Katalog

B İ R Y A Z A R B İ R R O M A N Uzun süre tanrıların ve yasaların bana eziyet etmelerine izin verdim İRİS KANTEMİR BOZKIRKURDU/Hermann Hesse / Çeviren: İrts Kantemir / Afa Yayınlan / 216 s. / Kod No: 011.067 ariz değildir, bir sanatçıdir. Sanatçıysa kendlnde olanı, tehlikeler, huzursu/hıklar ve doyumlar arasıııda gidip gclcrek amacına yöndik bir jckitde suııar. ama kendi karmaşıklıgiiıdan kurtulaınaz bir lurlü. Bu iKdcnk Hesse 1919 yılında yaznıayu ba$ladığı "Siddharta"yı ancak bir bııçuk yıtlık bir aradan sonra lamamlayabtlmişiir. "Neredejsc Slddharta'yı yaznıakıan vuf|(«'vınvk ıı^ervydim" der. "İnsanın yaşanıudigı bir ^ryi ya/,ma<ıi benrc anlamsı/. C^ınvlifiinıılr dıı.uımsndıgıın Hinl rııhuduıı vunlunniMsı ivin, ınedilasvonu \v ınuiizevi ya^ama Reri dönmcm 1927 yılında "Sıcppenwoir (Bozkır kvırdu) yayıınlanır. OtobiyograFık Özellıklcr L'II v'ük bu şiirscl Oykttdc bclirgindir. Bo/kırkurdu, Hcssc'in beljrli bir döncnıde gıvirdigi ruhsal evrelerin gözftnünescrilnıcsidir. Bir insanın varsaydığı ki^iliğini aynntılarıyla irdclcyip, gcrçck kişilif ini anlayabjlrnc çabasıdır ve bu nedenle de yOrekli bir girijimdir. "Bo/.kırkuıdu" Hcs&e'in en yanlı> anla$ılan yapıtı olmuştur. Zamanında çoğu okuyucu, romanı ncrcdcysc karamsarhğın ve düşkınklığının simgcsi olarak dcgerlendirmiş, sonıındakı umudu ve olgunluğa vanşı gAreıneınijiir. Hesse bile bu kitabı iavunnıuktan bıktıgını dile getirınijlir. Oysa Bozkırkurdu, Harry Haüer, sonunda yajaıııın bir jaku olduğunu anlar, onu kurlaracak olanın da mizah uldugunu, dlınyadaki krtiüytl, iyiyi, güzeli, çirkini, acıyı vc mutluitığu kabullenlr, kişiliğinin getirdiği baskılardan kurtulup dolu dolu yaşamaya yonelir. "Bozkırkurdu"nu izlcycn iki öııemli romanı dahu vardır. "Narziss und Goldmund" (Narsis vc Goldınund) (1930) vc "Das Glu.spcrienspiel" (Cam Boncuk Oyunu) (1943). Narsis, dünyanın sıındugu zevklerden eliiıi etegini çekmi» bir entelektüel, Oold ınund'sa onun zevk içiııde ya$amaktan bajka bir düşuncesi olnıayan öğrcncisidir. Siıııgescl açıttan Narsis zihinüeli. Goldmund'sa bedcnseli tanımlar. Ikisi arasındaki ilişkİ ve birbirlerinden vazgcçmemeleri, bir insanı hutünleyen bu iki dıinyanın vnrlı|ını vc çati$masını anlatır. Ama genelde duyarlı ve /eki insanlarııı ya^aılıkları ruluul nrcli'ri anlatan bu romanlar ıırastnda kuvkusuz <:n öncmii olanı "Cam Uoncuk Oyunudur". öyküniln kahramanı Joseph Knechı kendini loptumdan soyuılamış bir entelektüddir. Kendini entelektUelizmin kuüursu/.a dOnUk eslctik ve ncsncl düııyasına adamı$ biri, tuıkudan, yogun olan hcr $eyden ve gündetikıen uzak mı yaşamalıdir, yoksa düşünce dilnyasına sıgmacağı yerde sıradan bîr insan olarak yaşaina kalkıda mı bulunmalıdır? Cam Boncuk Oyunu'nıın irdeledigi sorunlardaıı biridir bu. lıı.vamn kişiliğini geIi$ıirnie.si. lopluııısal soruınlulukları ve ckinscl ülkülcrinin dcngesi, bunlaıın tümU oiaganUütü bir kurgu vc çok duyarlı yalın bir dillc anlalılır. Hermann Hesse'nin UnU gittikçc anmtş, birçok odül almış. I943'te de Nobel bdebiyaı üdülü'nc layık goriilmılşıur. OIÜIHURC yakm 6O'lı yıllarda, ozelliklc Aıncrika'da Hudi/m ve Zen Budizm akımlarının yaygınlaşıığı sıralard.< neredcysc bir idol halirtr dömifmiış, barışseverli?,in, eîitliğîn ve cvrensel sevgmîn simgesi olmuştur. 1%2'dc öldügünde sürekli kavıp kuritılıııak istediği ılnü lüm dilnyaya yayılıniilı bite. Türkiye'de rınnanları ancak son yıllarda itgi görnıcyc basladi, siirlcriyse hcmcn lıenıen hiç lanınmıyor. U Hermann Hesse: Yıllarca, asiında oımarlıgım biri olmuva ralı$*nık. hıuursıuluklıır ve mulsuzluklar içindc /antaııı boguna liikeltiın. Bir yandan pu'r, öle yandan aklı başında Mr burjuva olmaklı dUeftim. tlem sanalcı ve dttşkr ulkeslnin Insanı olmak istiyor hrm dr enlemin ve ülkemin (adını çıkarmak istlyordum. Iklsinfn blr arada olamaynragını, insunın oynı anda tlimnne birden snlıip olanıayacagını hilnıem grrekirdi. l/un sün.» fnnnların ve yasalann bana e/iyel rlmefcrinc izin verdirn. Pııtlanmdı »nbjr bcnim. YamİRim buydu. beni yijip bilirrn dc. Sonunda, çoziıme Rİden yolun, oraya ya da burava deftll, insamn kendi kalblne gittlgini, yaşamıri insanın kendi Içine glden blr yolculuk oldugıtnıı ve Tann'yla hu/ıının anrak orada buiıınabilccegini anladım." Bu •.(vlcriıı ya/atı olan Hermano Hesse, 1877 yıtında Alıııanya'nın Calw kasabasıntia dogdu. L'/un yasaımnın UreUigi dusüncelcr, duygulur, aeılar vc yalnızlık duygusunun lohumlannı vocuklugundaki etkenkrde aramak gcrckir. Çok kiSltılrlli bir taşra ailesînin ojluydu. ögretmeıt olan baba.sı u/un zaman Hiııdistan'du nıisyuııer olatak buluıımujtu. Anncsinin babası busııııcıydı. Fclsefi konulann vc kitaplamı Alman aydınları vc U/.akdoğu'dan gclcn dusilarla sürckli tarlısıldığı bir orlamda büyüycn Hcssc, koyu bir dindarlık ve Alman kültUrU yanı sıra Uzakdogu'nun misiik ve düşsel çekiciliğini de Oğrendi. Maulbronn Manastın'na öğrenim ipn yollanması, uyumsuzluğunu iyicc urtaya çıkardı. öğivncilerc uygulunan buskıları dahu soııralan, 1906'da yazdıgı "Urtcrrn Rad" (Tckcrleğin Ahında) adlı romanında dile getirmi*tir. ögrenim yıllarının ba$arısızlığından sonra, 1899 yüında kitapvitığa ha^ladı. vine aynı yıllaıda ilk ^iirleti yayımlandı. llk ba^arılı ronuııu 1904'tc yu/dıgı "Pcier Cumeıi£İnd"diı. Yalıtı bir dillc anlamğı öykUsündc. aşkı, coşkuyu ve acıyı ilk kc/ tudan bir gcnci lanırız. Sariığın, ya$amın gerçeklcriylc karşi karşıya getmesi, degişik evrelerle dolu u/un bir ya;am yoiculuğunun ba^lamasıdır bu. Aynı zamanda Hessc'nirı ya$amının bir cvrcsidir. Rumanlartnın Klmünde. Hcsse*nin ya»adığı ruhsal deneyinılere. onlarla iç iç<r de duyarlı vc düjüncbilen lıcr insanın gcçirdigi evrelere lanık olııruz. Simgeler karınaşık, dilse her zaman son dcrece yalındır. Hesse/nin gençlik yıllarının cojkusu ve iyimserligi, aalar, düşkırıkhkları, gillikMsrt 1989 « çe arun bir yalnızlık ve uyumsuzluk ıçinde eriyip gider. Ruhsal dengcsi bo/.uk olan kansıyla sonınlan bımalımlara ve sonunda ayrılmalarına vol açar. Almanya'da fa*izınin (olıumları çoktan aiılımştır. Alnıatıya'yı suv'lıı buluıı, buıı> yaıılısı yazılan Ulkesitıdc y&saklanır. Bu.>ka ulkclcrc gezilerdcn mcdct umar. Hnıdısıan'a ve halya'ya gidcr, ama an an hıı/ursuziuftu ve mııtsuzlıığu dayanılmaz boyııtlara ulaşır. özel bir kliniğe yaımak /orıında kalır. JıınK'ıın öğrencilerinden biri olan Dr. Lang Hfsse'yc psikoanali/ uygular. Dr. Lang'ın hcm hastaşı henı dostu olur. Bu dosllugun, Hesse'nin içdünyasını lanımasına ve önu zenginleşttrmcsine büyük katkısı oimuşııır. "tçimdeki kao.sıı bu ynlla ço/ebildim, suclulıık duygıısıındun kuntıldum. Ama uvanmış bir insanın yaşanıı boyıınca tn az bir ktı >» da birçok ktı geçligi sarp yollardan geçerek ve derin ai'ilardaa sonra" der. 1919 verimli bir yıl olur Hesse için, Isviçre'ye ycrlcşir. Huzvırlu bir (alı$ma orlamı bulmuşıur. Aynı yıl "Demian", "Die Mârchen" (Masallar) ve "Zaraılıustras VViederkehr" (Terdüşi'ün Dönilşü) yayımlanır. "Demian" Hesic'niıı lum ıo manları gibi sinıgelcrlc dotudur. üUvlu duygulartu dolu bir gcncın kimiiğinin bilincinc varma cvrelcrint, adi sııçların gi/.li ve ıchitkeli dünya.sırıı kcşfedişini, bir okul arkada$ı yoluyla gcteneksclc karjı çıkı^tnı, Özgilrlugün «legerini ve kendisindeki iyilik ve koıüluk güçlerini uııııııasını anlatır. Hesse'yc göre sanat bir itiraltır. Sana(ın yorucu vc çoğııl dcncyimlerindcn geç> tiğirıi anlatır bir ya/ısında. Amacı ki$iliğinin tüm farklilıklarını, v'eti$kilerini, b(>lünmelerini olabildiğince ortaya dokebilmektir. öyle ki, ivindeki "ben" sonunda yok olsun, huzunı kavuşsun, yaıııp kUl olsun. Ama Hesse kendini ajabilmiş bir Hermann HBSSB önemli Yapıtlan 1901 Hlnterlassene Schrftten und Oectlchtv von Horımnn lauscher I Hmımmnn futchv'tn Yazılmn v* ŞUrhri 1904 Peter Carmzind 1906 Untarm Rad I IMufedfo AHtnda 1910 Gertrud 1913 Aus tndien l HlndittanVan 1914 Rosshatde 1915 Knulp 1919 Demian * . 1920 Klifıgson Letrtor Sommer / Klingtor'un Son Ihzı 1922 Siddharta 1923 Stncialrs Notizbuch / SlncMr'tn Günlüğii 1926 Bllderbuch I Rnlm Oafteri 1927 SiBppenwolfe / Bozkırkuntu 1930 Narziss und Gotdmund I Nanis ve Ooldmund 1942 Oedicttte i Ştirfer 1943 Das GlasperlBnspmt / Cam Boncuk Oyunu 1951 Briefo / MaJduptor ÇERÇEVE