Katalog

BİR D E N E M E C İ Atar/la serüvenim (iz) Ataç'm mlzacmı büyük kusur sayarsak Ataç üzerlnde düşünce şansmı baştan yltlrlrlz glbl getlyor bana şimdl. CEMAL SÜREYA ıaç'ı bir kez gördüm. I952'dc miydi. Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde bir sanat günü yapılmıştı. Ataç geldi ve konferans salonunda daha çok dil sorunlarına dayanan bir konuşma yaptı. Daha hiç siirim yayımlanmamı;tı. Buna uğraşıyor, catışmalarımı arkada$lanmdan gizliyordum; aslında pck bir sey yazdığım da yoktu. Ataç'a da luhaf bir biçimde karşıydım. Şimdî ttlmilş bir arkadaşımla salt onu kızdırmak için Ve adlı bir dergi çıkarmayı plantamıştık. "Ve" sözcüğünü sevıniyotdu Ataç.. Ataç çok şeyc karşı pkıyor ya, una karsı çıkmak da bir seydi sanki.. Bu mu acaba? Bilmiyorum, Ataç'a kar$ı olma duygusunu yıUarca tasıdım. Belki de Garip'e ve Garip galaksisine tepkimdendi bu. Haksızlık vaı sanıyorduın. Ataç'ı ilk ve son kez o güıı gurdUm. Ama Ataç'la anılarım çok. Hepsi dc yazılar, yayınlar Uzerirtdcn. Bizim kusak yazarlannın, şairlerinin özel ki$i$el hayallannda da bir Araç gerçegi olmuşiur. Sevmişizdir, sevmemişizdir; ama ne yazmıs, hep merak içinde olmusuüdur. Aramısızdır. Bizim kusakıaıı lıeı yazarın bir Ataç scrüveni vardtr. Benim dc. Üsteltk ona cn uzak bir kişi olduğum halde. O gün neler anlatmıstı Ataç? Aklımda yalnız dil sorununa, özlesmeye iliskin sözleri katınış. Eücbiyaltan, şiirden de söz etti, ama daha çok dilden. Yeni sözcüklerde parıltı, mü/ik oimadığını, birikmiş çağrışım gücilyle olu.şan içerifiin ortadan kaiknğtnı soylcyenlere çariı bol bol. Şunu demek istiyordu: "Gül" söıcüğüııün gü/dligi u sözcüğiln harllcrindcn, t'izik yapısından doğmaz; gdlüıı kendisinden. güle bağladığımız püzellikıen ileri gelir. "GUl"e tutup sö/gelimi "pisik" desek bu kez o sözcUk gılzel olınayu başlaı. Şimdi dü^Unüyurum da, nercdcn nereyc gclmifiz. BugUn böylc bir lartışma yapılamaz. Aıaç, hcpsi ytiksek öğrenim içinde olan dinleyiciiere bazı kiiçük gerçeklcri bilc anlatamanu$tı. Atat iç>n Uç yazı yazmışım. tlki Papiriis'tln 12. sayısında (Mayıs 1967): "Ataç'tn Eylemi." lmzasız bir başyazı. Daha sonra, yıllar sonra "Ataç'ın Yazarlan"nı vc "Ataç'ın Yazarları Il"yi yazdım. Birkaç yıt arayla yazdığım son iki yazı için aylarca uğra$tım. Ataç'ın yapıtını bağlandıği Bahlı yn^arlarla ve Türk yazarlanyla ili$kisi açıstndan birkaç kez elden geçirdim. Ayrıca Alaç için ya/.ılan lara, Ataç uzmanlarmın görUjlcriııe tğildim. O arada arkadaşlarımla du tartıştım. Bugün de bc|cndigim, güvendiğim YASAR KEMAL DiZiSi YILANI ÖLDÜRSELER DENİZ KÜSTÜ GÖKYÜZÜ MAVİ KALDI ÜÇ ANADOLU EFSANESİ tfUYÜKTEKİ NAR AĞACI İNtE MEMED 1 İNCE'MEMED 2 BİNBOĞALAR EFSANESİ ÇAKIRCALI EFE SARI SICAK YAŞAR KEMAL SÖZLÜĞÜ AL GÖZÜM SEYREYLE SALİH FİLLER SULTANI KUŞLAR DA GİTTİ AĞRIDAĞI EFSANESİ ORTADİREK İNCE MEMED 3 TENEKE ALLAHIN ASKERLERİ YAĞMURÇUK KUŞU YER DEMİR GÖfc BAKIR PERİ BACALARI DENİZLER KURUDÜ NUHUN GEMİSİ BİR BULUT KAYNIYOR KALE KAPISI ÖLMEZ OTU DEMİRCİLER ÇARŞISI YUSUFÇUK YUSUF j|SjÇ£ MEMED 4 A çalışmalanmdır bunlar. 1967 tarihli "Ataç'ın Eylemi" başUklı yazı ise bugün bakıyonım da, tatn olurmamıj. Asıt yanlıjmı »urda olmuy: Ataç'a onun keııdi gcrveginden çok, ölümUndeo on yıl sonraki edebiyatunızın gerçeğinden, biraz da kendi gerçeğimden bakmijim. Söylcdiklerim doğru olduğu halde, gcrçcği taıtı yansıimanıi}. Şöyle dcmisim: " A u ç bir fikir adamı değil, bir mi/aç adamıydı. Düşünce getir, onda mitacın öksesine tutuluverirdi. Elcştirmeıı ya da deneme yazaıı olarak bir tarih bilinci yoktu. Gerveği gelişigüzel bir yerinden yoklar, bununla neşelenir ve yetinirdi. Olgularla dcğii, tek tek olaylarla uğra$tt hep. ridebiyatımıza tepeden bakamadı. Bir bUUkn olarak bajtlayamadı edebiyatımızı. Bu, onun cn belirgiu özelliğiydi." Ataç'ın mizacını bUyük kusur sayarak Ataç üzerine düşilnce sansını ba^tan yitiriri/ jçibi geliyor bana $inıdi. Bugün yapıtını elinıuc aldığımızda bırakmıyorsak, yazdıklunnda bir ruman tadı da buluyorsak. ordan ileri geliyor. Ataç'ın 10. ötum yıldofiüıııüiKİc ya/mısım o yazjyı. BugUn aradan 22 yıl daha geçmi$. Kitapları yenidcn basılıyor. Dıın 1934, 1935'ie yayımlanmış Aydabir dergisini karı$tırdım. Ataç o dergide de cn öndc, cn goz dolduran yazar. Bir dc Nâzım var parıldayan. Buna karşılık sftzgclimi bir Peyomi noktayı vurgulamı$ım. Alaç çok ki$iyi etkiledi, ama ona hep en kotü yazarlar öykünmüşttiı. Gerçckten oyle. Olduğu gibi Aıav üshıbuyla dergilerdc boy güsteren arkadaşlar vardı. Bunların bllyUk bölüğü yazı alanmdan çekiidi. Bir bölüğü dc a anlatım btçiminden vazgeçıi. Yaprak çıkııktan sonra iyice bozuşlu Orhan Vcli'yle. Sorun Orhan Veli'nin Sabahatlin Eyüboğlu'na yaklaşması. onun "halk olarak sanat" sloganını bir anlarnda benimsemesi ve Garip'tekinden baska bir şiire doğru kaymaya bajlamasıdır. Safa a$a£ı kaymaya başlam.s. "Alaçın Eylcıni1 ba*lıklı yazıda bir I ^3^^V ^*^W*' 30 KİTAP ücretsiz katalogunuzu gönderiniz a Ataç büyuk ıcpki gösttrdi buna. Hatta $unu bıle yazdı: Orhan Velıye lsıanbul . , •. Türküsü gibi bir siiri yazdırdılar." Bur Adl S O y a d i : daki "yazdırdılar" sözcüğü çok açık . . ., layıcı. AureSi; Daha sonra Ataç, Orhan Veli'nin, Oktay Rifat'ın, Mclih Ccvdet'in ycrine baj ka iki $airi, Nccati Cumalı'yı vc Sabatıat . . . * tin Kudrct Aksal'ı koyma cğiliıninc gir 1 »•»•<>••«"»•••>• di. Aslında ikisini de öıeden beri saten ^^m ^ 5 ^ ^ ^ " ^ ^ " ^^m çok seviyordu. Ama bu davramşmda so^ S zünü ettığım tepkının de rolü olmustur anıif^ ...• • mm " " * *^m Nuruo«n«niye C«d. AtaMray Han 37/206 \AAM\ r^MmtnAu» iatanhni K99 9* TA 12 sanısındayım. D tOrOS y a y i n l a n ÇIRÇIVE 3 4 4 4 0 ^»«'Ofl 1 " ' '«t«nbul 522 23 78 Mart1989