Katalog

I Ç I N D E K I L E R Ç E R Ç E V E ' N İ N İ Ç İ N D E N D Şiirin ve şairln hailerl, 4 ZmM Cofkun D Yahudinin kendinden nefreti, 5 Oruç Anıob* D S. Hilav: Felsefeyi tanımamış toplumlarda... 6 Fatma Oran D Savaşt anlatan yazılar, 7 Uahmad Kamal D Estetik üstüne, 89 AeMr Durbaş D Türk musikisi üstüne, 10 Bülant Akaoy D Avrupa ne demek?, 11 Matth Cavdat Artday D Ataç'la serüvenim (iz), 12 Camal SÜraya BİR süredir siyascte soyunan, bclki de yakında Peru Devlel Baskanlıjlı'nu sevilecck oları Mıtrio Varcas llosa ne diyordu: " R o n a n , yalnn söyleme sanalutır." Peki, ya siyaset? Gcçen ay roman ile siyasei i'ena haldc birbirine karıştı. Hinl kökenli tngiliz yazar Salman Rushdie (Salman Rüfdii), aslında iki karşıc küllUr arasında sıkışıp kulmtj bir insnnı aıtlattığı ve lümüyle bir fantezi olarak nitclenebiiccck i^cylan Ayetlcri adlı roınanı yüziliKİen Ayetullah Humeyni laral'ından "Riyabında" idatna mahkum cüildi. Miblümanliinn diıiücl duygularını yaraladıgı ileri sürülcn kiıaba karjı prolcsto harckclleri üirasındu canlunnı yitirenler bile oldu. Bu arada Osmaniye Mafıüsü üc Humcyni'nin buyruğuna uyarak Rııshdie'yi öldürmeye ha/ır olduğunıı a^ıkladt. Anla^ılaıı bir kc/ Uuha. siyasei her şcye ağır basmıştı. Çünku ne dimcl tluygulunnın yaralanüığı ilcri sürülen nıilyonlarca Müslllman okumuıjlu Şejian Ayelleri romaııını ne dc yavatı lıakkında idam fetvası vereıı Hutneyni ve yazarı rtldılrmeyc hazır olduğunu söylfycn Osmaniyo MuflüsU. Demek Şeyian Ayetleri olayında sîyaset yinc yalnızca cdebiyala değil, dine de agır basıyordu. ŞEYTAN Ayetleri olayı ile geçen yil Batı dünyastnı kanştıran Günuha Son <,a(trı olayı arasında bir yakıntık kurulabilir mi? Martin Scurstse'nin. Yuııaıılı ya/.ar Nîkus Ka/nncaki»'în romanından beya/perdeyc aktardığı filnıin dc Mıristiyanlarm dinscl duygularını incitıiği ilcri sıirülnıüj, bircok Ulkede dîn çevrcleri filmin yasaklannıasmı îsıcmi$, AUD'dcn Yımaııjsian'a kadar vcşilli Dlkclerde on binlercc Hıristiyan (İUnaha Son V«il*Tyı proteslo cinıtşti. Burada da ABO'cIeki, Iııpilıcre'dcki, Yıınanisian'daki birçok diıiM'l öndcriıı dalıa filmi scyrcımeden fîlm hakkında "felva" vcrdiği, sinemanın kapısından gîrip Günalıa Sun Çuğrr.vı i/)emeyi bile gft?e alaınayan biulerte Hıristiyanın proıesto cylemlerine gözü kapalı katıldıgı ortaya gıkmışlt. BU bakımdan kuşkusu?, iki olay arasında bir yakııılık var. Ama bir fark du var: Baiı'da (>iinuhıı Son Ç!agn'mn yrtneimeni Scorsesc'nin kellcsi islcnmcdiğı gibi Scorsese bu ay sonu vei ilccck olan Oscar ödaiUne aday gftsterildi hcm dc Giinuha Son Çagrı filmiyie. Burada bclki de asıl hclirlcyici olan, lian lopluınlarında kamuoyunun iliğine kadar i^lcınb (lu$i)na: ö/gürlıtp anlayifiydı. Isieycn ortaya çıkmış, duygu ve ılU^üııccleriııi dile gctirıni», prcuesto eylemini yapmı$, ama GUnaha Son i,'»in da bir sanat yapıtı olarak yolunadevamcinıi^ti. Üsıelik birzamatılarengizisyon yargjçlarının "dln yolundan sMpunlun" cazır caztr yakiıkları yeılerde. iŞTE, tam Şeyfan Ayellerl'nin yaıarı öldürlUsün mü öldürülmcsin mi diye "lartLyıJdıgt" günlerde, Türkiye'de hem de bir din onderi tarafını'arı değil. Yargıtay tarafındun iki kitap lıakkında "ttlum k a r a n " v ıkanldı. Abmet Altan'ın SucUki It vc Henr> Miller'tn Oglak Dönrncesi adlı kiıaplan için 2. Asliye Ceza Malıkcınesi'ncc verilmis olan " I m h a " karan Yargıtay 5. Dairesi'nce onaylandı. Burada söz konusuolan, dinsel duygularııı aşuğılaııması değil, müsıchcenlikti. İki kiıap da bazı brtlUmlcri •'müsU'hccn" bulundugu içırı mahküm edilmişti. Acaba iki kitap da ba^taıı sona lilizliklc okunsa. parça bölUk degil de bir bütün olarak değerlendirilse yinc aynı karar verilir nıiydi? YINE geven ay Cumhuriyet Gazetesî'nde yayırnlanan bir haber ise daha da ürkutücüydU. Beş buçuk yıtlık ANAP yönetimi döneminde 458 yayın için toplatma karan verilmiş, 368 yayın hakkında mahkemelerce "nıiisadere ve imha" karan alınnu^tı. Yazar, çevirnıen, yayıncı ve ga^ciecilcrt.' 2(KX) yıla yakın hapis ve nıilyarlarca liralık para ce/ası verilmişti. 200Ü yılının csiğındc "düşilnce suvundan" ötUrü 2000 yıllık hapis cezası!.. INSAN dıişiinmedencclenıiyor: Okumadan, seyrctmcden, giderck düşünmeden. dü$ünce özguıluğti var olabilir mi? Dilşünce özgürlüğünün toplumdaki tek tck bireylcrce ozUmlendiği yerlerde yetkililer kiiaplar hakkında bu kadar rahat kararlar alabilirler mi? Duşüncenin ve kitaplann bu kadar kolay yargılanabildiği yerlerde insanlar özgürce dUşunebilirler mi? BAZILARI, büiun bunlardan ötürü Türkiye'nin Avrupa Topluluğu'na koluy kolay gircmeycccğiııi söyluyorlar. Avrupa Toplulugu'na mı, insanlık topluluğuna mı? D Sınayanlar, stnananlar ve stnav, 13 H m n Bülant Kahnmut D Cohen. eşi Edith ve arkadaşı F.,1415 Raçıp Duran n "Baba'yı doğuran adam, 1617 OMtoy»n. Celal Üatar Fnngo Karaoğlan (Atına) D TürkYunan dostluğuna ömür verenler, 18 O Claude LeviStrauss ile dünden bugünden, 19 Şthmut Qüzel (Parıs) D Kundera: Sanat bir itiraftır, 2021 Çavlran: Ymvuı Baydar (Stockholm) D "Baştadığım yerdir son", 22 C*tal Kmt D Hesse: Uzun süre tannlann ve yasalann bana eziyet etmelerina izin verdim, 23 irtt Kanısmtr D Vitrindeki Kitaplar, 24252627 D Istanbul bilgisi ve bitinci, 2829 • Midak Sokağı nereye açılıyor?, 30 Muzatier Buyrukçu Mahmat All Kıtıçbay D Kitap ödüllü bulmaca, 31 D Mavl sayfalar (EK) İHnr Mumcuoğtu Çwç«vt aylık Mtap ve küllür derglsl U Sahibl: Cumhurlyrt Mslbaacılık ve Gazeiecillk T.A.Ş. adına Nadir Nadl (1 Genel Yayın Mudürü: Haaan Ccmal Ll Müesseae Mudüru: Emlne Uşaklıgll : ' Yazı Işlerl Müdürü: Okay Oöntnsln D Yaym YÖnelmeni: C«lal Üater l i Yayın Sekreteri: MürşH BaUMnhter ı Orallk Yöneimen: Nazaı» Taomr Ll Reklam: HÜMyln Çaftın OfMt Haariık: Çağdaş Yayıncılık ve Ba»ın Sanayil A.Ş. u: Cumhuriyet. Cumhuriyeı Kltap Kulübfl Oyeterine Ocrvtstz flunderlllr, ayrıca para ıle satılmaz J TürKocağı Cad. 3941 Cağaloğlu istanbul. Tel.: 612 05 06, Talato: 22246 n Cumhuriyet Kitap Kulubu banka hesap no: Iş Bankan Turbe Şubesl 36898. Posıa çeki no: 14 B7 B4. Mart1989 CELAL ÜSTER ÇIRÇIVE