Katalog

B İ R R O MAN Midak Sokağı nereye açılıyor? Necip Mahfuz Mısırtı insanın mizacmdaki gizi ve gözgünlüğü yakalayıp, o Insanı dünya edebiyatmdaki göz kamaştmcı insan mozaiğine armağan ediyor. MUZAFFER BUYRUKÇU okağı, bitmez tukenmcz bir mai^zeme kaynağı olarak kııllanan yarlar çoklur ve bu yazarlar, ülkelcrindcki «lebiyatlan /engin[inleştiren katkılarda bulunmuşardır, Sö/gclimi, John Steinr beck, "Sardalya Sokagı / Yukan Mahalk" Vusco l>ruioiini. "İakir Aşıklar / Mahullç" Okluy Akbul,"iiariplcr Sokağı" DemirÖzlü "Bogıırıtııtu Sokaklar" yapıtlannı yaraimı>lurdır. Bunlara 1988 Nobcl fidebiyat Ödülü'nü kazanan Mısırlı loınuncı Necip Malıfu/'ıııı "Midak Sokağı"rııcklemeliyim. Sözcükleıi hirleştircrckoluşturdııgu kamerasmı "'Midak Sokag ı"nın içindebir haştan birbaşuozcnlcdolaştıran Necib Mahfıii, kiıni ilginç, sıradan, du/, önemsiz uluylaria hüt ünlcşcrck akan. kiıni de devinirasizlikten, kipırtısı/.lıktaıı durguıtlaşan yaşamjn soluk aldığı nüktalan yukalamaya çalışmıstır. Çalışmışıir değil, yakalanıışlir. Rumanı götürcn ve yöneten odakların arasında Kirşa'nın kahvesi en flndedir. Sabatıtan akşama kadar Arap iıısanınca, dalıa do^ru bir deyişlc [)ogu insamnca. ki$iııin varlığtndaki yeri dc£crlcndirilmcycn zaman, kahvelerde bir şcyler içerek birtakım oyunlar oynaııarak cılkı cıkmış ölü ftyküler tckrarlanarak harcanmaktadır. (Bizde dc öyltdir). Sokakta, çevre sokaklarda olup bitenlcr sıcağı sıtagına sergilcnmcklc, lazc haberlcrin heyecanlı tadı damakları şaklaimakladıı. Kahveyi, konıımundaki bcnzcrlik ytlzUnden berber dıtkkânı i/lemektedir. Arkadan fınn, şîrkcı vt evler gelmekiedir. Yukanda da belirttigim gibi cvlcrdeki ilişki sürtU$m«rlerinden ya da tlsiünlük r.aslanan kırıcı lartıştnalardan dogan öykUkr, datıa sona crip laıuamlanmadan, datıa dogduklan orlamlnrdaki eıkikri izlerini .silmcdcıı ı$ık lıı/ındaki üeli^inı telleriylc kahvcye, bcrbcre uçurıılnıakıadır. Ama aynı şcy kahvcdcıı cvlere, evlerden evlere (aşınmakta. yaşuniılaıdaki yükseliş, ve alvalt>lar serpilenmekledir. "Midak Sokaği"ndakiler, birbirlerini çok yakıııclan tamyan büyttk bir ailenin bircylcı i gibidirler. Hem içtcnliklidirlcr, lıcm kupahdıılar, hem gUvenirler, yardımlarma koşarlar hem de bir kötülük •sıçrar korkusuyla lclılikcli diye nitelendirdikleri gizicrim ktise bucak saklarlar, bazı özel sorunları dirliklcri bo/ulur kaygtsiyla dişanya sı/dınııanıaya dikkat Ldcıler... Bazı özel sorunları da sokagın o konudaki tutumıınu, düşllncesini, tavrını öğrenmek amacıyla isteyerek sızdırırlar. Midak Sokağı, yapısı ve Kahire'deki karaktcriyle. tipik bir Arap sokagıdır. Firavunlar dönenıiyle Islaınlığııı bir vıg gibi büyüyüp yayıldiğı, et'sanelerle ınasallar Urctıiği döncmin bir uzantısı, bir ıenısitcisi gîbidir. Eskilik kokar, tarih kokar, din kokar. O cski v c tarih kokan hava her sanrda soluklara karışır. (El Edıer az Otedcdir) Uyusukluk, gi/,cm, tcvckkül, cntrika, şehveı iç içedir. Her yerdc oldugu gibi gençlcrle yaşlılar, ya^amı omu/.layan, ama aralarında karşıtlıklur bulıınan ayrı ku$akların bircyleridîr. Fvet gençler, ya$lıların savundukları ve ayakta dıırması iv'in yırpmdıkları dü/enden yoksunlııkla, geriliklc. mutsuzlukta yüklü olmasından öıürü jikâyetvidiılcr, daha caıılı. daha veriınli bir yaşamı. nıaddi ıııancvi bütün nimcileriylc kendilcrinc suııacak olunaklan ararlar vc birkavı. ijgalci tngiliz ordusuna asker yazılırlar. Yajlılar (utucudurlar, yeniliklcrc karşıdırlar vc dindar geçiniricr. Islamlığııı bclli bnşlı ilkelerini giınlUk edimlcrinin vc cylcrnlcritıin iv'inc soknuı^lardır. KonuşmaJarında, dualarıııda, dileklcrinde Tatırı'yı, Pcygamberi cksik etmezler. Evrendeki her şcyirı sahibi Tunrı'dır ve iyiliklcrin, ktttülüklcrin hcpsi onun cseridir. Kimseona karşı gkaınaz, kimsc uygulanıaya koyduğu yasaları deği$(iremez. Yoksul, o öyle buyurduğu için yoksuldur. Birilcrinc zarar vcnııe, cczalandırma kararlarında, tasarlanan ciııayellcrde. tıırstzlık olaylarında bile Tanrı'ya sığınılır, onun adı anılarak yapılmasi dUşUnUlenlcr yapılır. Ama bir yandan da bircysel vükmder, loplıınısal, ekonomik patlamalar insaıılann yaşamlarını allak bullak cdeak SUIUT gider. Vc kimse kimseyi kmatnaz. Midak Sokağı'ndan kurlulmak ve varlıklılar gibi üst dü/eyde bir ya$ama ulaşmak amacını gUden Hamidc'nin drumı kimseyi şajjirlma/, çünkü Tanrı yazgısını öyle yazmiftır. Bcnce Necip Nfahfuz'un cn büyUk bajarısı Mısırlı insanın ıtıi/iiaiKİaki gizi vc rt/gıinlügil clc gevirmcsi, o insaııı dünya edebiyatmdaki gft/ kamaşiırıcı insan nıozayiğine (Mısırlı insan) gcrçcğini arnıağan etmesidir. "Midak S<ıkağı"ndaki insanlaı dipdiridir, sanki ya?ar taratından yaratılmamıjtır da ya$amdaki devinimlcrdcn, durumlardan alınıp romana konuimu$iur. Necib Mahruz'un anlatımı mizahla, duygıı yogunluğuyla karı^tk bir anlaiımdır. Rahattır ve okuru sıkııuu, akune surUkleyip göturür. L J cemyayınevl NÂZIM'LA SÖYLESİ Cem Yayınevi, Milliyet Gazetesi'nde yayımlanan bölümleriyle büyük ilgi gören Vera'nm anılannın tam metnini okurlanna sunmaktan kıvanç duyar. Türkçesi: Ataol BEHRAMOĞLU "Anılarım yayımlanırken, beni kemiren bir kuşkuyu, bana acı veren bir soruyu eklemeden yapamayacağım. Benim bu son derece özel, kişisel anılarım; o çok güzel, o ışıl ışıl, o tertemiz insanı, Nâzım Hikmet'i birazcık olsun yansıtabilecek mi?" "Bizim öykümüz bitti Nâzım. Senin yaşamın şimdi başlıyor. Seni doğuran ülkenin önünde saygıyla eğilerek, inanıyorum ki, büyük insanlık geleceğe doğru taşıyıp götürecek seni. Mutlu ol Nâzım Hikmet!" Vera Tulyakova Hikmet ÇERÇEVE Mart1969 Vera Tulyakova Hikmet Nuruosmaniye Cad. Kardeşler Han 1/3 CağaloğluİSTANBUL