Katalog

KItap Renkler... Sesler... Harfler... AYTÜL AKALl ÇİĞDEM GÜNDEŞ lMAVİSEL YENER lMUSTAFA DELİOĞLU Kitap gölgesi Troya’dan Havana’ya bir yolculuk Şair, yazar, çevirmen ve akademisyen Cevat Çapan’ın, birikimini çocukların dünyasına yansıttığı ilk çocuk romanı “Hapış ile Kapış Havana’da” yayımlandı. MAVİSEL YENER [email protected] www.maviselyener.com Ç ocuklar dünyadaki pek çok ülkeyi ve önemli kentleri, gidip gezerek ya da bilgisunardan (internet) bilgi edinerek tanıyor. Ancak kentlerinin, yaşadıkları sokağın bile tarihini bilmiyorlar. Onların ilgisini yaşadıkları yerin tarihine çekememek biz yetişkinlerin ayıbı. Hangi gence ve çocuğa, sokakta araştırma yapabileceği görevler veriyoruz? Bir çeşmeyi, eski bir kapıyı, tarihî bir sokağın köşesindeki taşı, bölgelerinde yaşamış filozofları araştırması için onları yüreklendirebiliyor muyuz? Geçmişi bilmenin, anlamanın yolu olarak ders kitapları dışında neler sunuyoruz? Hapış ile Kapış Havana’da adlı yapıt, bu konulara dokunup düşlediğimiz çözüm önerilerini romanın temsilî gerçekliği içinde sunuyor. Asıl adları Hapış ve Kapış değil ama babalarının şakacı arkadaşı Kâni Amca onlara bu adları takmış. Hapış ile Kapış kardeşlerin yeni okullarındaki ilk arkadaşları da Kavruk Yunus. İlerleyen günlerde herkes onları “Üç Ahbap Çavuşlar” diye çağırmaya başlıyor. Yıl sonu tatili gelince üç kafadar, Kâni Amca ile Bahriye (Kurabiye) Yenge’nin, Midilli’nin karşısındaki yazlığına gidiyor. Yalıoba’daki bu yazlık, çocuklar için bir yaşam atölyesi olacak, orada pek çok deneyim yaşayacaklar. AH HAVANA! Aslında Hapış, Kapış kardeşlerin aklı fikri Havana’ya gitmekte. Çünkü dedeleri eskiden Havana’da yaşamış, oralarda başından geçen olağanüstü olayları anlatarak torunlarını meraklandırmış. Kâni Amca da onların ilginç olaylara duydukları ilgiyi bildiği için bölgedeki ören yerlerini gezdirmeye karar vermiş. Fakat bir de şartı var; çocuklar gördükleri yerlerle ilgili izlenimlerini yazarak bir dergi çıkaracak. Bu dergiye Kavruk Yunus da masallarıyla, anılarıyla katılacak çünkü yaratıcı yazarlık atölyesine devam etmiş. Gezilere başlamadan, dergi için gezi Cevat Çapan yazıları yazmadan önce ilgili kitaplara göz atıp notlar almaları için Kâni Amca kitap dolu çalışma odasını çocuklara açar. Deniz, müzik, eğlence, gezi ve kitaplarla başlayan tatilde Karagöz gösterisi bile izlerler. Bakalım, Kavruk Yunus, İlyada Destanı’nı gölge oyunu olarak perdeye uyarlayabilecek mi? Okurlar, Robenson’la Robin Hood arasındaki on farkı anımsayabilecek mi dersiniz? Çocuk okurun “Robin Hood sosyalist, Robinson Crusoe ise kapitalist” demesini beklemesek de bu kahramanları yine yeniden anımsamak, tanımak isteyebileceğini öngörebiliriz. MÜZİK RUHUN GIDASI Sanatsal yaratımın temelinde oyun içgüdüsü vardır, çocuklar oyunu se ver. Çapan, Kâni Amca aracılığıyla oyunla birlikte çocuklara sanatın keşif kapılarını açtırıyor. Semih Poroy’un ustalıklı çizgileriyle beslenen kitapta, sanatın farklı dallarına göndermeler yapılıyor: “Usta bir bestecimiz diyor ki, ‘müzik birdir ve muazzam bir kubbedir.’ Bence de bu kubbenin altında dünyanın bütün güzel, uyumlu seslerini duyabiliriz. Klasik Batı müziğini de kendi klasik ve halk müziğimizi de başka ülkelerin folklor zenginliğini de” (s. 32). Hapış ile Kapış’ın serüvenine kapıdan, bacadan, her yandan şiirin de girmesi, sanatın bütüncüllüğüne, açık olduğu tüm çağrışımlara çocuk okuru davet ediyor. Cevat Çapan yetişkinlere de minik, sevimli göndermeler yapıyor metinde: “Çocuklar şimdiden bir şeyler yayımlasınlar ki zamanı gelince günümüzdeki genç şairler gibi ellinci sanat yıllarını kutlamak için törenler düzenleyebilsinler” (s. 35). Korsan kitap konusunda da çocuklarla dertleşiyor Çapan. Romanın kahramanları, Bozcada’da karşılarına çıkan kitap sergisine dikkatle bakıyor: “Kalenin yanındaki geniş alanda bir kitap sergisi gören Yunus, arkadaşlarıyla hiç üşenmeden tezgâhlar üzerindeki kitapları bir bir gözden geçirdi. Bunların korsan baskılar olup olmadığını kontrol etti” (s. 54). Cevat Çapan, bu romanda neden Havana’yı seçmiştir dersiniz? Yazarın şu dizelerini bilenler yanıtı hemen verecektir: “Bir köylü, imparatorluğun payitahtında/ Bir kaçak, Cezayir zindanlarında/ Bir yolcu, Marsilya’dan/ İkinci Abdülhamit’in padişahlığında/ Kalkıp Havana’ya giden babam.” Çocukların çıkardığı dergiye neden “Numara” adının verildiği, Türkçesinde “hafif Porto aksanı” olan birinin kitapta ne aradığı, niçin özellikle Karagöz oyununa yer verildiği, bunun yazarın yaşamıyla ilgisi, “az buçuk çapulcu”nun son sayfalarda neden ortaya çıkıverdiği gibi soruların yanıtları bu kısacık yazıya sığmaz; umarım çocuk edebiyatı ile ilgilenen akademisyenler, kitabın hak ettiğince incelikli bir çalışma yapar. KÖFTEHORLAR ŞİİR ANTOLOJİSİ Bir dergiye yazılacak yazılar için nelerin esin kaynağı olabileceği konusunda değerli ipuçları barındıran kitap, çocukları Bozcaada Yerel Tarih Araştırmaları Merkezi’ne bile götürüyor. Kavruk Yunus’un hazırladığı “Köftehorlar Şiir Antolojisi”nin nasıl hazırlandığını merak ediyorsanız Çapan bu serüveni de aktarıyor romanda. Memet Baydur, Hakan Savlı, Çehov, Strabon, Evliya Çelebi, Marko Polo, Fuzuli, Baki, Nedim, Hayali Küçük Ali, Selahattin Pınar, Tanpınar, Yahya Kemal, Aristo ve nicesi göz kırpıyor satırlardan. Alis Harikalar Diyarında, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah, İlyada, Odisseia, İki Hödüğün Seyahati, Bozcaada’daki “Homeros Okumaları”, okura verilen ipuçlarından bazıları. Romanın kahramanları Hapış, Kapış ve Kavruk Yunus, gelip geçmiş uygarlıkları tanıdıkları için seviniyor; birlikte geçirdikleri dolu dolu yaz tatili, onları yaratıcı bir sürece davet ediyor. Cevat Çapan’ın esprili, içtenlikli dili, çocuğun bu kitapla anlaşmaya varmasında, kendini değerli hissetmesinde, önemli bir etken çünkü çocuk sevmediği kitabı okumaz! Troya’dan yola çıkıp Havana’ya varılır mı dersiniz? Kitabın çağrısına kulak verince yanıtı bulacağız. Kıymetlimiz Cevat Çapan’ın Hapış ile Kapış’ın başka serüvenlerini de yazması dileğimle… n Hapış ile Kapış Havana’da / Cevat Çapan / Resimleyen: Semih Poroy / hep kitap / 2018 / 72 s. / 10+ 64 8 Kasım 2018 KItap