Katalog

B I R R O M A N Görkemli Kaybedenler Cohen, eşi Edith ve arkadaşı F. Leonard Cohen'in kitabı 'Görkemli Kaybedenler' çift ekranlı blr teievizyon glbi. Bir yandan 1960'lann Montreaii'nde muhtellf clnsel durum ve konumlar, sıvı ve dumanlı Içkller, arkadaslık, kankoca ve siyasi HişkHer teker teker ya da topluca sahneye çıkarken, blr yandan da 17. yüzyılda Kanadalı Kızılderill blr kızcağız Fransız misyonerlerle sevişip savaşmaktadır. RAGIP DURAN ir romancı olaralt kcndiıtizi nanıl alçılıyorsunıız? Şimdiye kadar biçim koııusunda herhangi hir çekineem olmadı. Roman dediğimii:, kahramanlar, gelişmcler, dcğişkenlikler ve durumlar içeren bir nesir kitabıdır. Bunlar bana hcr zaıııan cazip gflmiştir. ÇUnkü tüm bunlur bir aıılamda ağırsikletlerin g(lrc$tiği bir arenu. üerçi îşin ağırsikleı cephesi beni ürküıüyor, ama sevryonım hıı ortamı ben. Roman yazmanın zonınlu kıldıgı rejime tabi olmak söz konusu. Roman yazmaya başladıgımda scyahat edenıem, oraya buraya gidcmctn, oıurmam lâzım, bir ııtıua lâzım, bir oda lârım, bir dakıilo makines: lâzım, yani bir rcjim lâ/.ım. Ve bu rcjimi çok seviyonım. 1975 yılında Amerikan Crawdaddy Deıgisi'nde yayınılanaıı röportajda I*oaard Cohcn , romancı rtılı halini i$te böyle anlatıyordu. Cohen'in orijinali 1966 yılında Kanada'da yayınılanaıı kitabı Utanbul'du 23 yıUık bir gccikmcylc Türk okurlarına hello dedi. Normal mi? Matbaanın mcmleketimize yaklaşık iki asırlık röıarla gcldigi hesaba katılırsa çok anormal değil. Görkemli Kaybedenler, lıer $eyden öncc bir özyy^aınoyküMi. Kahıamanın tipik özellikleri Kanadalı, Hırisıiyan ve underground/beai külıürünun bir üycsi olması. Cohen, "Crawdaddy"deki röportajda "Kanadaiılar Mııseviler gibidlr, aürekll olarak kimlikliTİni sorgulamaktadırlar" diyor. Leonard Cohcn, Rus asıllı bir hahamın oglu. Dolayısıyla yuzarııı bir pOzlUğü dc Musevi küllürüne dikilmi$ durumda. Cohen AfH) ve Kanada'da dalıa ı;ok şair, şarkı sft/ü yazaıı vc romancı olarak Un yapmış, ancak Batı Avrupa'da (Vt* !srail'dc) müziüyfiı>arkıcı kimliği ön planda. Cohen, sııadan bir Kanadalı da değil, i'Unkü Monlreulli. Ve Moııtreal yarı Fransız yarı Ingiliz + Amerikalı bir kent. Cohen'in/Vazar'ın romaııa en çok damgasını vuran ö/günlüğü undcrground/beat kUltUrllnün giysilerini ku$anmışlığıdır., 1966, başta scksfiel sonra da büyuk proleter killtıir olmak üzereenvai çeşiı devrimterin başlangıcına tesadüf eder. Görkemli Kaybedenler, yazar, e$i ve Edith vc yazarın crkck arkada$ı F. arasındaki ilişkilerin romanı. Bir güncel hayat tar/.ınm aynntılı prospcktüsU. öte yandan, 17. yü?yılda I'ransızların Ku/^y Kanada'daki yerlilcri Hıristiyanlaşlırnıa giıişimlerini bilinıse! olarak inceleyen yazar/kalıraman, bu dinsel emperya B Hydra'da Kanada soguğu yauya geçince biraz daha canlanmıjıır. Romanda. Cohen'in hem $iir hem de sarkı sözlcrinin ipuçlarııu bulnıak olası. Bu ipuçlannın çoğu kinıilerinin alafranga arabvsk olarak nitclcycbilcceği, buruk, tııi/ilnltl, imkânsı/ scvgikTİn, scvgisizlik ve yalnızlıgm, yenilmişlik vc çarcsi/liğirı (Cohen'in adli tıp kayıtlannda iki iıııihar girişimindcn sonra, toplam bcş aylık bir ruh ve sinir lıastalıkları klinigi ikameıi var) renklerini taşryor. Şarkılarındakt o labuitaıı gclen sevimli uyuz toıı ve ritmdc yazılmı$ bir kiıap. Biçcnı kasvetli, kasıtlı olarak kcsik vc ağır. Bu kitap iyin soylencn "Kdeblyal şakası" niıckmcsi iso ba;h başına bir şaka gibi gcldi bana. Cohen'in şakayla mullakartncrnlıbir ili$kisi var da edebiyat pek yü?()k parmagınflu değil gibi... Nokta Dcrgisi. bu kitapla ilgili tanıtım yazısında tcrcümcnin uluımuzluğuııa dcğiniyordıı. Mırısıiyaıılık, Kanada vc Kııılderililcr larihi, TUrkiyeli bir müzisycııçcvirmcn için çok cazip ve yakııı ınecralar olmasa gerck. Ayrıca undergrourıd söylem ve şivc Tflrkçc'dc undcrgroundun bizzaT kendisinin namevcııdiycti ncdcııiyle Uımamen Çince durıımunda. Tabii rünı bu ciddi bahaııcler, Ingili/ceorijinal mcıindc I'rausızca olarak ya/ılnıış loplanıı bclki biriki sayfayı bulun cüınlderi olduğu gibi bırakmayı uklamıyor. Ayrıca mesela tesadul'en go/.ümc çaıpan "renklerle yatmak", ya da "aftav evi", veya "yuvarlak nıavl acını/" (!) gibi dcyimler yerine "zencllerle sevişmek", "ahşnp ev" "üürvkli oiarnk acaip sinirknmek" denseydi daha iyi olnıa/. ııuydı diye dü$(tndüm. Cohcıı'in ya/iüi 23 yıl geç kalmış. Bu yazıyla birlikUr Cohen'in iîk kc/ 1988 Avrupa turncsi kitapçığında yayımlanan futoğrallarının yanı sıra mitografi vc suluboya çalışmalarmdan örnekler takdim edelim dedik. Cofım Ego'dokl Hydn Adav'nö» Kanada'nm aoğuğu Hydra'da yaztya geçince blraz ısınmış mı acaba? lizmc karşı olan (cpkisini, yörede ya$ayan Kızıldcrili kabilcsindcn çıkma Azizc Caılıerine Tckakwhila'da kristallc^en ajkıyla ifade eder. Görkemti Kaybedenler, bu yapısıyla çift ekranlı bir teievizyondıır. Bir yandan 1960'ların Montreal'inde muhtelif cinsel durum vc konumlar, sıvı vedumani içkîlcr, arkadaşlik, kankoca vc siyasi ilişki ler, haua ittkctim lopluınuııun lıircyscl sanulı ezmesı konulan bile, darmadağıııık da olsa teker teker ya da topluca sahneye çıkarken, bir yandan da 17. yüzyılda Kanadalı Kmlderili bir kı/cağır Fransız misyonerlerle sevişip savaşmakiadır. Cohen'in bu romanı Ege Denizi'ndeki Hydra Adusı'nda yazınasmın ku>kusu/ kimi etkileri romanın hem içeriğine hcın dc biçcminc yansımı;. Ünceliklc, o /atnanlar ancak kampus garkıcısı olarak bilinen Leonard'ın, Kanada hükümctindcrı okkalı bir bıırs kopartıp, Hydra Adastna Vlarianne Hamm'la birlikıe gittigini, daha sonra adada keııdine barakamsı bir cv yaptıtdıgıııı da $u paragrafa parafe edelinı. Cohen hayranları 1975 yılından bu yanan yazarın UçttncU romanını mcrakla beklemektcdirler, Ne var ki "A Woman Being Born" (Bir Kadın Olarak Doğmak) ba$iığını aldıgı daha ance açıklanan UçUncı) kiıap, yayınevi sornmlusu tarafııı daıı "çok yatısi vc $eksî yaunifsın, bu kifap salmaz" gerekçcuyle rtxldedilnıi>(ir. Olsun! Şair, şarkıcı, romancı ve nihayet ressam Colıen'e merhaba! Türkiye okuru da sonunda Görkemli Kaybedenler'i kazandı. l I MarM989 14 ÇERÇEVE