: "Habasınuan ayıtlaıı vücuklar babasız kalı$lanna u/ıılnı leı... Bcıı.sc ıcrsinc. Sevinıniyiın... Niçin'.' Bilmetn... Bu 'hi'isi/likıe' bcııim çocuk yapımin v*ok a/ dahti olnıalıydı" Babaya kar$ı duyulan ııefrcıin sonıuı ncdenleri vardır oysa. öııcclikle bir ^ocuğa ilici gclccek kadar s«rl, kuba. disiptln diifkünü, küfürbuf, nnncyi doven, zaınaıı «tman da a^alcı iddiasıyla (cvresindcn buııa uygun <Javr<ım;> beklemekıedir... Toplumda saygı görcn biridir; TBMM'nin ilk ınillcıvckillcrindeııdir. gazetc v'ikarmaktadır, s(i/unü savıııı esirgemeycn bir siy.tset adamı, bîr hukukvudur. Dışarıdaki bu fiörıintü, aynı biı'imde ailcsine dc yansımakıadır. kariMiıı sevıyor olmasına karşın, kimi davrant;ları i<;in kadını dftvmekıen geri kalmaı. Çocuklannın da. kcndi say^ııv kimligine layık olnıalarım isleı: "Aımeııı kapıyı açıı. Rabam ivcriyc bir güllc gibi daldı... Ayakkıı ıııda rugan çumclcri... Bir lımç yumagı lıalindc anncmc saJdırdı. onu savlartııdan yakaladıV (...) "Babanı anneıni sa(,larından yakaladt, «ol'ada süriklü, surtidu, sürtıdu... Sonra viznıek'iiyle [fkınekdi, lekmckdi. e/di ve avuvlanıuia kalan bir tııtanı savı ııefreılt silkeledi." (...) "Dehşcıli bir isyaıı hissiyle babanıa bakıııtı.. Fakat onun çalık, simsiyah kajları... Habam bir dcv kadar kocaman vo kuvıt'iltydi!" Bir başka gün, ogkınıı karşısıııa alaıı bubu, ısrarla. bllyllyiirKt" nc olmak isıcdigini sorar ona. Çocıık bu ya, "Çüpv'ü olacagım" yanıtını verir, asaleı iddia.sındaki babasına. Böyle bir yanm bekleıneycıt adamın tepkisi tıtc dc kUçük dcgildir: "Teknıe, (okaı. yumruk vc iskemlemle beraber ycrlcre..!' (...) "Aman Yarabbi, aman Yarabbi! Böyle nıi olauukıt bcnım oühım!" Bu ziluıiyet ivindc olan habanın, gittikıiM ktntlisindcn u?aklaşan ve içinc kapu narı yocugıın, o çtu'iıkfü inallajnıaUırıııı. ıcpkilcrini, hayla/hklarını, daha ileri yajlarda orıaya vıkan isyaııci tııtumunu anlamxsı clbotie guvu'ır. Bahanın kcndincc inandıgı. bagiandığı birıakım ılkeleri vardır; o dogrulıuda yürüyüp giımek isier. TemmuzAflustos Ç E R Ç E V E