Katalog

T 22 KASIM PERŞEMBE ürkçe Günlükleri FEYZA HEPÇİLİNGİRLER “Gibi, için” vb. sözcüklerden sonra virgül konmayacağına (konulmak değil, konmak!) ilişkin bir kuralımız yok. Bu sözcükler bağlaç değil, ilgeç (edat) görevinde çünkü. Bağlaç görevindeki sözcüklerin bağlama işini zaten kendilerinin üstlendiğini; bu yüzden virgüle gereksinme göstermeyeceğini söylesek bile bu durum “gibi, için” sözcükleri için geçerli değil; çünkü bu sözcükler bağlaç görevine hiç girmez. Öyleyse bunlardan sonra gerekli görüldüğünde virgül konabilir. h) “Rektörlük ve dekanlık gibi yönetsel görevler...>>> ‘sel’ eki Fransızcadan geliyor. Kullanmakta tabii ki sorun yok, dilimize yerleşmiş. “Yönetim görevleri’ nasıl sizce? Fransızcayı anımsatıyor; ama bizim “kumsal” sözcüğümüzdeki ek de “sal, sel” ekidir. “Yönetsel” sözcüğünde bir yanlışlık yoksa kullanmamamız için bir gerekçe de yok. Onun yerine “yönetim görevleri” dendiğinde gereksiz bir kesinlik kazandırılmış gibi de oluyor. ı) “...”zalım doktor”, ciğerini elliyor ama...” >>>>Virgül, tırnak işaretinden önce gelecek. Hayır. Tırnak işaretinden sonra da konabilir. Virgül o söz öbeği özne görevinde olduğu için konmuş. Özne görevi de tırnağın içini ilgilendirmez, tümcenin bütününü ilgilendirir. “Kullanılmaz,” “konulmaz,” “gelecek” derken biraz didaktik davranmış oluyorum ama amacım, kısa cümle kullanmaktı. Didaktik değil, kesin, keskin; kanun hükmünde kararname kıvamında olmuş. Bu kadar katı olmak gerekmez. Noktalama işaretleri algılamayı kolaylaştırmak için konur. Dolayısıyla algılamaya kolaylık sağlamak için esnek davranılabilir. Bu kadar kesin hükümlü olunmamalı. 25 KASIM PAZAR H. Hüseyin Yalvaç ile Hakan Sürsal birlikte yazmışlar Şaka’yı (Sone Yayınları). Kitap edebiyat içi yakınmalardan oluşuyor. Giriş’te dendiği gibi, “İnsanlık yolunda, özellikle edebiyat / sanat dünyasında olup bitenlere gülüp geçerken için için ağlama kitabı” bu. “Şaka… şaka…” deyip her seferinde hafife alma çabası gösterilmiş ama edebiyat dünyasındaki kimi ikiyüzlülükler, kıskançlıklar, çelme takmalar, yayıncı oyun ünseli Aksoy’un gazeteleri okurken dikkatini çeken yanlışların ilk ikisine geçen hafta yer vermiştim. Devamına bakarken ayırt edilsin diye Aksoy’un dediklerini yine yatık yazıyla göstereceğim: c) “Dr. Yaşlı, bir bitişi analiz ederken, kurtuluş için...” “Acınası bir kütüphaneniz varken, kampusta bölgenin...” >>>>’ken’ eki alan sözcüklerden sonra virgül kullanılmaz. ‘ken’ eki alan fiil zaten cümlenin iki parçasını birbirine bağlıyor, duraksamamızı sağlıyor. d) “...kesin bir sonuç alınamadığı gibi, elde edilen bulgular, dilbilim, insanbilim ve kültür tarihi...”>>>> ‘gibi’ sözcüğünden sonraki virgül gereksiz çünkü ‘gibi,’ bağlaç görevini üstlenmiş. e) “...binasına dikkat çekerek, ilaç geliştirme, biyokimya, kök hücre...”>>>>(c) maddesinde olduğu gibi ‘ek, ak’ eki alan fiillerden sonra virgül konulmaz. Bu ek duraksamayı sağlıyor, virgüle gerek yok. Virgül yalnız duraksamayı sağlasın diye konmaz; ama evet, (ak, ek değil) arak, erek eki almış eylemsiden sonra, c maddesindeki “–ken” eki almış sözcükten sonra virgül gerekmez. D maddesindeki “gibi”den sonra virgül konması ise yanlış değil. f) “...en büyük camisini yapmaya kalkmanız...”>>> ‘Selimiye Camii’ diyoruz ama burada ‘camisi’ sözcüğü doğru galiba. Ne dersiniz? “Selimiye Camii” demek zorunda da değiliz. Hatta ARTIK öyle dememeliyiz. Sözcüğün sonundaki “i”, bildiğimiz iyelik ekidir. Arap harfleriyle yazılışında “cami” sözcüğü “ayın” harfiyle bittiğinden o harfe uyum sağlamak için “camii” deniyor. Alfabemizde öyle bir harf bulunmadığına, “cami” sözcüğünü kendi harflerimizle yazdığımıza göre, “ayın” harfine uygun ek getirmemizin artık hiçbir gerekçesi olamaz. Türk alfabesinde bulunmayan bir harfi dikkate almak zorunda değiliz. g) “Bu nedenle bir insanın etik temelde sorgulayabilmesi için, o insanın iradesinin...”>>> ‘için’ sözcüğünden sonra da virgül konulmaz. G ları, kitap fuarlarındaki karşılaşmalarda gösterilen sahte dostluklar, birkaç kişinin reklamlarla şişirilip önde tutulması… Metin Demirtaş’ın Enver Gökçe için yazdığı şu şiir ne kadar düşündürücü. “Kadersizdi / Kadersizliği / Ölümünden sonra de devam etti / Natalie Wood ile / Aynı günlerde ölmeseydi / TRT’de ona da sıra gelecekti / Bir ağlayan / Eğin türküleriydi / Ona da şükretsindi”. Mehmet H. Doğan’ın ölümünde aynı şeyi düşünmüştüm ben de. Aysel Gürel’le aynı gün ölmesi büyük talihsizlikti. Bütün gazeteler, TV’ler Aysel Gürel programı yapmış; Mehmet Ağabey’in ölüm haberi bile yer bulamamıştı yayın organlarında. Demek ki bir medya yıldızıyla aynı gün ölmemek için de dua etmek gerek. 26 KASIM PAZARTESİ Şair Dağın Doruğunda (Mühür Kitaplığı), bir şiir seçkisi. Seçkiyi Mustafa Fırat hazırlamış, günümüzün hemen hemen bütün şairlerinden birer şiir almış seçkiye. “Birileri kırılır mı, küser mi düşünmedim hiç. Samimiyeti hep gözettim şiir seçerken.” demiş “girizgâh”ında. O içtenlik fark ediliyor gerçekten. Herkes tek şiiriyle temsil etmiş kendini; kimseye ayrıcalık tanınmamış. Şairler kayırılmaya izin vermeyecek biçimde, doğum tarihlerine göre sıralanmış. Terakki Vakfı Okulları, Sözcüklerle Dans adını verdiği şiir festivalinin 12.’sini düzenlemiş 2012 yılında, tema olarak da “kayboluş”u seçmiş. Mustafa Öneş, Haydar Ergülen, Birhan Keskin, Gonca Özmen ve jüri başkanı olarak küçük iskender’den oluşan seçici kurul, İstanbul’daki 32 liseden katılan 79 öğrencinin şiirlerini değerlendirmiş, derecelendirmiş. Seçilen şiirler Kayboluş adlı bir kitapta toplanmış. Kitap, gençlerin şiire ilgisinin azalmadığını gösterdiği gibi, geleceğin şairlerini de muştuluyor. 27 KASIM SALI Ne aracım var ne araç muayene istasyonuna gereksinmem. Hayati Tahsin Yılmaz bildirmese nereden bileceğim? TÜVTURK… Araç Muayene İstasyonlarının adıymış. TÜV kısmı Almanca. Görüldüğü gibi oradaki Ü paşa paşa yerinde duruyor. Peki, TÜRK’teki Ü’nün günahı ne? O niye U olmuş? Almancanın Ü’süne saygı göster, Türk’ün Ü’sünün üstünde tepin! Ne ayıp! Ne büyük saygısızlık! ? feyzahep@gmail.com feyza@feyzahepcilingirler.com www.feyzahepcilingirler.com BULMACA Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir şairin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse aynı şairin dizeleri ortaya çıkacaktır. Dikkat: “B/13”, “B/30”, “N/44” ve “P/4” harfleri ipucu olarak yerlerine konmuştur. 1 B 2 I 3 A 4 5 D 6 A 7 G 8 D 9 G 10 D 11 E 12 C Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU mumcuogluilker@gmail.com 13 14 F 15 E 16 J 17 J 18 J 19 G 20 B 21 F 22 F 27 31 34 67 48 23 D 24 D 25 G 26 D 27 G 28 H 29 J 30 31 G 32 B H. Temel maddesi baharat katılmış domates olan İngiliz sosu. 33 F 34 G 35 J 36 B 37 E 38 J 39 I 40 D 41 E 42 J 59 28 74 47 53 66 43 G 44 45 I 46 G 47 H 48 G 49 G 50 J 51 B 52 I I. “Sana bir kadeh de …li konyak vereyim.” 53 H 54 A 55 C 56 A 57 G 58 J 59 H 60 G 61 J 62 B 63 A (S. F. Abasıyanık). 64 F 65 C 66 H 67 G 68 G 69 F 70 B 71 D 72 C 73 A 45 39 52 2 83 J. Şeyh Muhammed El Nefzavi’nin yazdığı, 74 H 75 B 76 C 77 C 78 F 79 E 80 E 81 G 82 G 83 I Tanımlar ve sözcükleriniz: A. “… akşamlar gün batımları / Çocuk gibi ağlar yaz sarhoşları” (Murathan Mungan). Nevzat Erkmen’in Türkçeye çevirdiği, 16. yüzyıl Arap seks el kitabı. 16 29 61 17 38 77 50 58 18 42 35 76 65 72 12 55 3 73 6 63 54 56 B. Mütehassıslık, ihtisas. 11 37 80 41 15 79 F. Ev bark, ocak. D. “… … olmuş gülün dalları” (Arguvanlı Meh met Ali’nin söylediği Malatya türküsü). 1189. sayının çözümü: A. EMMA, B. DALGALI, 64 33 21 22 78 14 69 51 20 62 75 32 36 70 1 C. Şiddetli, sert. 24 26 10 71 8 40 5 23 G. Tarık Buğra’nın bir oyunu. C. İM, D. PA, E. CAMGÖZ, F. AGANTA BURİNA BURİNATA, G. NAHİT SIRRI ÖRİK, H. SUÇLU, I. ESSAYS, J. VEDA, K. ELM, L. RIHTIMI. E. Luc Besson’un bir filmi. 82 49 19 57 43 7 68 81 25 9 60 46 6 Şiir: “Bir silahın bir gövdeye ustaca patlamasını / Sigara dumanı kaçsa gözlerime hatırlarım” CUMHURİYET KİTAP SAYI 1190 ARALIK 2012 ? SAYFA 31